جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

انتظار فرج، انتظار تحقق یافتن آرمان‌های بزرگی همچون عدالت‌خواهی، اصلاح‌طلبی و ظلم‌ستیزی است که براساس اندیشۀ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای ماهیت این چنین انتظاری، قبول نکردن وضع جاهلانه موجود و تلاش برای رسیدن به وضع مطلوب است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش اسنادی و کتابخانه‌ای در پی پاسخ به این سؤال است که آیا انتظار از منظر رهبری دارای مفهومی ذهنی و متواطی است یا واقعیتی خارجی و مشکک، که با توجه به ذومراتب بودن، کارکردها و آثار ویژۀ خود را دارد؟ براساس نظام فکری ایشان، انتظار فرج، حقیقتی تشکیکی و ذومراتب است که رسیدن به اعلی مرتبۀ آن بدون تحقق مراتب قبلی امری محال است. امید به آینده، خودسازی متعهدانه و ظهور محاسن اخلاق و دگرسازی در جامعه منتظر، عدم پذیرش نظام‌های فاسد و عدم تحمل ظلم و ستم مستکبرین دنیا و نجات مستضعفین عالم با تشکیل حکومت دینى در راستاى حاکمیت قرآن و اسلام و در نهایت برافراشته شدن پرچم توحید و عدل به رهبری حضرت بقیةالله الاعظم؟عج؟ از جمله مراتب کارکردگرایانۀ انتظار در منظومۀ فکری آیت‌الله خامنه‌ای است.

نوشتار حاضر با رویکردی فلسفی عرفانی به بررسی نگرگاه هستی شناختی ابن سینا در مسألة عشق می پردازد. در این دیدگاه شیخ به نحو تشکیکی بالاترین و نفیس ترین مرتبۀ عشق را مربوط به پروردگار همۀ عوالم هستی می داند، که بیان ایشان عمدتاً در تفکر فلسفی ایشان ناظر به همین مرتبه است. اما آن چه نظر عرفانی ایشان را معطوف به خود داشته است و سبب هستی شمولی عشق در دیدگاه پورسینا گشته، علاوه بر عشق ذاتی حق به خویش، مراتب خلقت از بالاترین تا پست ترین آن است؛ به این معنا که رتبۀ بعد مربوط به جواهر عقلی قدسی است که مبتهج به ذات حق و عاشق خیر مطلق اند. سومین مرتبۀ تشکیکی عشق از آن نفوس ناطق فلکی و سپس نفوس کامل انسانی است. چهارمین و پنجمین مرتبه مربوط به نفوس ناطق متوسط و ناقص است و مراتب بعد مشتمل بر سایر موجودات عالم هستی یعنی نفوس حیوانی، نباتی و جمادات است که شیخ این عشق غریزی و نهفته در ذات مخلوقات را عشق آن ها به کمال خود می داند و این گونه با بیان سریان عشق در گسترۀ هستی به دیدگاه عرفا نزدیک می گردد.

جستار پیش رو، ارتباط اندیشۀ سعادت با سبک زندگی مطلوب را بر اساس مبانی علامه طباطبایی مورد واکاوی قرار می دهد. بر اساس دیدگاه تفسیری - کلامی علامه، سعادت، خیر وجودی است که مقدمه کمال موجود است و در انسان که مرکب از روح و بدن است، خیری است که مقتضای قوای روحی و بدنی اوست. این سعادت، مراتب، درجات و تقسیماتی چون دنیوی و اخروی دارد و انسان در گزینش و اکتساب راه سعادت مخیر است. ایشان حقیقت سعادت را در گذراندن مراحل توحید، عبودیت و اتصال به ذات یگانۀ سبحان می داند. حال فردی که به این اندیشه معتقد است و حقیقت سعادت را در لقاءالله می داند، در پی دستیابی و رسیدن به این حقیقت، راهی را می جوید که هرچه بهتر و آسان تر او را به سرمنزل مقصود برساند. بهترین طریق ارائه شده با نظر به جامعیت و ظرفیت های ویژۀ آیین اسلام و به ویژه مذهب تشیّع، تربیت افراد به شیوۀ مهرورزی و محبت است که حقیقت این حبّ در محبت حق تعالی و در رتبۀ بعد، محبت به راهنمایان مسیر تکامل و سعادت است و دراین میان، محبت و معرفت به امام عصر عج مصداق کنونی هدایتگران الهی است که با ایجاد سبک زندگی منتظرانه و تأثیر تکاملی خویش در ابعاد گوناگونی همچون بعد فکری، بعد روحی - روانی، بعد اخلاقی و بعد عملی، سبب تعالی فرد شود و او را به سعادت دنیوی و اخروی می رساند.

