جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهسخنان معصومان (ع) در ارتباط با آیات قران بهترین تفسیر و مطمئن ترین راه برای فهم آناست. با توجه به این آیه که خداوندد فرمود :"ما این ذکر [قرآن‏] را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوى مردم نازل شده است براى آنها روشن سازى و شاید اندیشه کنند"تبیین و تفسیر قران به پیامبر (ص) داده شد و ایشان نیز آن را برای حضرت علی (ع) نقل کردند اما متاسفانه بسیاری از این مطالب از بین رفته و یا این که ائمه(ع) مخاطبان مناسبی برای نقل همه آنها نداشته اند به هر حال تعدادی از روایات تفسیری وجود دارند که در کتب تفسیر روایی و تفاسیر دیگر جمع آوری شده است از این رو تحلیل روایات تفسیری ائمه(ع) اهمیت خاصی یافته اند. این تحقیق با هدف جمع بندی ،گونه شناسی و تحلیل روایات تفسیری ذیل آیات 108 تا 141 سوره بقره متناسب با اهداف معرفت بخش و تربیتی ذیل هر یک از محورهای مهم هر آیه صورت گرفته است. در مورد هریک از آیات همه روایات تفسیری که در تفاسیر روایی در مورد آیه آمده را جمع بندی کرده و سپس به گونه شناسی و در واقع نوع معرفتی که روایت در ارتباط با آیه دارد پرداخته شده است و تفاسیری که از این روایت ذیل آیه استفاده کرده اند را ذکر کرده و سپس پیام های هدایتی و تربیتی که از روایت برداشت شده را نوشته و در صورت نیاز به شرح بیشتر که در واقع دلالت آیه و روایت استپرداخته شده است. از جمله نتایج بدست آمده به این شرح است که آنچه که ائمه(ع) در مورد آیات قران فرموده اند معرفت های متفاوتی را به ما می دهد به این صورت که بعضی از آنها مصداق بخشی از آیه را بیان کرده اند و یا این که ائمه به شرح بیشتر آیه پرداخته اند که در فهم بهتر آن کمک کرده است گونه های دیگر از جمله بیان علت حکم – بیان نتیجه – بیان مثال – فضیلت آیه – دلالت بطنی و موارد دیگر در روایات به کار رفتهاست. در این بین بعضی از گونه ها از جمله دلالت تطبیقی بیشتر مورد توجه ائمه بوده اند و گونه هایی مانند دلالت بطنی را به ندرت استفاده کرده اند. - ذیل بعضی از آیات هیچ روایتی در تفاسیر روایی نیامده است از این رو با توجه به موضوعات به کار رفته در آیه، در تفاسیر و سایر مجموعه های روایی که به صورت موضوعی گردآوری شده است روایات متناسب را انتخاب کرده و ذیل آیه قرار داده ایم.- تعداد روایاتی که در این تحقیق در مورد آیات آمده است فراتر از آن چیزی است که در تفاسیر روایی آمده و این باعث وسعت بخشیدن به تفاسیر روایی گشته است.

این تحقیق با بررسی مبانی نژادپرستان به نقد قرآنی این مبانی و بیان دیدگاه‌های قرآنی در این زمینه پرداخته است. از مهم‌ترین مبانی نژادپرستی برتری‌طلبی است که ملاک آن نژاد، رنگ پوست، زبان، دارایی و کثرت فرزندان، قدرت و ثروت، مذهب و منطقه جغرافیایی است. در اینجا یک یک این موارد مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. به علاوه دو مبنای دیگر یعنی تبعیض و تکبر نیز که عواملی برای نژادپرستی هستند با توجه به آیات قران مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

هدف از نگارش اين مقاله بررسي و نقد ديدگاه‌هاي علامه مجلسي وعلامه طباطبايي درباره عقل است؛ در اين پژوهش، معناي لغوي عقل، تعريف اصطلاحي آن از نگاه اين دو انديشمند و نقد علامه طباطبايي به علامه مجلسي در باره تعريف وي، بيان شده است. سپس چهار تفاوت برجسته عقل از نگاه اين دو انديشمند مورد توجه قرار گرفت؛ بدين صورت که علامه مجلسي براي پذيرش عقل در اصول دين جايگاهي قائل نيست و اين را از رواياتي مي‌گيرد که در ظاهر عدم حجيت عقل از آن برداشت مي‌شود. در مقابل، علامه طباطبايي از جمله کساني است که براي عقل جايگاه والايي قائل‌اند. سپس مباحث مربوط به تجرد عقل، ناسازگاري عقل و نقل و عقل فلسفي از نگاه هر دو شخصيت بررسي مي‌شود که علامه مجلسي معتقد است ناسازگاري ميان نقل و عقل موضوعيت ندارد؛ زيرا اصل حجيت عقل پذيرفتني نيست، چه رسد به ناسازگاري ميان آن دو. علامه طباطبايي معتقد است چنانچه ناسازگاري ايجاد شود اگر روايت با قرآن همخواني نداشته باشد بايد جانب عقل را گرفت. همچنين در مسئله تجرد عقل، علامه مجلسي ـ برخلاف فلاسفه ـ مجرد بودن عقل را نمي‌پذيرد. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت که علامه طباطبايي براي عقل جايگاه والايي قائل است؛ ولي کساني همچون علامه مجلسي ـ که از جمله اخباريان معتدل است ـ باور دارند در بيشتر موارد مي‌توان به نقل مراجعه کرد.