مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

عقلگرایی فلسفی و نقلگرایی دو رویکرد مورد توجه در فهم و تبیین روایات هستند. یکی از راه‌های آشنایی با این دو رویکرد و نقاط اشتراک و تمایزشان بررسی مقایسه‌ای آنها از جهت میزان توجه و بهره-مندی آنها نسبت به اصول فهم و تبیین روایات است. ازاین‌رو این مطالعه بر آن است تا با بررسی مقایسه‌ای شروح ملاصدرا، فیلسوف عقلگرا و مجلسی، دانشمند نقلگرا، بر کافی از جهت مذکور، به آشنایی بیشتر با این رویکردها یاری رساند. برخی از نتایج این مطالعه از این قرار است: هر دو رویکرد پذیرفته‌اند که معصومین علیهم السلام با توجه به سطح فهم مخاطب با وی سخن می‌گویند. همچنین به اینکه برخی از سخنان معصومین علیهم السلام می‌تواند از باب جدل یا اقناع باشد باور دارند اما گاه در مصادیق میان آنها اختلاف به چشم می‌خورد. هر دو به اصل وقوع تقیه در برخی روایات باور دارند اما در کاربست آن اختلاف دارند. هر دو اصل نقل به معنا را قبول دارند اما اهتمام خاصی در بررسی روایات نقل به معنا و کشف متن اصلی روایت ندارند. هر دو به اصل تصحیف نیز توجه داشته‌اند اما اهتمام مجلسی بیشتر است. هر دو به اصل تأویل توجه داشته‌اند اما گاه رویکردشان به تأویلشان جهت بخشیده است.

ترجمه ماشینی: این اولین جلد از مطالعات مسلمانان گلدزیهر است که در زمره آثار کلاسیک ادبیات علمی اسلام قرار دارد. در واقع، این دو جلد که در ابتدا به زبان آلمانی در سال‌های 1889-1890 منتشر شده‌اند، به‌حق می‌توانند از جمله مواردی باشند که پایه‌های مطالعه مدرن اسلام را به‌عنوان یک دین و تمدن پایه‌گذاری کردند. پژوهش اول به واکنش اسلام نسبت به آرمان‌های جامعه قبیله‌ای عرب، نسبت به نگرش‌های اسلام اولیه نسبت به ملیت‌های مختلف و به‌ویژه ایرانی‌ها می‌پردازد و در فصل نهضت شعوبیه به اوج خود می‌رسد که نشان‌دهنده واکنش مردم است. اقوام تازه گرویده و دوباره بویژه ایرانیان به ایده برتری اعراب. جستار دوم، مطالعه معروف در مورد توسعه حدیث، «احادیث» منسوب به محمد است، که در آن حدیث نشان داده شده است که گرایش های مختلف اسلام اولیه را منعکس می کند، و مجموعه آن، و ادبیات بعدی که به آن اختصاص یافته است. ، شرح داده شده است. نام گلدزیهر عمدتاً با مطالعه انتقادی حدیث مرتبط است که این مقاله مهم‌ترین بنای آن است. مقاله سوم در مورد کیش اولیاء است که اگرچه برخلاف روح و حرف اسلام اولیه است، اما نقش مهمی در توسعه بعدی آن داشته است. این مقالات با غنای شگفت‌انگیز اطلاعاتی، حس عمیق تاریخی و بینش دلسوزانه مؤلف به نیروهای محرک دین و تمدن، امروز مانند زمان انتشار اولیه خود تازه و برای همه دانشجویان اسلام ضروری است. ویراستار، S. M. Stern، حاشیه نویسی را با تکمیل، هر زمان که لازم باشد، با اضافات مربوطه و با نشان دادن مهم ترین ادبیات بعدی مربوط به موضوعات مورد بررسی در مطالعات، به روز کرده است.

