جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وهابیت و گروه‌‌‌های تکفیری همچون سایر عالمان مسلمان معتقدند در عصر حاضر، برخی از صفات مربوط به دوره جاهلیت در امت اسلامی رواج یافته و برخی از مسلمانان غرق در امور جاهلی شده‌‌اند؛ البته با این تفاوت که وهابیان با این بهانه، بسیاری از امور مشروع و صحیح نزد مسلمانان را افعالی جاهلی شمرده و حتی در مواردی نیز حکم به شرک بسیاری از آنها کرده اند. به عنوان نمونه: تکفیریان اعمالی مانند استغاثه و طلب شفاعت از اموات، توسل به دعای اولیای الهی و تبرک جستن به قبور صالحین را جزو افعال جاهلی و نواقض اسلام تلقی نموده‌‌اند؛ حال آن‌که مشروعیت بسیاری از این امور در آیات و روایات فریقین به اثبات رسیده است. همچنین بسیاری از مسلمانان و بزرگان اسلامی ملتزم به این امور بوده‌‌اند. در مقاله پیشِ رو پس از بیان برخی از مصادیق امور جاهلی نزد وهابیان، این دیدگاه مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

کتاب «شد الرحل لزیارة القبر الشریف بین المجیزین والمانعین» اثر عبدالفتاح بن صالح قدیش الیافعی از علماء اهل­سنت پیرو فقه شافعی و عقیده اشعری برای اولین بار در سال 2015م با همکاری مکتبة خالد بن ولید و دارالکتب الیمنیة در 87 صفحه منتشر شد. این گزارش بر پایه نسخه مصوری از اولین نوبت چاپ اثر یاد شده، تهیه و ارائه شده است. عبدالفتاح بن صالح قدیش الیافعی در سال 1394ق، در شهر یافع یمن متولد شد. وی پس از گذراندن دروس ابتدایی و متوسطه، وارد دانشگاه شد. مدرک فوق‌لیسانس خود را در دانشگاه «وادی النیل» سودان، در رشتۀ اصول دین اخذ کرد. یافعی از فعالان نقد وهابیت در فضای مجازی، محسوب می‌شود. عبدالفتاح یافعی، نزد بسیاری از بزرگان یمن، قطر، سوریه و عربستان از قبیل مصطفی محمد البنجوبنی، مقبل بن هادی الوادعی و عبدالرحمن المرعی الیمنی درس آموخت و بالغ بر هفتاد اجازۀ نقل روایت و تدریس از بزرگان کشورهای متعددی از جمله یمن، سوریه، هند و قطر دارد که در بین آن‌ها، شخصیت‌هایی مانند محمد سعید رمضان البوطی، علی بن عبدالرحمن الجفری، عبدالقادر العیدروس، شیخ محمد عاقل سهارانفوری و جعفر بن محمد بن سقاف وجود دارد. یافعی هم‌اکنون خطیب و امام جماعت مسجد الخیرات شهر صنعای یمن است. وی بیش از 30 عنوان کتاب نگاشته است، بسیاری از کتابهای او در حوزۀ نقد وهابیت می‌باشد.

شیخ عبدالفتاح یافعی شافعی در سال 1394ق، در شهر یافع یمن متولد شد و پس از گذراندن دروس ابتدایی و متوسطه، وارد دانشگاه شد. مدرک فوق لیسانس خود را در دانشگاه "وادی النیل" سودان در رشته اصول دین اخذ کرد. وی متمایل به مسلک تصوف بوده و یکی از فعالین نقد وهابیت در فضای مجازی، محسوب می­شود. عبدالفتاح یافعی نزد بسیاری از بزرگان یمن، قطر، سوریه و عربستان از قبیل مصطفی محمد البنجوبنی، مقبل بن هادی الوادعی، عبدالرحمن المرعی الیمنی و... درس آموخت و بالغ بر هفتاد اجازه نقل روایت و تدریس معارف دین، از بزرگان کشورهای متعددی از جمله، یمن، سوریه، هند، قطر و... دارد که در بین آنها، شخصیت­هایی مانند محمد سعید رمضان البوطی، علی بن عبدالرحمن الجفری، عبدالقادر العیدروس، شیخ محمد عاقل سهارانفوری، جعفر بن محمد بن سقاف وجود دارد. یافعی، اکنون خطیب و امام جماعت مسجد الخیرات شهر صنعا یمن است. وی بیش از 30 جلد کتاب نگاشته که مهمترین این کتب، در حوزه نقد وهابیت می­باشد. کتاب پیش­رو با عنوان التوسل باالصالحین بین المجیزین و المانعین، از جمله این کتب به­حساب می‌­آید.

