جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ناقد دیدگاه امیرمعزی درباره عرفان شیعی، مطالعات و تحقیقات وی را عموما بر روایتی از تشیع نخستین استوار می داند که از نظر اکثریت عالمان و فقیهان رسمی تشیع به عنوان روایتی غالیانه مورد طرد قرار گرفته است. محمد علی امیر معزی از شیعه شناسان صاحب نام و استاد کرسی شیعه شناسی در مدرسه مطالعات عالی سوربن در پاریس هر چند نزد هانری کربن شاگردی کرده است و امروزه به نحوی ادامه دهنده سنت کربن در شیعه شناسی به شمار می آید ولی به نظر می رسد که بر خلاف کربن به پژوهش های تاریخی نیز کم و بیش توجه دارد. به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، مطالعات و تحقیقات امیر معزی عموما بر روایتی از تشیع نخستین استوار است که از نظر اکثریت عالمان و فقیهان رسمی تشیع به عنوان روایتی غالیانه مورد طرد قرار گرفته است. برای مثال، وی که کتاب «تشیع؛ ریشه ها و باورهای عرفانی» را نوشته، بر این باور است که قاطبه شیعیان تا زمان تشکیل آل بویه قائل به تحریف قرآن بوده اند و از آنجا که پس از تشکیل دولت نیاز به مراوده با اهل سنت داشته اند، مقداری از گفته هایشان کوتاه آمده اند و یا حداقل آن ایده ها را به پساپشت برده اند.

آقای زیگمونت باومن که از شاخص‌ترین فیلسوفان و اندیشمندان معاصر پست‌مدرنیسم است، در کتاب «عشق سیال – ص21» به نقل از ایوان کلیما (Ivan Klima) می‌نویسد: «هیچ چیز به اندازة عشق تحقق یافته به مرگ نزدیک نیست»! اگر چنین باشد، پس کسانی که عاشق خداوند متعال می‌شوند، پس از وصال معشوق، عشقشان می‌میرد و دیگر عاشق او نخواهند بود!

گابریل ساوما در سال 2006م. کتابِ قرآن، تفسیر اشتباه، ترجمه اشتباه و خوانش اشتباه، زبان آرامی قرآن را نوشت. وی در این کتاب ادعا می­کند که زبان قرآن، آرامی سریانی است و در صدد اثبات اقتباس قرآن از منابع یهودی - مسیحی است. او برای اثبات ادعای خویش با بررسی سوره­های قرآن، واژگان فراوانی را به عنوان شاهد ذکر نموده و به تحلیل آنها پرداخته­است. نویسنده در بررسیآیه­ی «وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا» آل­عمران/37، براساس زبان سریانی آرامی، عبارت «وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا» را به «زکریا را تعظیم کننده به او (مریم) قرار داد» و عبارت «دَخَلَ عَلَیْها» را «ایستادن با حالت احترام و ترس» ترجمه نموده­است. در این مقاله با هدف بررسی دقیق معنای این آیه، ضمن ارائه دیدگاه ایشان به روش تحلیلی تطبیقی به نقد و بررسی آن از جنبه­ی زبان­شناسی تاریخی تطبیقی در سه زبان عبری، سریانی و عربی می­پردازیم تا بنگریم که شواهد زبان­شناختی موجود از «کفّل» و «دخل» تا چه میزان دیدگاه ساوما را تایید می­کند؟ وجود شواهدی از مشتقات کَفَلَ در ادبیات جاهلی و شباهت­های ساختاری و معنایی آن در سه زبان عبری، سریانی و عربی حاکی از آن است که «کفّل» هر چند اصلی سامی دارد؛ اما سیر تطور و تکامل معنایی خاص خود را در هر کدام از شاخه­های سامی داشته و همچنین شواهد فراوان مشتقات دَخَل در شعر جاهلی و تعدد و تنوع این ریشه در قرآن و فقدان این ریشه در زبان عبری، سریانی و عهدین این احتمال را تقویت می­کند که این ریشه، عربی اصیل بوده و اعراب فهم درستی از ساختار و معنای آن داشته­اند. بررسی­های انجام شده خلاف ادعای ساوما را اثبات می­کند.

