جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بحث تأثیر و تأثّر قرآن از فرهنگ عصر نزول یکی از مباحث مهم روز است. برخی مستشرقین در مطالعات ‏قرآن‏شناسی خود با انگیزه‌های مختلف، شبهاتی را پیرامون قرآن مطرح کرده‌اند. «ایگناس گلدزیهر»آیات قرآن را متأثّر ‏از ادیان آسمانی پیشین، آداب و رسوم بت‏پرستان جاهلی، الهامات و خواب‏های پیامبر(ص)معرفی می‏کند و معتقد است ‏که آیات قرآن محصول رفتار پیامبر(ص) در مکّه ومدینه است. او دلیل این ادعا را تناقض درسوره‏های مکّی ومدنی ‏می‏داند. وی در روش قرآن‏پژوهی خود با استفاده از تمثیلات، تشبیهات و اعترافات ماهرانه سعی کرده است که نظرات ‏خود را به مخاطب بقبولاند. وی معتقد به دو نوع «وحی مثبت» و «وحی منفی» در قرآن کریم است. وحی مثبت متأثّر از ‏فرهنگ عصر نزول اما وحی منفی در مورد اخلاق زشت عرب عصر نزول بوده و از نوآوری‏های قرآن می‏باشد. گلدزیهر در ‏معدودی از نظرات خود همچون «ادبی بودن قرآن» لب به اعتراف می‏گشاید که این دیدگاه مثبت او ناشی از عجز وی در ‏اتیان دیدگاه‏های شخصی‏اش می‏باشد. وی در بحث وحی منفی واُسوه بودن پیامبر به طور ناخوداگاه به حقیقت قرآن ‏وآسمانی بودن آن اعتراف می کند.‏ در مقابل «جان دیون پورت» معتقد است که قرآن کلام خداست و این معجزه آسمانی در همه زمینه‏های اعتقادی، ‏اجتماعی، اخلاقی، سیاسی، نظامی و فقهی -حقوقی أثرگذار بوده است. وی برای هرکدام از موارد مذکور، به سور قرآنی ‏استناد می‏کند. به همین جهت در این پژوهش سعی شده است با استفاده از نظرات قرآن‏پژوهان و مفسّرین شیعه و سنی ‏به تحلیل دیدگاه‏های جان دیون پورت در أثرگذاری قرآن بر فرهنگ عصر نزول و در مقابل به دیدگاه‏های ایگناس ‏گلدزیهر در أثرپذیری قرآن از فرهنگ عصر نزول پرداخته شود.‏‎ ‎برخی مستشرقین و قرآن‏پژوهان معتقدند که قرآن ‏متأثّر از فرهنگ عصر نزول بوده است و برخی دیگر قرآن را أثرگذار بر این فرهنگ دانسته‌اند و معتقدند که قرآن با ‏روش‏های مختلف تأیید، رد و اصلاح با فرهنگ عصرنزول برخورد کرده است. ‏ پژوهش مربوطه با تحلیل تطبیقی دیدگاه‏های گلدزیهر و جان دیون پورت و با روش کتابخانه ای در صدد است که به ‏ردّ شبهات گلدزیهر بپردازد و چنین نتیجه گرفته شده است که قرآن متأثّر از کتب عهدین و آداب و رسوم بت‏پرستان ‏نمی‌باشد زیرا؛ 1-قرآن به علّت کمال، جامعیّت ومنطبق با فطرت بشری قابل تغییر و تبدیل نمی‌باشد. 2-پذیرش و تثبیت ‏برخی آموزه‌های جاهلی از سوی قرآن به معنای أثرپذیری آن نمی‌باشد بلکه این آموزه‌ها منبعث از دین خدا می‌باشد و ‏دین خدا هم یکی بوده است وهمه پیامبران مسلمان بوده‌اند. 3- برخی فضایل و رذایل، نه تنها در کتب آسمانی پیشین، ‏بلکه در فرهنگ همه اقوام و ملتها بوده است و این به معنای أثرپذیری قرآن نیست. 4-کتب عهدین در زمان نزول قرآن ‏ترجمه نشده بودند که ادّعای تقلید و اقتباس از آن‏ها شود.‏

در بررسی تاریخ اسلام، سیره پیامبر(ص) و تحلیل رویدادها و حوادث دوران رسالت آن حضرت و نیز بازشناسی کیفیت موضع گیری های پیامبر اکرم(ص) در برابر رخدادهای گوناگون زمان، همواره موضوع مطالعه تحلیل گران بوده است. در این بین، مسأله «قومیت ها و اقوام» و بررسی نحوه رفتار رسول اکرم (ص) در مواجهه با آنان از جمله موارد مهم است. امروزه هنوز جوامع و حکومت هایِ متشکل از اقوام گوناگون، به صورت شایسته و همراه با عدالت مدیریت نمی شوند و پیرامون این جوامع را هاله ای از مسائل و مشکلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... دربرگرفته است. این مقاله ، توصیف و تحلیلی با هدف زیر ذره بین بردن مهم ترین تفکرات، نگرش ها، فعالیت ها و اقدامات نبی اکرم(ص) در مواجهه با اقوام است و ضمن بهره گیری از سیره ی آن حضرت در صدر اسلام، سعی در ارائه الگویی به روز شده از توجه به اقوام در مکتب مدیریتی و پیامبراکرم(ص) در عصر حاضر دارد. در نتیجه، انتظار می رود که با وام گرفتن از مهم ترین راهکارها و فعالیت هایی که اسوه عدالت اجتماعی، پیامبر(ص)، در صدر اسلام جهت مدیریت اقوام به کار بردند، به بهترین نحو بتوان زمینه های برون رفت از معضلات و مسائل جوامع امروزی در زمینه مدیریت اقوام را به وجود آورد.