جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسانه های مدرن را به سبب تأثیرشان بر زندگی بشر بی هیچ تردیدی مهم‌ترین پدیده عصر حاضر باید به حساب آورد. از علم و دین و سیاست و اقتصاد تا شخصی‌ترین مناسبات روزمره، همه متأثر از پیامدهای این پدیده‌اند. چنین گستره تأثیری اندیشمندان ‌را به نظرورزی در حوزه رسانه واداشته است. حاصل این پژوهش‌ها سربرآوردن دانشی جدید در عرصه مطالعات میان‌رشته‌ای به نام «فلسفه رسانه» است که از زوایای متعدد به رسانه پرداخته است. در رویکرد به ماهیت رسانه برخی برای آن ذات مستقلی قائل شده‌اند که آن ‌را به خودی‌خود شایسته تأمل می‌سازد، و برخی دیگر رسانه را جز ابزار نمی‌دانند و معتقدند رسانه فاقد قدرت لازم برای جهت‎دهی حیات آدمی است و این انسان است که بسته به اراده خود چگونگی بهره‎گیری از آن‌ را تعیین می‎‌کند. مقصود پژوهش حاضر بررسی آراء هیدگر و پستمن در رویکرد به رسانه است. دو متفکری که در حوزه رسانه از جمله ذات‌گرایان به حساب می‌آیند و از رهگذر تکنولوژی به آن پرداخته‌اند و هر دو بر کاربست نحوی «خودآگاهی» در مواجهه با هرگونه تکنولوژی از جمله رسانه به‌منظور برون‌رفت از بحران عصر حاضر تأکید دارند.

«ابرانسان» یکی از بنیادی ترین آموزه های فلسفی نیچه است که موضوعیتی اساسی در فلسفه ورزی او دارد. نیچه در مقام متفکری ژرف و آگاه به زمانه، معناباختگی زندگی را در عصر و جامعه ای که در آن می زید نیک دریافته است و بر آن می شود تا به سان طبیبی دلسوز و دردآگاه، بشر روزگار خویش را از بحران پیش رو که آن را «نیست انگاری» نام نهاده است، گذر دهد و افقی روشن و مطلوب در برابر دیدگان او بگشاید. طرح درخشانی که نیچه بدین منظور در سر دارد، ویرانی همه هنجارها و باورهای مرسوم، و «باز ارزش گذاری همه ارزش ها» با رویکردی اشراف سالارانه و والاتبارنه و مبرا از انحطاط برده صفتانه می باشد. رسالتی سترگ که برای تحقق آن، پیامبری به نام «ابرانسان» برمی انگیزد تا به اعجاز اراده سرشار و آفرینش گرش چونان تهی زندگانی را لبریز معنا سازد که سرمستانه تکرار مداوم آن را در هیات «بازگشت جاودانه همان» آری گوید و همین هستی این جهانی را با همه کاستی ها و نابسندگی هایش عاشقانه در آغوش کشد.در این جستار به قدر امکان از سیمای «ابرانسان» نیچه و بایسته های او پرده برخواهیم گرفت.

خدا و انگاره های هم بسته با او، در فلسفه ورزی نیچه موضوعیتی اساسی دارد. البته با این توضیح که نگاه نیچه به این مفاهیم، با رویکرد سایر اندیشمندان بسیار متفاوت است؛ او بسان دیگران برای اثبات مدعای خویش، دست به دامان استدلال های مرسوم فلسفی نمی شود و شیوة دیگری برمی گزیند. شیوه ای که برآمده از نگاه انضمامی او به زمانه ای است که در آن می زید، نه صرفاً براهینی انتزاعی و بریده از واقعیت. همچنین بیان او در این حوزه به ویژه با طرح ایدة «مرگ خدا»، جنجال برانگیز بوده و مجالی برای ظهور تفسیرهایی گوناگون و بعضاً متعارض شده است. ایده ای که در منظومة آموزه های او هم موضوعیت دارد و هم طریقیت. به نحوی که دیگر آموزه های اساسی او نظیر نیهیلیسم و ابرانسان، کاملاً در ربط و نسبت با آن، یعنی ایدة «مرگ خدا»، سامان یافته است.در این جستار برآنیم به قدر امکان موضع نیچه دربارة انگارة خدا را شرح دهیم، و دغدغه ها و دلواپسی های او را پس از واقعه ای که آن را «مرگ خدا» می نامد، برشمریم.