جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن کریم، مجاز به استفاده از عبارات و الفاظ مجازی برای انتقال پیامهای عمیق و غیرمستقیم اشاره دارد. قرآن کریم از روش‌های مختلف برای انتقال اندیشه‌ها، مفاهیم و معانی استفاده می‌کند و استعاره یا مجاز یکی از این روش‌هاست. مجاز به معنای استفاده از کلمات یا عباراتی که به صورت مجازی در قرآن کریم به کار رفته‌اند و به جزئیات خاصی اشاره نمی‌کنند، بلکه برای انتقال یک مفهوم یا اندیشه عمیقتر به کار می‌روند. این استعاره‌ها باعث ایجاد تصویرسازی زنده و قوی در ذهن شنونده می‌شوند و عموماً از طریق مقایسه، تشبیه یا تجسم استفاده می‌شوند. مجازها در قرآن کریم برای تداعی عمق و تأثیر بیشتر پیام‌های الهی به کار رفته‌اند و توجه شنونده را به سمت آن مفهوم یا معنی واقعی‌تر هدایت می‌کنند. آنها از زبانی فصیح و زیبا استفاده می‌کنند تا بهترین تأثیر را بر شنونده بگذارند و عمق پیام الهی را منتقل کنند. نظریه حقیقت و مجاز تقریری است که در هنگام چند معنایی الفاظ یا زمانی که یک لفظ چند دلالت محتمل داشته باشد، استعمال می‌شود. این نظریه تأیید شده است و از سوی علمای اهل سنت و تشیع حمایت می‌شود، اما برخی افراد مخالفت کرده‌اند و اعتراضاتی را برای تقسیم بندی کلمات به حقیقت و مجاز مطرح کرده‌اند. از این رو شناخت آموزه‌های قرآن از صدر اسلام تا کنون با عنوان تفسیر قرآن کانون مورد توجه مسلمان به ویژه اندیشمندان علوم قرآنی بوده وهست. بحث حقیقت و مجاز یکی از مسائل علم بیان است. که در این تحقیق به دلیل تاثیر مستقیم در تفسیر قرآن جایگاه ویژه‌ای دارد، از این رو اثبات مجاز در قرآن اهمیت دارد. اهمیت این پژوهش در بررسی و آشکارسازی دیدگاه‌های علامه طباطبایی و سید قطب درباره تفسیر و تقسیم‌بندی آیات به حقیقت و مجاز، نه تنها به دلیل قبول و احترام علمی که در جامعه تفسیری و مجاز برخوردارند، بلکه همچنین به دلیل تأثیر و تأثرگذاری این دیدگاه‌ها در جامعه و فهم بهتر از معانی قرآنی است. این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها از منابعی کتاب المیزان فی تفسیر القرآن و فی ظلال القرآن بهره ‌برده. بر اساس روش توصیفی-تحلیلی یافته‌های این پژوهش به این اشاره دارند که دلایل ایجابی از طرف موافقان مجاز در قرآن برخی آیات، روایات وبلیغ تر بودن مجاز نسبت به حقیقت است ودلایل مخالفان مجاز در قرآن مانند دروغ بودن مجاز، قابل نفی بودن آن، سقوط حجیت وسقوط اعجاز قرـن، دلایل سلبی وقابل نفی اند. علامه طباطبایی ضمن پذیرش این دلایل، مجاز در برخی آیات را در صورت داشتن قرینه و مؤثر بودن در تفسیر آیه می‌پذیرد. اما سید قطب در فی ظلال القرآن بر این باور است که مجاز در قرآن به برانگیختن تدبر و تفکر در خواننده کمک می کند، زیرا در جهت گسترش افق های فهم و تحریک تحقیق و کاوش در معانی قرآن عمل می کند. قرآن کریم به برکت استفاده از مجاز قادر است از الفاظ تحت اللفظی فراتر رفته و حقایق معنوی و ابدی را بیان کند که فراتر از مرزهای زمانی و مکانی است.