جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ضرورت مطالعه از آنجا آشکار می شود که مهم ترین اهداف قرآنی را در گفتار دو امام صادقین (علیه السلام) بررسی می کند و آیات آن دو امام (علیه السلام) را بررسی می کند. ) به عنوان یک مطالعه تفسیری، اهمیت تحقیق در آشکار شدن این اهداف کلان قرآنی مشهود است، این اهداف که محور مطالعه و تحقیق در عصر هستند، علاوه بر آن، به تأثیر آن اشاره دارد دو امام صادق (علیه السلام) در این مکاشفه، موضوع مهمی را روشن می کند که اهداف قرآنی در سخنان اهل بیت (علیهم السلام) به ویژه سخنان اهل بیت (علیهم السلام) بسیار وجود داشته است. دو إمام صادقین (علیهم السلام). - بنابراین، سؤالات این پژوهش عبارتند از: چگونه (چرا) اهم اهداف قرآنی در گفتار آن دو إمام صادقین (علیهم السلام) آشکار می شود؟ مهمترین اهداف قرآنی در گفتار آنها چیست؟ رویکرد ایشان در تبیین اهداف قرآنی چیست؟ مطالعات قبلی در ارتباط با اهداف قرآن بوده است، اما نه به اهداف آیات قرآن به طور جامع پرداخته شده است و نه از دیدگاه دو إمام صادقین (علیهم السلام). - رویکرد توصیفی و رویکرد تحلیلی را در این پایان نامه دنبال کرده ام که مبتنی بر توصیف موضوعات و پاراگراف ها، طبقه بندی و تقسیم بندی آنها از یک سو و انجام تحلیل و بیان در مورد موضوع مورد مطالعه است. - نتایج به دست آمده در این تحقیق عبارتند از: اهداف قرآنی با استعلام از متن قرآن از دو إمام صادقین (علیهم السلام) آشکار می شود، چنان که در پرتو سخنان شیوا و بیان روشن آنها به وحی خیره کننده نگاه می کنیم. و روایات حکیمانه, زیرا اینها مرجع بزرگی هستند که این معارف قرآنی را آشکار کردند، آنها را تفسیر کردند، مظاهر و اوصاف آنها را نشان دادند، وجود و معانی پنهان آنها را آشکار کردند. از مهمترین اهداف قرآنی که در گفتار آن دو إمام صادقین (علیهم السلام) نازل شده است، هدف توحیدی، غرض نبوی (مربوط به نبوت)، غرض متصل به امامت، غایت متصل به امامت است. روز قیامت، هدف عبادی و معاملاتی و هدف اخلاقی و تربیتی. - رویکرد آن دو إمام صادقین علیهم السلام در تبیین مقاصد عمده آیات کتاب مقدس، متفاوت و متنوع است. برخی از این مقاصد را با ذکر مثال، برخی با ذکر تشبیه، برخی را با تحلیل جزئی الفاظ و عبارات آیات و برخی را با ارائه تفسیر باطنی بیان می کنند. علاوه بر آن، با توجه به مسائل مختلف دینی و نیز متون توضیحی و روایاتی که آن دو امام صادقین (علیهم السلام) تلگراف کردند، برایم روشن شد که بر مسائل ظریف و حساس در دین تأکید داشتند. سیستم. به نظر می رسد که دقت در گفتار دو امام صادقین (علیه السلام) از یک سو موجب توجه آگاهانه به فهم معانی وحی و تعمیم تعمق و هشدار از توضیحات و تفسیرهای نامطلوب می شود. مجموعه‌ای از ویژگی‌های اهداف قرآنی که در گفتار دو امام صادقین (علیهم السلام) به آن‌ها برخوردیم، بر ما ظاهر شد، از جمله خداپرستی، سازگاری، جاودانگی، جهانی بودن و غیره. - انتخاب اهداف عمده قرآنی در میان دو امام صادقین (علیهم السلام) در سایه متون دینی که در میراث جاودانه آنها به آن برخورد کردیم، ظاهر می شود و من گزیده ای عجیب و غریب در مورد اهداف قرآنی دو امام صادقین (علیهم السلام) نیافتم، بنابراین نیاز مبرم و مبرمی به برجسته سازی این اهداف قرآنی است. به دلیل تأثیر آن بر مسلمان به طور عام و امامیه به طور خاص، این مقاصد را با توجه به مسائل مختلف حقوقی، اعم از اینکه در مبانی دین باشد، در عبادات و معاملات و یا اخلاق و تربیت . - و اما رویکرد دو امام صادقین (علیهم السلام) در بیان اهداف قرآنی، با ذکر روایات شریفه مربوط به موضوع مورد بحث و سپس استخراج ویژگیهای موضوع در پرتو روایات شریفه از کتاب خداوند متعال مطابق با متون قرآنی مرتبط با موضوع که در خدمت روایت شریف است، سپس تلگراف و تبیین با توجه به اهداف قرآنی (اهداف، وسایل وغایات).

