جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیان مسئله: جریان شعری حجم در تاریخ شعر معاصر جریانی بیانیه‌محور بوده و از الگوها و ساختار‌های ویژه‌ای پیروی کرده است. خوانندگان شعر حجم نیز در طول زمان با خوانش نظریات یدالله رؤیایی از ظرفیت‌های متفاوت فلسفی، زبانی و زیبایی‌شناسانۀ آن آگاه شده‌اند؛ در این پژوهش به نقش عرفان در بوطیقای تصویر شعر یدالله رؤیایی پرداخته می‌شود. روش: پژوهش حاضر با محوریّت‌بخشیدن به نقش عرفان در بوطیقای تصویر شعر رؤیایی، به سطوح متفاوتی از این تأثیرگذاری در بُعد اخلاقی و مفاهیم عرفانی دست یافته است. در این راستا، به‌دلیل ظرفیت‌های لبریخته‌ها و هفتاد سنگ قبر، تحلیل و بررسی مجموعۀ این ویژگی‌ها بر این دو دفتر شعری انجام می‌شود. یافته‌ها و نتایج: بوطیقای تصویر در شعر یدالله رؤیایی مجموعه‌ای از ظرفیت‌ها و وجوه متفاوت است که الگوها و ساختارهای خود را از بیانیه‌های شعر حجم و نظریات یدالله رؤیایی می‌گیرد؛ وجوه متفاوتی مانند وجوه زبان‌شناسانه، پدیدارشناسانه، زیبایی‌شناسانه و عارفانه. دستیابی به وجوه مختلف یادشده مسئله‌ای است که در گذار از بیانیۀ شعر حجم و سیر تاریخی نظریات یدالله رؤیایی به وقوع می‌پیوندد. بررسی عرفان و نقش آن نیز در بوطیقای تصویر شعر رؤیایی در گذار از این مباحث و تمرکز بر بیانیۀ دوم حجم‌گرایی و حواشی شعر حجم امکان‌پذیر بوده است. عرفان با کنشی دوسویه در بُعد اخلاقی، ریشه‌های تربیت ذهنی حجم، خوانش و نویسش را در تأثیرپذیری از پدیدارشناسی هوسرلی یافته و از آنجا به ساختمان حضور غیر و دیگری رسیده و در تأثیر مفاهیم عرفانی، به سروده‌هایی با تکانه‌های عاطفی، زبان عارفانه‌ یا با بافت و ساختار شطحیات عینیّت بخشیده است.

بر مبنای نظریۀ استعارۀ ماکس بلک، واژه‌ها در یک عبارت استعاری با یکدیگر تعامل می‌کنند تا معنایی تولید کنند که حاصل این تعامل است.بلک این تعامل را به‌عنوان تعاملی بین چارچوب و کانون استعاره تحلیل می‌کند که در آن، چارچوب با ارائۀ یک بستر منحصربه‌فرد برای کانون، نوعی گسترش معنایی بر کلمۀ کانونی تحمیل می‌کند. کلمۀ کانونی نیز از این تعامل، معنای تازه‌ای کسب می‌کند. نظریۀ بلک باوجود ارائۀ نکات ارزشمند، در باب مسائلی ازجمله کسب معانی جدید در استعاره­ها، نحوۀ عملکرد آن­ها و درستی یا نادرستی گزاره­های استعاری پاسخ روشن و قانع­کننده­ای ندارد. این نوشته بر آن است تا بررسی جامع و روشنی از نظریۀ تعاملی ارائه دهد و انتقادهایی را نیز نسبت به آن بیان کند.

این مقاله قصد دارد به میزان تاثیرگذاری جلوه های ادبی و نمایشی تئاتر پوچی (ابزورد) بر سبک نمایشنامه نویسی ایران بپردازد. غلامحسین ساعدی یکی از نمایشنامه نویسان شناخته شده ایرانی است که برخی از مهم ترین تمهیدات تئاتر نو را در سبک نویسندگی خود به کار گرفته است. نگارنده در این پژوهش در پی آن است که چگونگی بازتاب مفهوم پوچی را در نمایشنامه های نوگرای غلامحسین ساعدی نشان دهد؛ نویسنده ای که مستقیم و غیرمستقیم از این نوع تئاتر تاثیر پذیرفته است. ضمن اینکه با توجه به مهم ترین شاخص های تئاتر پوچی، از میزان و نحوه تاثیرپذیری نمایشنامه های ساعدی از این گونه تئاتر و نمایشنامه نویسان سنتی و مدرن تحلیلی ارائه خواهد کرد. تاثیرپذیری ساعدی از نمایشنامه نویسان مدرن بیش از سنت گرایان بوده که نشان دهنده همگامی ساعدی با آنان در بیان مسائل روزمره و مطرح جهان در تئاتر است.

دیوان خاقانی شروانی، به منزله جلوه گاه برجسته پیوند فضل و هنر، سرشار از نوگویی و غرابت است. پشتوانه فرهنگی شاعر، چون با طبع نوجو و تخیل غنی او همراه است، به آفرینش تصاویر و ترکیباتی می انجامد که عمدتا مسبوق به سابقه ای نیست. از همین روی، ناسخان نتوانسته اند چندان شایسته به کتابت اشعار او بپردازند و خواسته یا ناخواسته ضبط های نادرستی را وارد متن کرده اند. بخشی از این ضبط های نادرست، که رسم الخط گذشتگان آن را تشدید می کرد، تصحیف هاست. باید تصحیف را ویژگی ای دانست که حتی در قدیمی ترین نسخ خاقانی شواهدی دارد. امروزه نیز، فقط، آشنایی با پشتوانه فرهنگی و هنجارهای هنری ـ سبکی خاقانی است که می تواند ما را در تصحیح اشعار او موفق کند. به هر حال، برآنیم با برآوردن این مهم، به تصحیح مواردی از تصحیفات قصاید شاعر بپردازیم.