جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با توجه به اهمیت ذهبیه در مقام نخستین طریقه صوفی شیعی ایران و جایگاه مبحث ولایت امام معصوم(ع) که اساس تشیع است، بررسی این مسئله نزد عرفای بزرگ این طریقه در فهم و شناخت مباحث معرفتی و نیز سلوک عرفانی شیعی ضروری می‌نماید. ذهبیه در سده نهم از طریقه کبرویه منشعب شد و بتدریج مبانی تشیع در آن قوت یافت و تمام جنبه‌های معنوی از جمله سلوک این طریقه را دربر گرفت. این امر در آثار شیوخ ذهبیه عصر قاجار نمود بیشتری یافته است. از این رو سوال اصلی این پژوهش عبارت است: ولایت چه تأثیری در سلوک عملی طریقه ذهبیه عصر قاجار دارد؟ از نگاه شیوخ این عصر، پذیرش ولایت امام، شرط ورود به سلوک است و در تمام مراحل سلوکی یعنی توبه، آداب و اصول، دستیابی به مقامات عالیه این امر مؤثر است و حتی نهایات سلوک نیز به حقیقت ولایت ختم می‌شود. این تأکید خاص بر ارتباط معنوی و قلبی با امام وجه ممیزه تعالیم ذهبیه به شمار می‌آید. مرتبط‌ترین آثار با موضوع تحقیق، متعلق به ابوالقاسم راز شیرازی و مجد الاشراف است از این رو بیشترین استنادهای این تحقیق به آثار این دو شیخ ذهبی است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل مضمون گزارش‌های سلوکی مرتبط با مقام ولایت امام در آثار شیوخ ذهبیه عصر قاجار بررسی شده است.

امام سجاد (ع) به سبب زهد و عبادت هاي بسيار و همچنين مناجات هاي زيبا و پرمحتوا، نزد متصوفه از جايگاه علمي و عملي ويژه اي برخوردارند، از بعد علمي، ايشان را سرآمد دانش هاي ظاهري و باطني شمرده، و معتقدند که آن حضرت نه تنها در علوم ظاهر، بلکه در معارف معنوي نيز سرآمد بود، و حضرت اميرالمومنين (ع) و امام سجاد (ع) را در زمره کساني مي دانند که عالم به علم الافراد بوده اند. از حيث عملي نيز، ضمن نقل مناجات ها و نيز کرامات بسياري از ايشان، سيره عبادي و اخلاقي آن حضرت (ع) را الگويي براي اهل معرفت دانسته، و گفته اند هنگامي که حضرت به نماز مي ايستاد کائنات بر وي کشف مي گشت و بر دست نيافتني ترين اسرار عالم قدس اطلاع مي يافت. در متون صوفيه، از گريه هاي بسيار حضرت (ع)، زهد و ورع، تقوي و خوف، سخاوت و خدمت به خلق، خلوص و تواضع و بردباري ايشان سخن به ميان آورده اند.