امام جعفر صادق ع به عنوان یکی از برجسته ترین شخصیت های تاریخ اسلام و ششمین امام شیعه نقش بی بدیلی در گسترش معارف اسلامی و تربیت شاگردان برجسته ایفا نمودند. با این حال پس از شهادت ایشان، خاندان علوی شاهد انشعاباتی بود که منجر به پیدایش فرقه های مختلف شیعه و تاثیرات ژرفی بر تاریخ تشیع شد، این انشعاب، پدیده‌ای پیچیده و چندلایه است که ریشه در عوامل تاریخی، سیاسی، اعتقادی و اجتماعی دارد. از جمله عوامل اجتماعی و سیاسی و اعتقادی، تنوع و تعصبات قومی و مذهبی، رقابت میان رهبران شیعه و خلفای اموی و عباسی ، اختلاف در دیدگاه های کلامی، اختلاف در تفسیرهای متفاوت از آموزه های اسلامی و به دنبال آن تشکیل فرقه هایی مانند زیدیه، کیسانیه، که با قیام علیه امویان؛ فصل جدیدی در تاریخ شیعه گشوده شد.یا فرقه هایی مانند اسماعیلیه، واقفیه و امامیه ، با توجه به شرایط تاریخی و اجتماعی زمان خود، راهی متفاوت را در پیش گرفتند. این رویداد نه تنها مسیر امامت و رهبری شیعه را تحت الشعاع قرار داده بلکه تا امروز نیز بر جوامع شیعی تاثیرگذار بوده است. در میان عوامل متعددی که به انشعاب علویان پس از شهادت امام صادق منجر شده اختلافات درون خاندانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است که این اختلافات نه تنها به پراکندگی شیعیان بلکه باعث تضعیف قدرت و نفوذ آنها در برابر دشمنانشان نیز شد از جمله این عوامل، اختلاف در مساله امامت، اختلاف در مسائل فقهی و کلامی، رقابت بر سر قدرت و ثروت برخی از فرزندان و نوادگان خاص علوی که به دنبال کسب قدرت از طریق امامت بودند، اختلاف در مورد جانشینی امام صادق ع که برخی به موروثی بودن آن اعتقاد داشته و برخی به لیاقت و شایستگی افراد تاکید داشتند. علل انشعاب شیعه، موضوعی است که در پژوهش های پیشین از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است با این حال این پژوهش به واکاوی ریشه ها و عوامل انشعاب در میان علویان بعد از شهادت امام صادق ع می پردازد و در این میان نقش کلیدی به اختلافات درون خاندانی که غالباً نادیده انگاشته شده را مورد بررسی قرار می دهد. درک عمیق این رویدادها به روشن شدن ابعاد مختلف تاریخ اسلام و تشیع کمک شایانی خواهد کرد. پس به سوالاتی از قبیل ابعاد پنهان و ناگفته این انشعاب، پیامدهای ناشی از آن، و این که اختلافات درون خاندانی چه سهم در این انشعاب را داشتند، پاسخ خواهد داد.

