جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف مقاله حاضر پاسخ به اين سؤال است که چگونه زيبايي‌‌هاي سبک زندگي اسلامي با نگاه انسان‌شناختي صدرالمتألهين تبيين مي‌شود؟ براي پاسخ، بعد از توضيح مفاهيم اصلي همچون سبک زندگي و زيبايي، عناصر زيبايي‌شناختي سبک زندگي در انسان‌شناسي بررسي گرديد. سپس با توجه به اقسام زيبايي حسي، خيالي و عقلي، نسبت حس، خيال و عقل در سبک زندگي و انسان‌شناسي تبيين شد. در ادامه با روش توصيفي ـ تحليلي جايگاه انواع زيبايي‌هاي سبک زندگي در حيات بشر مشخص گرديد. بر پايۀ بررسي‌هاي انجام‌شده اين نتيجه به‌دست آمد که همواره سعادت حسي و خيالي افراد جامعه، منوط به ادراک صورت‌‌هاي ظاهري و تصويرسازي زيباست. بنابراين به‌ سبب لزوم مدارا با ديگران در سبک زندگي اسلامي، آراستگي ظاهري و خيالي بخشي از وظيفۀ اجتماعي فرد نسبت‌ به ديگران شمرده مي‌شود. زيبايي‌هاي عقلي نيز همان مطلوب‌هاي فطرت سليم انساني هستند. حرکت در مسير فطرت، روش وصول به مرتبۀ برتر انساني يعني مدرکات عالي عقل نظري است. با حصول چنين مرتبه‌اي سلامت روحي و معنوي انسان تضمين شده و در نتيجه زيبايي‌هاي عقلاني سبک زندگي که همان مطلوبات فطري انسان هستند، بروز و ظهور مي‌يابند. اين مرتبه از سبک زندگي، جامع همه زيبايي‌هاي مراتب پايين‌تر نيز هست.

برای مبادی برهان شرایط متعددی ذکر شده است که کلی بودن یکی از آنهاست. از سوی دیگر، دست‌کم برخی از مبادی به‌جهت شخصی بودن، فاقد این شرط هستند. بنابراین گویا منطق‌دانان دچار نوعی تناقض شده‌اند. سؤال این است که آیا این تناقض قابل رفع است؟ در صورت امکان، چگونه ممکن است؟ برای پاسخ به این سؤال، ابتدا تعریف قضایای شخصی و هر یک از مصادیق آنها ارائه شده و در نهایت این راه حل به نظر می‌آید که باید بین مبادی و مقدمات برهان فرق گذاشت. مبادی به معنای پایه‌ها و اعم از مقدمات است. بنابراین هم شامل مقدمات برهان می‌شوند و هم قضایایی که استدلال‌ها در نهایت به آنها منتهی می‌شوند. تعبیرهای مختلف منطق‌دانان از مبادی، شاهد بر این مدعاست که مبادی به معنای قضایایی هستند که استدلال‌ها به آنها منتهی می‌شوند، نه لزوماً قضایایی که در مقدمات برهان به‌کار گرفته می‌شوند. شاهد دیگر این است که گاهی امتناع دور، تسلسل و قضیه امتناع اجتماع نقیضین نیز در کنار بدیهیات از مبادی برهان شمرده شده‌اند.

مطلق گرایی اخلاقی بدین معناست که برخی ارزش ها صرف نظر از اشخاص، مکان ها و زمان ها معتبر بوده و خوش آیند و بدآیند افراد، شمولیت آنها را از بین نمی برد. درباره رابطه مطلق گرایی و اخلاق کاربردی میتوان گفت که اولاً: وجود تزاحمات اخلاقی با تمسک به مطلق گرایی توجیه پذیر است، ثانیاً: امکان ارائه راه حل نیز بر طبق این مبنا فراهم است، چون ترجیح یک فعل بدون استدلال، امکان پذیر نیست و امکان استدلال در فرض مطلق گرایی محقق است، علاوه بر اینکه حل تزاحم در فرض وجود هدفی معین میسر است و بنا بر مطلق گرایی، وجود این هدف نیز تأمین است. در حل مسائل اخلاق کاربردی اولاً: باید با توجه به تمام قیود موضوع حکم، تزاحم بدوی ناشی از عدم تصور صحیح موضوع، برطرف شود، ثانیاً: اگر با لحاظ تمام قیود، باز هم تزاحم باقی بماند، باید با توسل به مرجحات کیفی عقلی و شرعی یک طرف را ترجیح داده، مسئله را حل کرد.

هدف از اين تحقيق، ارائه تبيين دقيقي از اصل توحيد ربوبي از ديدگاه صدرالمتألهين و تفاوت آن با اصطلاحات مشابه است. مسئله تحقيق، اين است که ربوبيت الهي از حيث فلسفي چگونه تبيين مي‌شود؟ براي بررسي اين مسئله، ابتدا اقسام فعل الهي و تبيين روشني از آنها به دست داده شده است. در ادامه، کيفيت فعل و تدبير الهي با کيفيت صدور فعل از انسان مقايسه و تفاوت‌هاي آنها بيان گشته و براي تبيين حقيقت صفت ربوبيت، اقسام صفات الهي برشمرده و اين صفت اضافي به قيوميت بازگردانده شده است. در نهايت، تفاوت توحيد ربوبي با توحيد افعالي نيز مورد مداقه قرار گرفته است. نتيجه تحقيق اين است که در فعل الهي آنچه اصالتاً در خارج تحقق مي‌يابد همان ابداع و افاضه است که از حيثيات گوناگون آن مفاهيم مختلفي از جمله ربوبيت انتزاع مي‌شود. اين صفت اضافي بدون هيچ‎گونه ايجاد تغيير در ذات به اضافه قيومي حضرت حق بازمي‌گردد. توحيد ربوبي يعني تدبير مخلوقات هم همان تدبير الهي است، ولي در مرتبه پايين‎تر.

واقع گرایی بدین معناست که ارزش و لزوم اخلاقی، واقعیت داشته و ما آنها را کشف میکنیم، نه جعل و اختراع. واقع گرایی مورد نظر، منشأ اخلاق را غیرتجربی، عقلانی و متافیزیکی میداند.اخلاق کاربردی عبارت است از به کارگیری مبانی و معیارهای اخلاقی در موارد خاص؛ با این توضیح که مبانی ارزش داوری اخلاقی، در فرا اخلاق و معیارهای ارزش داوری اخلاقی نیز توسط اخلاق هنجاری بررسی میشوند. مهم ترین مسئله در اخلاق کاربردی، تزاحم است. تزاحم، یعنی تنافی دو حکم لازم الاجرا و دارای ملاک در مقام امتثال، به سبب عدم توانایی مکلف برای انجام هر دو در زمان واحد.واقع گرایی از چند جهت با تزاحمات اخلاقی مرتبط است: وجود تزاحمات، امکان ارائه راه حل و ابتنای معیاری صحیح در حل تزاحمات بر واقع گرایی. معیار صحیح این است که هر فعلی که بیشترین تأثیر را در قرب الهی داشته باشد، مقدم است. بنابر ناواقع گرایی، اولاً: تزاحم رخ نمیدهد، ثانیاً: در صورت پذیرش تزاحم، ارائه راه حل امکان پذیر نیست.