تربت امام حسین%، از مصادیق زمین محسوب می­شود و از آنجایی­که دلایل فراوانی در منابع فریقین بر جواز سجده بر زمین، دلالت می­کند، بنابراین سجده بر تربت نیز، امری مشروع است. عبدالرحمن دمشقیه از علمای وهابیت که سجده بر تربت را امری ممنوع می­داند، در جهت اثبات ممنوعیت سجده بر تربت، چهار روایت را با این عنوان که دلایل جواز سجده بر زمین هستند، نقل کرده و سپس به آنها اشکالات دلالی و سندی وارد می­کند. حال آنکه علاوه بر وجود روایات متعدد در جهت اثبات مشروعیت سجده بر زمین و تربت، همچنین ادعای دمشقیه در مورد سه روایت، قطعا باطل است و تنها اشکال سندی وی به یک روایت را می­توان قبول نمود که البته، ضعف آن روایت نیز با وجود روایات همسوی فراوانی که وجود دارد، جبران می­شود؛ با تمام این تفاصیل، معلوم می­شود که ادعای عبدالرحمن دمشقیه، مبنی بر ممنوعیت سجده بر تربت امام حسین%، مردود است.

ناصر بن عبدالله قفاری از جمله وهابیانی است که با تالیف کتب متعددی مانند کتاب "اصول مذهب الشیعه الامامیه الاثنی عشریه،" افترائات فراوانی را به مبانی تشیع وارد کرده است. او در این کتاب و در ذیل بحث، از دیدگاه شیعیان در مورد حجیت قرآن چند ادعا مطرح می کند که نگارنده در مقاله پیش­رو به نقد و بررسی دو ادعای او می­پردازد. اول اینکه شیعیان، حجیت قرآن را مشروط بر وجود قَیِّم و کلام ائمه خود می­دانند؛ چنان­که روایت «ان القرآن لایکون حجه الا بقیم»، بر این مسئله دلالت می­کند. ثانیا شیعیان، معرفت قرآن را مختص به ائمه خود دانسته و جایگاهی ویژه برای علمیت آنان قائل هستند؛ چنان­که روایات فراوانی در تجلیل مقام علمی امامان خود نقل کرده­اند. درباره ادعای اول قفاری باید گفت: تمامی پیروان مکتب اهل­بیت:، معتقد به حجیت ذاتی و استقلالی قرآن کریم هستند؛ لذا مراد از «أَنَّ الْقُرْآنَ لَا یَکُونُ حُجَّهً إِلَّا بِقَیِّم‏»، این است که اهل­بیت:، بعد از حضرت رسول6، عهده­دار تبیین و تشریح معارف قرآنی هستند؛ چراکه در قرآن موارد فراوانی وجود دارد که تبیین و تشریح آنها برای عموم مردم ضرورت دارد. در مورد ادعای دوم قفاری نیز باید گفت، مرجعیت علمی اهل­بیت:، (در تمامی مسائل علمی از جمله در تفسیر قرآن)، از مسائلی است که فریقین به آن اذعان داشته و شواهد فراوانی بر آن در کتب خود اقامه نموده­اند.

این مقاله به ­بررسی تطبیقی دیدگاه ابن­ تیمیه و مکتب دیوبندیه در مبحث تاویل صفات خبری می ­پردازد. در این مقاله مشخص می شود که دیوبندیه با ابن­ تیمیه، در مسأله تاویل صفات خبری از جهاتی اتفاق نظر و از جهاتی دیگر، اختلاف نظر دارد. ابن ­تیمیه در تمام صفات خبری، اصل را بر ظاهرگرایی گذاشته و به هیچ­وجه تاویل را نپذیرفته و حتی اهل تاویل را افرادی منحرف می داند؛ اما علمای دیوبندیه در مسأله رویت خداوند در قیامت، مانند ابن­ تیمیه تمسک به ­ظاهر آیات و روایات نموده و آن را اثبات می کنند. در مسأله اثبات جهت و مکان برای حق­ تعالی، برخلاف ابن تیمیه، این دو صفت را از خداوند سلب می­ کنند؛ ولی در مورد صفات دیگری نظیر (یدالله، وجه‌الله، استوای بر عرش)، دچار اختلاف آرا شده ­اند. برخی نیز مانند ابن­ تیمیه ظاهرگرا شده و برخی دیگر برخلاف او قائل به جواز تاویل هستند. در این نوشتار پس از معرفی اجمالی ابن­ تیمیه، مکتب دیوبندیه و صفات خبری، به‌بررسی تطبیقی دیدگاه ابن­ تیمیه و دیوبندیه راجع به مصادیق صفات خبری می‌پردازیم.