خداوند سبحان پیامبران بزرگوار خود را برای هدایت مردم فرستاده است: {و ما در هر امتی رسولی فرستادیم که خدا را بپرستید و از ظالم بپرهیزید و از آنان کسانی هستند که خداوند آنها را هدایت می کند آن ها ضلالتی بر او وارد شده است، پس در زمین سیر کن و بنگر که عاقبت تکذیب کنندگان چگونه بوده است و برای آنان سرپرستان و وصیانی قرار داد تا در طول زندگی و پس از مرگشان جانشین آنان شوند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آخرین پیامبر از سلسله انبیاء است و در زمان حیات خود اعلام کرد که اوصیانی دارد که جانشینان او و امامان و رهبران امت او پس از او هستند. . هر چند پیامبر اکرم(ص) بعد از خود امر ولایت و امامت را روشن و تصریح کرد، اما امت در امر خلافت از مسیر صحیح منحرف شدند و مستحقان خلافت و امامت یعنی خاندان پیامبر(ص) را از خود بیگانه کردند. ). ملت بر اثر انحراف از راهی که پیامبرش به او نشان داده بود، ضربه سختی خورد و متفرق، پراکنده، ضعیف و ضعیف شد. اما ائمه اهل بیت علیهم السلام تلاش خود را در جهت اصلاح امت جدّشان (علیه السلام) رها نکردند، بلکه به تلاش خود برای اصلاح فهم دین حق ادامه دادند عقاید و عقاید و احکام و اینکه چه کسی به امر خلافت و امامت سزاوارتر است. امام صادق علیه السلام ششمین امام از سلسله دوازده امامی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از آنها به عنوان خلفای پس از خود یاد کرده است. همچنین فرزند صالحش امام هفتم موسی الکاظم علیه السلام و کاظم علیه السلام فرزند امام هشتم علی بن موسی الرضا علیه السلام . در این پیام روش شناسی امام صادق، کاظم و الرضا علیهما السلام در مقابله با سلاطین ظالم، اصلاح امت اسلامی و تبیین دین حق، روشن شد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل سیاسی امام جعفر صادق علیه‌السلام، مضامین سیاسی در نامه‌های منسوب به ایشان می‌پردازد. این نامه‌ها در بستر تاریخی خلافت اموی و آغاز خلافت عباسی تدوین شده‌اند و واجد محتوایی راهبردی در تبیین مضامین سیاسی شیعه هستند. پژوهش با روش توصیفی‌‌- تحلیلی و رویکرد تاریخی انجام گرفته و دوازده محور کلیدی در مضامین سیاسی این نامه‌ها شناسایی و تحلیل شده است: امامت، وصایت و ولایت، مشروعیت حکومت، و عدالت. امام صادق علیه‌السلام امامت را عنصر بنیادین سیاسی معرفی می‌فرمایند که بر پایه علم لدنی، عصمت و نص الهی استوار است. وصایت و ولایت در گفتمان ایشان، تداوم رسالت نبوی تلقی شده و در برابر خلافت‌های مبتنی بر زور و غصب، همچون خلافت اموی و عباسی، به‌عنوان بدیلی الهی مطرح می‌شوند. از منظر امام، هرگونه حاکمیت سیاسی فاقد اتصال به امامت الهی، نامشروع و مردود است. امر به معروف و نهی از منکر در نامه‌ها صرفاً جنبه فردی و اخلاقی ندارند، بلکه به مثابه مکانیزم نظارت عمومی و ابزار اصلاح ساختار قدرت در چارچوب مقاومت سیاسی تبیین شده‌اند. همچنین مفاهیم جهاد و اطاعت از اهل حق، به صورت چند بعدی و با تأکید بر جهاد علمی در شرایط خاص نظامی، بازنمایی شده‌اند. اطاعت از اهل حق، شرط لازم تحقق جامعه توحیدی معرفی می‌شود. ظلم، اهل باطل و عدالت، در منظومه مضامین سیاسی امام، مفاهیمی کلیدی‌اند که چارچوب مرزهای حق و باطل را ترسیم می‌کنند. یافته‌های این پژوهش این هست که این نامه‌ها مضامین سیاسی الهی‌اند که ظرفیت بازخوانی نظریه حکمرانی دینی در عصر معاصر را دارا می‌باشند.

