جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معراج در دوره‌های متفاوت اسلامی مورد توجة نگارگران بوده است. نگارگر تمایل داشته که عالمِ مثال را تصویرگری کند، برای این منظور تا حد ممکن از عنصر خیال استفاده کرده است. رنگ را می‌توان یکی از عناصر اصلی و کاربردی در این راستا دانست. رنگ مؤثرترین و برجسته‌ترین وجه نگارگری ایرانی است که ویژگی‌های معنایی، دیداری و روانی خاص دارد و نگارگر ایرانی آن را در آثار خود، آگاهانه یا ناخودآگاه با توجه و هدف به‌کار برده است. به‌نظر می‌رسد این نمادگرایی رنگی در نگارگری ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. رنگ‌های متمایز در آثار مختلف، نمادهای متفاوت داشته‌اند و چنین نبود که یک رنگ، نماد یک چیز معین و خاص باشد؛ از همین‌رو، نگارندگان با بررسی، تحلیل و مقایسة میزان استفادة نگارگران از بار معنایی رنگ‌های متفاوت در نگاره‌ها بر آن شدند که رابطة معنادار میان میزان استفاده از رنگ‌ها و محتوای نگاره‌ها را دریابند. نگاره‌های مورد بررسی در این پژوهش؛ نگارة معراج میرحیدر (839-840) مربوط به‌دورة تیموری و مکتب هرات، و نگارة معراج سلطان محمد اثر سلطان محمد (945-949) مربوط به‌دورة صفوی و مکتب تبریز دوم هستند. پژوهش حاضر برای دست‌یابی به‌پاسخ این پرسش است که کاربرد نمادین رنگ‌ها در این دو نگاره دارای چه شباهت‌ها و تفاوت‌هایی بوده است؟ روش به کاررفته در این پژوهش تطبیقی-تاریخی بود. در این راستا، استخراج مؤلفه‌های رنگی از هر دو نگاره در قالب جدول انجام و در ادامه به‌بررسی ویژگی‌های نمادشناسانه رنگ‌های مرحلة پیش در قالب جدول پرداخته شد. سپس داده‌های رنگی به‌دست آمده از نگاره‌ها و نمادشناسی آنها مورد بررسی و تطبیق قرار گرفت.