نوشتار حاضر با رویکردی فلسفی عرفانی به بررسی نگرگاه هستی­شناختی ابن سینا در مسألة عشق می­ پردازد. در این دیدگاه شیخ به نحو تشکیکی بالاترین و نفیس ­ترین مرتبۀ عشق را مربوط به پروردگار همۀ عوالم هستی می­ داند، که بیان ایشان عمدتاً در تفکر فلسفی ایشان ناظر به همین مرتبه است. اما آن­چه نظر عرفانی ایشان را معطوف به خود داشته است و سبب هستی شمولی عشق در دیدگاه پورسینا گشته، علاوه بر عشق ذاتی حق به خویش، مراتب خلقت از بالاترین تا پست­ ترین آن است؛ به این معنا که رتبۀ بعد مربوط به جواهر عقلی قدسی است که مبتهج به ذات حق و عاشق خیر مطلق­ اند. سومین مرتبۀ تشکیکی عشق از آن نفوس ناطق فلکی و سپس نفوس کامل انسانی است. چهارمین و پنجمین مرتبه مربوط به نفوس ناطق متوسط و ناقص است و مراتب بعد مشتمل بر سایر موجودات عالم هستی یعنی نفوس حیوانی، نباتی و جمادات است که شیخ این عشق غریزی و نهفته در ذات مخلوقات را عشق آن­ها به کمال خود می­ داند و این ­گونه با بیان سریان عشق در گسترۀ هستی به دیدگاه عرفا نزدیک می­ گردد.

با آمدن آیین آسمانی و شریعت اسلام دیگر بشر به حدی از تکامل و بلوغ عقلانی رسیده بود که دیگر بیم تحریف گفته های پیامبرانه و تغییر در کتب آسمانی و خدشه دار شدن اصل نبوت،نمی رفت و بشر تا حد زیادی ارزش و منزلت وحی الهی را می شناخت. دیگر نیازی به تحدیدوحی و نبوت ها نبود. از این رو سلسلة نبوت در نقطه ای به نام محمدیه (صلوات الله علیه و آله)متوقف گشت. اما این به معنی بی نیازی نسل های آینده از آیین و شریعت الهی نبود، بلکه نیاز اوهمچنان باقی و آیین اسلامی می توانست تا ابد شریعتی جاودانه و فراگیر واقع شود. این مساله مورد پیدایش دیدگاه ها و رهیافت های مختلف شده، که برخی از ناحیة نیاز و برخی از ناحیة علت به این مهم پرداخته اند، که خود باعث دامنه دار شدن این بحث و چه بسا سبب شبهات گوناگونی دراین راستا شده است. روشن شدن فلسفه ختم نبوت و اثبات مسأله خاتمیت چه با رویکرد عقلی وچه نقلی، می تواند راه برخی شبهه افکنی ها را در این مسیر سد نماید و یا پاسخگوی برخی ساخته ها و شبهات در این زمینه شود. شبهاتی که از دو ناحیه مطرح گردیده اند، دسته ای ساخته وپرداخته فرق ضاله ای چون قادیانیه و بهائیت هستند که به منظور ایجاد تفرقه و چند دستگی، به دنبال اطاعت از عاملان اصلی این بازی دست به ایجاد فرق و مذهب های ساختگی زده و از هیچ گونه ادعایی فرو گذار نکردند و تا مرز ادعای نبوت و در نهایت الوهیت هم پیش رفته اند. مهمترین مشکل این گروه آیات و روایاتی بود که در زمینة خاتمیت وجود داشت، که این افراد به راحتی باتغییر و تحریف و مغالطه گری این دلایل نقلی را به نفع خود تفسیر به رأی نمودند، که مهمترین آن، آیة ‎40 سورة احزاب می باشد. اما دسته دیگر شبهات از ناحیه برخی روشنفکران مسلمان مطرح شده، که در صورت ظاهر شبهه نبوده، بلکه فقط تفسیری خاص از مسأله ختم نبوت بوده است و طرح آنها موجب نقد و بررسی های مختلف شده است. اینکه فلسفة اصلی ختم نبوت رشد عقلی و علمی بشر باشد و دیگر به تجدید نبوت و آموزه های وحیانی نیازی نباشد و امثال این عبارت پردازی ها، که در واقع سبب ختم دین و دیانت و بی نیازی کامل بشر از آموزه های الهی و وحیانی می گردد. و یا مفتوح بودن باب وحی بر همگان و به عبارت دیگر تجارب دینی فراگیر که سبب لوازم و اشکالات مختلفی چون الهی نبودن کتب آسمانی، وحیانی نبودن آموزه های دینی و... می شود. و امثال این تفاسیر که سبب خدشه دار شدن مسأله خاتمیت می گردد.