تشیع بر این باور است که تمام معارف؛ بلکه دین خود را باید از اهل بیت بگیرد چنان‌چه در زیارت جامعه می‌خوانیم « بموالاتکم علمنا معالم دیننا»؛ به واسطه‌ی حاکمیت ولایت شما می‌توانیم معارف دین خود را بیاموزیم؛ که اوج این تعلیم را می‌توانیم در مقوله‌ی عرفانی بیابیم. در عرصه‌ی معرفت‌شناختی به مقوله‌ی انسان‌شناسی بر می‌خوریم که از مفهوم گسترده‌ای برخودار است انسان‌شناسی عرفانی به برّرسی جنبه‌های معنوی و متافیزیکی و حتّی مادّی وجود انسان از منظر عرفانی شهودی و نیز عرفانی فلسفی و نیز از منظر معارف عرفانی مبتنی بر ساحت وحیانی می‌پردازد. تمرکز علوم عرفانی، بر الله و خلیفه الله است. در این رساله به انسان‌شناسی عرفانی از منظر امام صادق علیه السلام که به عنوان یکی از مصادیق انسان کامل( خلیفه الله) است پرداخته می‌شود.گرچه امام صادق علیه السلام به صورت منسجم درباره‌ی انسان شناسی عرفان مبحثی را ارائه نکرده است، ولی با توجه به جستجویی که در روایات وارده‌ی از آن حضرت در این زمینه به عمل آمده است، می‌توان به این نتیجه رسید که حضرت نسبت به انسان، نگاه عرفانی دارد و به آن پرداخته شده است. در حقیقت در این رساله با این نگاه و پیش فرض به این مسئله پرداخته شده است. در این رساله در صدد آن هستیم تا پاسخ این سوال که انسان‌شناسی عرفانی در معارف امام صادق(ع) چگونه تبلور یافته است؟ را بیابیم در پاسخ به این سؤال باید گفت که حضرت، انسان بما هو انسان را مجرای همه‌ی فیوضات معرفی می‌کند چون انسان بر صورت الهی خلق شده است و آینه‌ی تمام نمای همه‌ی اسما و صفات الهی است.

تحقیق در مورد نقش امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) در تحولات اندیشه شیعی، در بررسی تاریخ اسلام و علم کلام شیعه، از اهمیت و ضرورت بسیاری برخوردار است. این دوره که شاهد رشد فعالیت های فکری در دکترین شیعه بود، مرحله ای تعیین کننده در رشد اندیشه و فقه اسلامی به شمار می رود. درک تحولات فکری این دوران بینش صحیح و کاملی در مورد رشد ایدئولوژیک اسلام شیعی فراهم می کند. آموزه ها و تفاسیر منتشر شده از سوی امام باقر و امام صادق (علیهما السلام) اساس فقه و کلام شیعه است و در طول قرن ها عقاید و اعمال میلیون ها مسلمان شیعه را شکل داده است. مطالعه این دوره برای درک بافت تاریخی و پویایی اجتماعی و سیاسی تأثیرگذار بر گفتمان فکری شیعه ضروری است. افول خلافت امویان و ظهور عباسیان شرایط مساعدی را برای شکوفایی علمای شیعه و مشارکت در بحث های کلامی و دینی ایجاد کرد. پژوهشگران با مطالعه تعامل علمای شیعه و امام باقر و امام صادق علیهما السلام و دیگر جریان های فکری آن زمان می توانند عواملی را که هویت و استقلال فکری شیعه را در این دوران شکل داده است، تشخیص دهند. از این منظر به بررسی نقش امام باقر و امام صادق علیهما السلام در رشد اندیشه