جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحثی که از گذشته تا امروز در علم اصول مورد بررسی علما قرار گرفته، مسأله جواز استعمال لفظ در چند معنا است. اما پس از گذشت قرن‌ها هنوز علمای این علم به نظر واحدی در این موضوع نرسیده‌اند و عده‌ای قائل به امکان آن شده‌اند و عده‌ای دیگر آن را محال می‌دانند. قائلین به استحاله غالبا با تمسک به این‌که حقیقت استعمال فنا شدن لفظ در معناست به اثبات نظر خود پرداخته‌اند و در طرف مقابل قائلین به جواز با رد نظریه افنا استعمال لفظ در چند معنا را نه‌تنها عقلا ممکن دانسته‌اند، بلکه با ارائه چندین شاهد به اثبات وقوع آن پرداخته‌اند. در این نوشته که با روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفت، با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای به بررسی و نقد ادله طرفین پرداخته شد و اثبات گردید که نحوه طرح بحث در این مسأله صحیح نبوده و نباید محل نزاع را منحصر در استعمال لفظ با لحاظ و در آنِ واحد دانست. با این توصیف امکان عقلی مسأله بدون شک ثابت می‌شود، همچنین از جهت ادبی ثابت شد که استعمال لفظ در چند معنا نه‌تنها ممکن است، بلکه شواهدی از متون ادبی بر وقوع آن نیز وجود دارد، ولی چنین استعمالی در قرآن و احادیث، خلاف ظاهر و نیازمند به قرینه است.