بحثی درباره استماع کلام الهی ، معنی و مقام عبادت و بندگی خدا، مراتب توحید، توحید چهارگانه، امر بین الامرین، آیه مودت، اجر رسالت، آیه مودت، فلسفه قرائت قرآن و... از جمله مباحث و موضوعاتی هستند که در این کتاب مطرح شده است.

كتاب العصمة؛ بحث مفصل في عصمة الأنبياء و الأئمة عليهم‌السلام نوشته احمد بن زین‌الدین احسایی(1166-1241ق)، کتابی است تحلیلی، در مورد مفهوم و مصداق معصوم و در جهت اثبات عصمت انبیاء و ائمه معصومین(ع) از طریق قرآن و حدیث که توسط صالح أحمد دباب و مجتبی طاهر اسماعیل تحقیق و به زبان عربی منتشر شده است. کتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز شده است. در ادامه مطالب کتاب، ضمن پانزده فصل مطرح شده است. نویسنده در بیان آن، از آیات قرآن و روایات شیعه و سنی بهره برده است. محقق در مقدمه چنین بیان می‌کند که انسان در مسیر تکاملش با موانع و دشمنانی روبرو است که باعث انحراف او از جهت حق تعالی می‌شود. خداوند بدین منظور می‌فرماید: «وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّكُنَّ آذٰانَ الْأَنْعٰامِ و...» (نساء: 115)؛ (شیطان می‌گوید: و آنها را گمراه می‌کنم، و به آرزوها سرگرم می‌سازم و به آنها دستور می‌هم که گوش چهارپایان را (از روی خرافه و بدعت) بشکافند و...)؛ لذا ضرورت ایجاب می‌کند رسولانی از جانب خدا برای نجات انسان از این دشمن بزرگ فرستاده شود تا بشر را از گرداب انحراف، محفوظ دارد؛ رسولانی که دارای مقام عصمت بوده و از هر خطا و لغزشی مصون باشند. در ادامه، محقق به تشریح زندگینامه مؤلف اعم از اسم و نسب، مکان تولد و رشد، اساتید و مشایخ، شاگردان، تألیفات و آثار، زمان و مکان وفات و مدفن و نظرات علماء درباره او می‌پردازد. مؤلف در مقدمه کتاب به بحث مفهوم شناسی پرداخته، واژه عصمت را از جهت لغوی به معنای منع می‌‌داند و معصوم را به معنای ممتنع از معصیت معنا می‌کند و از جهت اصطلاحی بنابر آنچه که مشهور علمای امامیه مطرح کرده‌اند به معنای لطف الهی به انسان که مانع از ترک واجبات و انجام کارهای حرام می‌شود؛ که این لطف به غیر اجبار و با اختیار محض می‌باشد. در فصل اول نویسنده اشاره کوتاهی به تناسب بین عصمت و لایق بودن متعلق آن دارد. زیرا حکمت خداوند متعال اقتضا دارد که هر خصوصیت و ویژگی را که به مخلوقات خویش تفضل می‌دارد بر مبنای تناسب آن ویژگی با متعلق آن باشد و عصمت که بالاترین خصلت اولای الهی است براساس لیاقتشان عنایت شده است به گونه‌ای که خداوند خود می‌فرماید: «اللَّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ» (انعام: 124) در فصل دوم به بیان حقیقت عصمت می‌پردازد و عصمت را متشکل از جمیع کمالات و فضایل اخلاقی و انسانی از قبیل علم، حلم، ایمان، عدل، رضا، زهد، تواضع، صبر، اخلاص، شجاعت و ده‌ها صفت دیگر معرفی می‌کند که معصومین(ع) از تمام این صفات کمالی به حد نهایت آن برخوردار هستند و در مقابل از لوازم عصمت که طهارت از اضداد این اوصاف کمالیه است، برخوردارند. مؤلف در خلال چند فصل کوتاه