شیعی خواهیم پرداخت. این تحقیق تاریخی به روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است. رویکرد توصیفی-تحلیلی برای بررسی نقش امامان باقر و صادق(علیهما السلام) در تحولات اندیشه شیعی مناسب است، زیرا بر گردآوری و تحلیل داده های تاریخی مربوط به وقایع و شخصیت های آن عصر تکیه دارد. این رویکرد به درک شرایط زمانی و محیط فرهنگی و سیاسی که این تحولات فکری در آن به وجود آمد کمک می کند. نتایج حاکی از آن است که شیعیان با منازعات و چالش های شدیدی با هدف حذف اصول خود مواجه بودند که منجر به وخامت اوضاع سیاسی و اجتماعی و تعمیق اختلافات بین مسلمانان شد. در این زمینه، امام باقر (علیه السلام) با ارائه الگوی متمایز از رهبری فکری، اهمیت امامت را به عنوان یک منصب الهی که جنبه های سیاسی را به یک مسئولیت اخلاقی و معنوی تبدیل می کند، برجسته کرد. امام جعفر صادق (علیه السلام) نیز دیدگاه جامعی از امامت که شامل رهبری فکری و تفسیر وحیانی بود ارائه کرد و برای حفظ سلامت دین و توسعه اندیشه اسلامی با احتیاط با مراکز قدرت و دیگر قدرت طلبان برخورد کرد. امام صادق علیرغم چالش‌های سختی که با آن روبه‌رو بود، موفق شد پایه‌های فکری محکمی ایجاد کند و به تقویت و توسعه اندیشه شیعی کمک شایانی کرد.

علم و دانش همواره در تاریخ بشر نقشی حیاتی و برجسته ایفا کرده است. در طول تاریخ، بسیاری از تمدن‌ها و جوامع انسانی به علم و دانش به‌عنوان ابزاری برای پیشرفت و توسعه‌ دست یافته‌اند. در این میان، دین به‌ویژه در جوامع اسلامی نقشی بسیار مهم و بنیادی در شکل‌گیری و توسعه علم و دانش داشته است. از شخصیت‌های برجسته‌ای که علاوه بر نقش دینی خود در این زمینه تأثیرگذار بودند، می‌توان به امام جعفر صادق (ع) اشاره کرد. امام جعفر صادق (ع) یکی از شخصیت‌های مهم تاریخ اسلام است که علاوه بر ویژگی‌های مذهبی و اخلاقی برجسته‌ای که داشت، به‌عنوان بنیان‌گذار مکتب علمی و پژوهشی عظیمی در دوران خود شناخته می‌شود. ایشان نه تنها در زمینه‌های فقهی و دینی، بلکه در زمینه‌های مختلف علمی از جمله شیمی، پزشکی، ریاضیات، منطق و فلسفه تأثیرات عمیقی بر جای گذاشته است. حلقه‌های علمی که امام جعفر صادق (ع) در مدینه و کوفه تأسیس کرده بود، به‌عنوان مراکزی مهم برای آموزش و پژوهش علمی در دوران خود شناخته می‌شدند و توانستند بسیاری از دانشمندان برجسته را تربیت کنند. این تحقیق به‌دنبال بررسی تأثیرات علمی امام جعفر صادق (ع) در توسعه و گسترش علوم مختلف است و تلاش می‌کند تا تأثیرات ایشان در عرصه‌های فقه، فلسفه، شیمی، پزشکی و منطق را مورد تحلیل قرار دهد. امام جعفر صادق (ع) در قرن دوم هجری زندگی می‌کرد، دورانی که در آن تحولات عظیمی در زمینه‌های مختلف دینی، اجتماعی و علمی در دنیای اسلام رخ می‌داد. در این دوران، خلافت عباسیان در اوج قدرت بود و تحولات فرهنگی و