در این پژوهش، کوشش شده تا با بررسی ساختار و چارچوب حاکم بر «اصول الکافی»، اثرگذاری پیشینیان بر کلینی در تبویب و تدوین این کتاب، واکاوی شود. با همین هدف و با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی ساختار حاکم بر چینش روایات و نظریه «اقتباس» یا «ابتکار» کلینی در تدوین اصول کافی، پرداخته شده است. نگارنده در این پژوهش، تلاش می‌کند تا نشان دهد که روش موضوع‌محور کلینی در چینش احادیث- در مقابل کتب حدیثی مُسندی- از جنبه ساختاری- هرچند در مواردی ابداعی- بیشتر تأثیر گرفته از پیشینیان بوده است. در این مسیر، کلینی از «المحاسن» احمدبن‌خالد برقی و «بصائرالدرجات» محمدبن‌حسن صفار، بهره جسته است. همچنین برخلاف نظر برخی از مستشرقان که تدوین اصول الکافی را متأثر از جریان عقل‌گرای حوزه حدیثی بغداد می‌دانند، این پژوهش نشان می‌دهد که اصول الکافی، نمودار جریان نص‌گرای حوزه حدیثی قم بوده است.

این مقاله با هدف شناخت روش عقلانی عمل‌گرا در سیرهٔ علمی صدوق تدوین شده است. عقلانیت پیوندی است بین انسان و هستی که از رابطهٔ عینی و جهان بیرونی پدید می‌آید. این پژوهش بر اساس نظریهٔ عقلانیت ارتباطی و به روش تحلیل اسنادی در زندگی فکری صدوق انجام شده و به این نتیجه رسیده‌ایم که صدوق با نقل روایات مربوط به عقل و استفادهٔ منطقی از محتوای احادیث به روش استدلالی، مناظره، مکاتبه و مباحثه کرده و با استفاده از آثار دانشمندان دیگر و حضور در مراکز علمی و سیاسی به شیوهٔ کاملاً عقلانی با الگوگیری از قرآن و تأسی به پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت (ع) و به تناسب زیست‌جهان خود، در سیرهٔ علمی‌اش در مقولات و مفاهیم مختلف علمی مانند استدلال در گفت‌وگوی احسن و پذیرش دلیل برتر، احترام به انسان و محبت و مشورت با آنان، هجرت علمی و تبلیغی و مناظرات و مباحثات، پیگیری آموزش و هدایت با حفظ کرامت انسانی، و جامعه‌گرایی و اعتقاد به امامت به عنوان عامل وحدت و امنیت و برقراری عدالت، روش عقلانی عمل‌گرا را در پیش گرفته است.

التًعریفُ بأوهام مِن قَسًم السًُنَن إلی صَحیح وَ ضَعیف جلد 5 توسط محمود سعید ممدوح به رشته تحریر در آمده است. احادیث صحیحه ای که بتوان به آن احتجاج کرد به چهار صورت می باشد. حدیث صحیح و حسن و ضعیفِ صالح و ضعیفی که احتیاج به فضایل و مناقب و ترغیب می باشد. اهل علم احادث را طبقه بندی کرده اند و أحادیث طبقه به طبقه مشخص می شوند و حدیث محکم و درست را با توجه به فقه اسلامی از حدیث ناصحیح مشخص می کنند. نویسنده در این کتاب درصدد بیان أحادیث صحیحه و غیر آن در میان محدثین از علمایِ مسلمان می باشد. این کتاب شاملِ کتاب جنائز, باب عیادت مریض, إطعام مریض, طلب دعا از مریض, نزد میت, ارواح مؤمنین, گریه بر میت, تعزیه, غسل و کفن و حنوطِ میت, نماز بر میت, صفوف در نماز میت, دفن در شب, تسویه در قبر, زیارت قبور, نهی از شکستن استخوان میت, کسی که در وطن غریب میمیرد, باب بعث, حیات انبیا, وجوب زکات, تفسیر مسکین, حق سائل, زکات مال یتیم, زکات فطر, زوزه یوم الشک, مسوالک زدن روزه دار, کفاره روزه واجب, روزه روز عاشورا, قضای رمضان, اعتکاف می باشد. نویسنده می گوید: این کتاب در مورد نکات و فوائد و تنبیهاتی است بر أحادیث احکام در کتاب سنن اربعه, مخصوصا کتاب الصلاه که آدابِ نماز و احکام مربوط به آن را بیان می کند.