جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین کتاب آسمانی واجد مؤلفه‌ها و الگوهای دقیق و جامع فرهنگی برای تربیت و هدایت انسان‌ها است. این تحقیق، مؤلفه‌ها و الگوهای فرهنگی قرآن را مورد احصاء و بررسی قرار داده است. نگارنده از روش تحقیق کتابخانه‌ای و توصیفی برای تشریح بحث، بهره گرفته است. یافته‌ها حاکی از آن است که این مؤلفه‌ها در سه حوزه باورها، ارزش‌ها و رفتار قرار دارد. باورهای اساسی، ایمان به مبدأ و معاد، رسالت انبیاء، کتب آسمانی، ملائکه و غیب است. ارزش‌ها در چهار محور اخلاق، تعلیم و تربیت، عدالت و جهاد قرار دارد و در حوزه رفتار، تکالیف واجب شرعی محوریت دارد. هم‌چنین الگوهای فرهنگی در منطق قرآنی، پیامبران اولوالعزم (عل) (رسول اکرم(ص)، نوح(ع)، ابراهیم(ع)، موسی(ع) و عیسی(ع)) معرفی شده‌ و وجوه الگوبودن آنان تقریر و تبیین شده است. بی‌تردید احصاء این مؤلفه‌ها و الگوها، ضمن آن‌که قابلیت‌های متعدد و خصوصیات منحصر به فرد فرهنگ اسلامی، اصالت و حقیقی بودن، قابلیت تمدن‌سازی، برتری این فرهنگ بر سایر فرهنگ‌ها، انطباق آن با همه نیازهای بشری و نیل انسان‌ها به سعادت واقعی در همه ابعاد را به تصویر می‌کشد، می‌تواند به‌عنوان الگویی اصیل و واقعی به دیگر مکاتب نیز معرفی شود.

این مقاله دیدگاه ابن­سینا و فخر رازی را در مسئله قضا و قدر و جبر و اختیار می­کاود. دیدگاه این دو، علی­رغم اختلافات اساسی در این مسئله، در برخی بخش­ها به هم نزدیک می­شود. ابن­سینا قضا و قدر را از مراتب علم فعلی الهی تلقی می­کند. تعاریف متعدد و دیدگاه­های او برخلاف تعاریف رازی منسجم، و حاصل دو رویکرد است که باید از هم تفکیک شود؛ گاه با رویکردی فلسفی و طرح علم الهی قضا و قدر را تبیین می­کند و گاه با طرح مسئله کلامی فعل انسانی، مسئله اختیار و جبر را می­کاود. وی به رغم اینکه قضا و قدر را علم الهی می­داند، از آن جهت که منشأ حتمیت اشیا باشد، مسئله قضا و قدر را مرادف با جبر نمی­داند. وی قائل به امر بین الامرین است، و در تبیین اختیار، آن را از قدر می­داند و به عنوان جزء­العله می­پذیرد و از اختیار رقیق­شده سخن می­گوید. تعاریف فخر رازی در قضا و قدر، مشوش و گاه متناقض است؛ تعریف او گاه مرادف با جبر و گاه مرادف با اختیار است، اما آنچه از غالب تعاریف وی فهمیده می­شود، جبر رقیق­شده است.

هدف از نگارش این رساله بین دو دیدگاه مربوط به ابن سینا و امام فخر رازی در خصوص مقوله قضا و قدر و تحلیل این مسئله غامض و همچنین بیان نقاط اشتراک و اختلاف این دو دیدگاه است روش پژوهش : به شیوه مطالعه و تحقیق کتابخانه ای و تبیین و تحلیل مطالب براساس ماخذ و منابع گوناگون و تجربیات نگارنده است ابزار و اندازه گیری : استفاده از منابع کتابخانه ها، تحقیق ها، پایان نامه ها و نص آیات و احادیث است طرح پژوهش : بعد از مقدمه فصلی به بیان پیش گفتار پرداخته شده و سپس در دو فصل نظرات به صورت منسجم و مرتبط و روان طرح گردیده و در آخر در چند صفحه نتیجه گیری شده است : نتیجه کلی : اساسا دیدگاه ابن سینا به مسئله قضا و قدر با نحوه نگرش فخر رازی به این مبحث به کلی متفاوت است . چرا که ابن سینا فیلسوفی مشائی و عقلی مسلک که قضا و قدر را مرتبه ای از مراتب علمی واجب تعالی تلقی می نماید در حالی که فخر رازی دانشمندی متکلم و هدف او منحصرا دفاع از مدعیات و باورهای دینی اش است .