به بحث از متعلق عصمت و وجود اختلاف در این موضوع بین علمای جهان اسلام می‌پردازد؛ اکثر علمای اهل سنت متعلق عصمت را در باب تبلیغ و بیان شریعت از جانب خداوند متعال دانسته‌اند نه در باب افعال و کردار شخصی معصومین و نویسنده در ادامه با طرح ایرادات و تناقضاتی بر این نظریه آن را مردود اعلام می‌دارد. لکن امامیه در مورد متعلق عصمت بر این باورند که عصمت ملازم و همراه با معصومان است از ابتدا تا انتهای عمر ایشان و معصومند است از جمیع معاصی اعتقادی و عملی، صغیره و کبیره از آنها، زیرا لطفی که منشأ عصمت ایشان است، به صورت ملکه‌ای در ایشان است که مانع هر نوع لغزش و خطایی می‌شود؛ استدلال امامیه بدین بیان است که با توجه به دستور قرآن کریم به مسلمانان بر متابعت و الگوبرداری از معصومین در اعمال و کردار، اگر معصومین العیاذ بالله گناه کار باشند لازم می‌آید مکلفین در معاصی هم از آنها پیروی کنند و این خلاف وجدان و عقل است، لذا به حکم عقل ضرورت دارد انبیاء و ائمه(ع) دارای مقام عصمت باشند. و اگر از ایشان فسقی صادر شود فاسق محسوب شده و از طاعت الهی خارج می‌شوند و واجب نیست قبول قول و خبر ایشان بدلیل آیه شریفه قرآن کریم که می‌فرماید‌: «إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا» (حجرات: 6)؛ که اگر فاسقی برای شما خبر آورد حرف او را ابتداءا نپزیرید و در موردش تفحص کنید. و همچنین اگر از آنها گناه و فسادی سر بزند ظلم به خود کرده و قرآن درباره ظالمان می‌فرماید: «لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» (بقره: 124)؛ عهد و پیمان ما (امامت) به ظالمان نمی‌رسد، که اگر انبیاء الهی معصیت کار بودند مقام رسالت و امامت به آنها داده نمی‌شد؛ همچنین ادله زیاد دیگری از قرآن و سنت دال بر عصمت همه جانبه معصومین وجود دارد. نویسنده در فصل یازدهم به بیان ادله قائلین به جواز معصیت از جانب انبیاء و رد آنها پرداخته. از جمله این ادله آیه شریفه «عَفَا اللَّهُ عَنْکَ» (توبه: 43)؛ که این آیه دلالت دارد بر جواز صادر شدن گناه از جانب نبی اکرم(ع)، زیرا عفو و بخشش خداوند نشانگر این است که حضرت العیاذ بالله خطایی مرتکب شده. مؤلف در جواب از این استدلال بیان می‌دارد با توجه به ماجرا و شأن نزول این آیه شریفه معلوم می‌شود منظور از خطای پیامبر اکرم(ص) ترک اولایی از جانب ایشان بوده و منظور خداوند متعال از عفو و بخشش یک نوع تلطیف در عتاب پیامبر است. و همچین آیه شریفه: «لِيَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ ما تَأَخَّرَ» (فتح: 2)؛ که سخن از غفران الهی است. مؤلف در جواب می‌فرماید این آیه نیز در مورد ترک اولی است که از جانب پیامبر اکرم(ص) صادر شده بود یا به بیان شریف امام صادق(ع) منظور از گناهان در آیه، گناهان پیروان پیامبر اکرم(ص) است که خداوند متعال به برکت حضرت گناهان ایشان را عفو فرموده‌اند. در ادامه مؤلف به رد ادله دال بر ارتکاب معاصی از جانب انبیاء الهی چون حضرت ابراهیم(ع)، یوسف(ع)، داود(ع) و همچنین ائمه طاهرین(ع) می‌پردازد.