علمی بسیاری در جوامع اسلامی در حال وقوع بود. امام جعفر صادق (ع) با داشتن بینش علمی، مذهبی و دینی عمیق، توانست به‌طور همزمان به مسائل دینی و علمی پرداخته و تأثیرات ماندگاری در تاریخ علم و اندیشه اسلامی به‌جا بگذارد. ایشان به‌ویژه در زمینه‌های فقهی و دینی شناخته می‌شود و مکتب فقهی جعفری که به نام ایشان شناخته می‌شود، یکی از چهار مکتب فقهی اصلی در جهان اسلام است. اما در کنار مسائل فقهی، امام جعفر صادق (ع) در عرصه‌های مختلف علمی نیز به‌ویژه در زمینه‌های فلسفه، شیمی، پزشکی و منطق تأثیرات شگرفی گذاشته است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی امام جعفر صادق (ع)، تأسیس مکتب جعفری در فقه است. این مکتب فقهی که بر اساس اصول و آموزه‌های دینی امام جعفر صادق (ع) شکل گرفت، اصول اجتهادی خاص خود را داشت و مسائل فقهی را از منظر متفاوتی مورد بررسی قرار داد. امام جعفر صادق (ع) با تأکید بر اجتهاد و استنباط در مسائل فقهی، توانست قواعد جدیدی را در زمینه‌های عبادات، معاملات و حقوق مدنی بنیان‌گذاری کند. مکتب جعفری به‌ویژه در زمینه‌های حقوق بشر، عدالت اجتماعی، حقوق زنان، و مسائل اجتماعی دیگر دیدگاه‌های نوینی ارائه داد که بسیاری از آن‌ها با دیدگاه‌های مکتب‌های دیگر فقهی تفاوت‌های بارزی داشتند. به‌طور مثال، امام جعفر صادق (ع) در مورد حقوق زنان تأکید خاصی داشتند و بر اساس آموزه‌های ایشان، حقوق زنان در اسلام در زمینه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در این راستا، بسیاری از فقهای بزرگ اسلام از جمله زراره بن اعین، محمد بن مسلم، و هشام بن حکم از شاگردان امام جعفر صادق (ع) بودند که در زمینه‌های مختلف فقهی به اجتهاد پرداخته و دستاوردهای علمی و فقهی عظیمی را برای جامعه اسلامی به ارمغان آوردند. در کنار فقه، امام جعفر صادق (ع) به‌ویژه در زمینه‌های فلسفه نیز تأثیرات قابل‌توجهی داشت. ایشان در مسائل کلامی و فلسفی نظرات و آموزه‌های جدیدی ارائه کردند که بعداً به‌عنوان مبنای فلسفه اسلامی و کلام شیعه در نظر گرفته شد. امام جعفر صادق (ع) به‌شدت به بررسی و تحلیل مسائل توحید و معاد پرداخته و به پیروان خود روش‌هایی منطقی و علمی برای درک مفاهیم دینی ارائه دادند. همچنین، ایشان در زمینه‌های مختلف اخلاقی و فکری نیز نظریات متفاوت و جامع‌تری در مقایسه با دیگر شخصیت‌های مذهبی زمان خود ارائه کردند. این نگرش علمی امام جعفر صادق (ع) در فلسفه باعث شد که شاگردانی چون هشام بن حکم و عبدالله بن مسعود از ایشان بهره‌برداری کرده و فلسفه اسلامی را گسترش دهند. امام جعفر صادق (ع) در موارد مختلف به‌ویژه در موضوعات مربوط به علم الهیاتی، به‌شدت بر عقل و استدلال تأکید داشتند و معتقد بودند که عقل انسانی باید برای درک مفاهیم دینی به‌طور مستقل عمل کند. در زمینه‌های علوم تجربی نیز امام جعفر صادق (ع) تأثیرات شگرفی گذاشتند. یکی از زمینه‌های مهم علمی که امام جعفر صادق (ع) در آن نقش برجسته‌ای داشتند، علم شیمی است. امام جعفر صادق (ع) شاگردانی چون جابر بن حیان را تربیت کردند که بعدها در علم شیمی به شهرت جهانی رسیدند. جابر بن حیان به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شیمیدانان تاریخ اسلام، آموزه‌های علمی خود را بر اساس دستورات امام جعفر صادق (ع) بنا نهاد. در آثار جابر بن حیان، بسیاری از مباحث شیمی شامل فرآیندهای شیمیایی، اصول آزمایشگاهی، و روش‌های استخراج مواد معدنی مطرح شده است که در تاریخ علم شیمی تأثیرگذار بوده‌اند. بسیاری از مفاهیم شیمی که در دوران رنسانس اروپا مطرح شدند، ریشه در آموزه‌های جابر بن حیان و مکتب علمی امام جعفر صادق (ع) دارند. جابر بن حیان در آثار خود به مباحثی چون تصفیه فلزات، ترکیب مواد و خواص آن‌ها پرداخته که بعدها به‌عنوان مبانی علم شیمی در دنیای غرب شناخته شد. امام جعفر صادق (ع) همچنین در زمینه‌های پزشکی نیز تأثیرات مهمی داشتند. ایشان با تربیت شاگردانی چون حنین بن اسحاق و علی بن جبله در علوم پزشکی، به‌ویژه در زمینه‌های درمانی و آناتومی، تأثیرگذار بودند. حنین بن اسحاق که یکی از معروف‌ترین پزشکان دوران عباسیان بود، بسیاری از آثار پزشکی خود را بر اساس آموزه‌های امام جعفر صادق (ع) نوشت و در زمینه‌های مختلف پزشکی، از جمله جراحی و داروشناسی، تحقیقات گسترده‌ای انجام داد. درواقع، بسیاری از اصول طب سنتی اسلامی که در دوران عباسیان پایه‌گذاری شد، تحت تأثیر آموزش‌های علمی امام جعفر صادق (ع) بود.

عرفان اسلامی با تأکید بر تربیت درونی و تهذیب نفس، یکی از غنی‌ترین نظام‌های تربیتی در سنت فکری و معنوی ایران است. در میان متون عرفانی، مصباح‌الشریعه (منسوب به امام صادق علیه‌السلام) و مصباح‌الهدایه (اثر عزالدین کاشانی) از جایگاهی ویژه برخوردارند؛ زیرا هر دو، با ترکیب آموزه‌های شریعت، طریقت و حقیقت، الگویی منسجم برای پرورش انسان اخلاقی و کامل ارائه می‌دهند. پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی تربیت عرفانی در این دو اثر و بررسی نقش آن در بهبود روابط انسانی انجام می‌شود. این تحقیق بر پایه‌ی رویکردی کیفی، تحلیلی و تطبیقی است و ده مؤلفه‌ی اصلی تربیت عرفانی شامل صدق، صبر، رضا، شکر، حسن خلق، عفو و احسان، حلم، تواضع، قناعت و توکل را در دو کتاب مورد تحلیل قرار می‌دهد. انتظار می‌رود نتایج پژوهش نشان دهد که این مؤلفه‌ها نه تنها در تهذیب فردی سالک مؤثرند، بلکه با ایجاد صفاتی چون صداقت، مدارا، گذشت و عدالت، موجب استحکام روابط انسانی و بهبود تعاملات اجتماعی نیز می‌شوند. نوآوری این پژوهش در تحلیل تطبیقی دو متن بنیادین و ارائه‌ی الگویی تربیتی-اجتماعی از عرفان اسلامی است که می‌تواند در بازسازی اخلاق و معنویت در زندگی معاصر کارآمد باشد.