جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن چهار آیه هست که معمولا بیش از دیگر آیات برای اثبات وقوع تحریف لفظی (دست‌بُرد) در تورات مورد استناد قرار می‌گیرند؛ به این دلیل که در آنها فعل «یحرّفون» صراحتا در ارتباط با یهودیان به کار رفته است. در سال‌های اخیر برخی محققان کوشیده‌اند با مداقه در این آیات نشان دهند که استنباط چنین انگاره‌ای از این آیات ممکن نیست؛ بااین‌حال، هنوز پژوهش روشمند و منسجمی بر اساس اصول زبان‌شناسی تاریخی صورت نگرفته است تا نشان دهد که معنا و مدلول این آیات دقیقا چیست و چقدر می‌توان آنها را دال بر وقوع تحریف لفظی در تورات دانست. این پژوهش با تمرکز بر این آیات، ابتدا به پژوهش ریشه‌شناختی کلمۀ «تحریف» در زبان عربی و سایر زبان‌های سامی می‌پردازد و سپس با بررسی معناشناختی آیات تحریف به این نتیجه می‌رسد که اساسا نه در لغت و نه در شبکۀ معنایی قرآن این واژه به معنای «دست‌بُرد در متن» نیست؛ بلکه تنها به معنای «تحریف معنوی» یا اصطلاحا «معناگردانی» است. در ادامه، با کاوش در کهن‌ترین متون جدلی مسیحی‌ـ‌اسلامی تلاش می‌شود راهی به فهم چگونگی تحول معنایی اصطلاح تحریف از «معناگردانی» به «دست‌برد» یافت شود.

در میان آیاتی که معمولاً برای اثبات تحریف تورات بدان‌ها استناد می‌‌شود، دو دسته آیات خاص وجود دارند که بسیاری از محققان مسلمان و قرآن‌پژوهان غربی آن‌ها را حاکی از وقوع «تحریف لفظی» در تورات (و یا انجیل) قلمداد کرده‌اند. یکی آیاتی که در آن‌ها از «تبدیل» سخن به میان آمده و دیگری آیۀ 79 بقره که از «نوشتن کتاب با دستان» توسط یهودیان سخن می‌راند. پژوهش حاضر با تکیه بر دانش‌های معناشناسی و کاربردشناسی و با استناد به روابط بینامتنی تلاش می‌کند به بررسی این آیات بپردازد. این بررسی نشان می‌دهد که بر اساس کاربردهای قرآنی، «تبدیل» صرفاً موضوعی مربوط به فضای شفاهی است و هیچ ارتباطی با تورات یا سایر کتاب‌های مقدس ندارد؛ بلکه تنها ناظر به تبدیل سخن خاصی است که در قرآن صراحتاً به آن اشاره شده است. «نوشتن کتاب با دستان» نیز، برخلاف دیدگاه رایج نزد مفسران که آن را دال بر تحریف تورات یا جعل کتابی در کنار تورات می‌دانند، تنها اشاره به یک دیدگاه غلوآمیز یهودیان دربارۀ چگونگی کتابت متن تورات دارد و بنابراین کاملاً بی‌ارتباط با موضوع تحریف است.