جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این پایان نامه تعداد 351 روایت تفسیری از امام صادق(ع) ذیل 86 آیه از جزء اول قرآن کریم یعنی سوره ی حمد و 141 آیه از سوره ی بقره گردآوری شده و متن و سند آنها بررسی گردیده و موارد اختلاف روایات، لغات دشوار، موضوع روایات و میزان صحت و سقم آنها بیان شده است.

این رساله که با عنوان بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیر امام صادق(ع) در جزء سیزدهم قرآن(با توجه به تفسیر العیاشی، تفسیر القمی، نور الثقلین، البرهان فی تفسیر القرآن) گردآوری شده است، در دو بخش کلیات و بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیری امام صادق(ع) در جزء سیزدهم قرآن تنظیم شده است. بخش کلیات خود شامل چهار فصل با عناوین، مقدمه، نگاهی به تفسیر روایی، تعریف مصطلحات، حیات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی امام صادق(ع)، می باشد. در بخش دوم به بررسی اسناد و دلالت روایات تفسیری سوره یوسف(از آیه 55 تا111) ابراهیم و رعد پرداخته شده است. در این پژوهش حدود صد و چهارده روایت مورد بررسی سندی و دلالی قرار گرفته که از آن حدود چهار صحیح، نُه حدیث حسن، هفت حدیث موثق، نود و چهار حدیث ضعیف می باشند. از نظر دلالی با توجه به معیارهای نقد الحدیثی که در این پژوهش مورد نظر بوده است، قریب به اتفاق این روایات معتبر و ناظر به معنای واژگان قرآنی، مفاد و تفسیر آیات، سبب نزول، قرائات، مصداق بطن و تأویل آیات شریفه می باشند.

عصر امام صادق(ع) به سبب شرایط سیاسی و اجتماعی خاص، عصر شکوفایی و تحکیم مبانی فکری و عقیدتی شیعه است. به جهت اهمیت این دوران و نقش آن حضرت در حفظ مواریث اهل بیت(ع) در این پژوهش نگاهی گذرا به حیات فردی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی امام صادق(ع) افکنده و به چگونگی مواجهه آن حضرت با شرایط خاص آن دوران و برخورد ایشان با فرق و مذاهب گوناگون پرداخته، آنگاه شیوه و روش تفسیری آن حضرت مورد بررسی قرار گرفته است. امام صادق(ع) برای تفسیر و تبیین آیات الهی، انواع گوناگون تفسیر قرآن به قرآن، همچون تفسیر صدر و ذیل آیه به یکدیگر، شرح و بیان آیات مجمل، تبیین آیات ناسخ و منسوخ و تفسیر آیات متشابه را بکار برده است. افزون بر تفسیر قرآن به قرآن ، در شیوه تفسیری آن حضرت، تفسیر قرآن به سنت، تفسیر قرآن از راه بیان نمونه ها و مصادیق، تبین معانی باطنی قرآن، تفسیر قرآن با برهان عقلی، تفسیر قرآن به لغت و علوم ادبی، بیان اسباب نزول ، شرح جریان تاریخی آیات قرآن، تفسیر قرآن با استفاده از تمثیل و استناد به آیات قرآن در بیان احکام و معارف الهی مشاهده می گردد. در این پژوهش با ذکر نمونه هایی از روایات امام صادق(ع) به بیان ویژگی های روش تفسیری آن حضرت پرداخته، آنگاه از سوره حمد تا پایان جزء اول قرآن روایات تفسیری امام صادق(ع) در ذیل آیات مربوط به آن مورد بررسی قرار گرفته و به شیوه و روش تفسیری آن حضرت اشاره شده است.

پایان نامه حاضر در چهار فصل به بررسی روایات تفسیری امام صادق(ع) ذیل جزء دو قرآن کریم پرداخته است: در فصل اول کلیاتی درباره تعریف موضوع، تعریف مصطلحات (سندی، رجالی، دلالی) آمده است. فصل دوم به روایات تفسیری مروی از امام صادق(ع) اختصاص دارد. این روایات از کتب تفسیر روایی شیعه یعنی تفاسیر برهان، صافی، عیاشی، قمی و نورالثقلین جمع آوری، سندیابی، استخراج و استدراک مأخذ شده و نیز لغات مشکل ترجمه و آدرس آیات موجود در متن حدیث یاد شده است. در فصل سوم شرح حال رجال و در فصل چهارم تحلیل متن احادیث از نظر سند و محتوا آمده است.