جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقوله فرهنگ و مفهوم آن، جايگاه مهمي در ميان علوم انساني دارد. با توجه به مباني فکري و ديدگاه‌هاي مختلف، معاني مختلفي از فرهنگ ارائه شده است. ازآنجاکه فرهنگ يکي از ارکان مهم نظام اجتماعي است، شناخت جايگاه آن در ميان حوزه‌هاي مختلف اجتماع امري ضروري است. اين تحقيق با روش توصيفي ـ تحليلي و با استفاده از منابع کتابخانه‌اي معناي فرهنگ را از منظر قرآن کريم و جايگاه آن را در نظام اجتماعي مورد بررسي قرار داده است. هدف از اين بررسي بيان برنامه کلي قرآن کريم درجهت رفع نيازهاي اجتماعي بشر براي سعادت دنيوي و اخروي انسان است. اين تحقيق نشان مي‌دهد اولاً از منظر قرآني، فرهنگ همان تزکيه و تخلق به اخلاق فاضله‌اي است که در قرآن ذکر شده است؛ و ثانياً اين مفهوم قرآني از فرهنگ، پايه و اساس حوزه‌ها و ساحت‌هاي مختلف زندگي اجتماعي را تشکيل مي‌دهد. در پايان بيان شده است که عملي‌شدن رفتار اخلاقي نياز به پشتوانه و تکميل‌کننده‌اي دارد، که همان معرفت توحيدي است و اعتقاد به توحيد، ضامن اجرايي شدن فعل اخلاقي محسوب مي‌شود.

انسان موجودی اجتماعی است. وی برای رفع نیازهای خود بایستی الزاماً در اجتماع زندگی کند. در ابتدا این زندگی، ابتدایی و بر اساس فطرت بود اما بعد از گذشت زمان و پیچیده‌تر شدن روابط انسانی، اختلافاتی بین آن‌ها رخ داد که نتیجه آن بروز فساد و تباهی و در نهایت شقاوت دنیوی و اخروی انسان است. پیامبران همراه با کتب آسمانی، از طرف خدای متعال مأمور شدند تا این اختلافات را حل و داوری کنند لذا برای ساخت نظام اجتماعی آنان، سازوکار‌هایی را ایجاد کرد تا با پیروی از آن‌ها، اجتماع انسانی به سامان برسد. این سازوکارها را می‌توان به این شکل دسته‌بندی کرد: الف) تعلیم و تربیت؛ قضائی؛ اقتصادی؛ سیاست خارجی. می‌توان گفت معیار و ضمانت اجرایی این نظامات عبارت است از «اعتقاد به معاد». و برای سامان یافتن آن‌ها باید اعتقاد به معاد در جامعه به شکل فراگیر و صحیح پایه‌ریزی شود. ساختار نظام اجتماعی در قرآن کریم جهت اتصال انسان دنیوی به آخرت بر اساس اعتقاد به مبدء و معاد و کرامت انسان بنا نهاده شده است.