جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: موضوع و اهداف: نوجوانی دوره پرفراز و نشیبی در سیر تکاملی زندگی انسان است. نوجوانان در این دوره از زندگی خود با بحران های اخلاقی و اجتماعی مواجه می شوند. در این مقاله هدف اصلی ارائه اهداف، اصول و روش های تربیت اخلاقی متناسب با دوره نوجوانی بر اساس آموزه های دینی بوده است. روش و یافته‌ها: این مقاله با روش تحقیق کیفی و بررسی اسنادی انجام شده است. روش های آموزشی از اصول استنباط می شود. در این مقاله از منابع دست اول اسلامی و منابع متفکران مسلمان و تجربیات نویسندگان مقاله حاضر و سخنان اندیشمندان که در مقالات مختلف درج شده است استفاده شده است. اهداف، اصول و روش ها از نکات مهمی است که در مقاله حاضر به دست آمده است. نتیجه‌گیری: اهداف، اصول و روش‌هایی که در مقاله حاضر به دست آمده است، می‌تواند در کلاس درس و خانواده کاربرد داشته باشد. بر اساس هر اصل، روش هایی استنباط می شود که در اینجا به طور جداگانه به نام آن ها می پردازیم. اصول علم، تقوا، کرامت، ایجاد شرایط مساعد، اصلاح عادت است. روشها عبارتند از: بصیرت، تذکر، اندرز، موعظه، یاد خدا، خوف و امید، ایجاد توانایی مراقبت از خود، تشویق، غفلت، ایجاد فرصت برای عمل اخلاقی، الگوبرداری، ورود به اجتماع سازنده دوستانه، تمجید از صفات نیکو، توبه.

مسئلة اصلی این پژوهش، بررسی تطبیقی اهداف تربیت اخلاقی در دورة ابتدایی در دو کشور ژاپن و ایران با نظر به ارزش های حاکم بر عناصر و مؤلفه های برنامه درسی است. بدین منظور از روش تحلیل تطبیقی استفاده شده است. تربیت اخلاقی در نظام تعلیم و تربیت رسمی دو کشور ایران و ژاپن از دو جهت قابل بررسی تطبیقی است: نخست، بررسی تطبیقی، کلی و با نگاهی کلان، و دوم، بررسی تطبیقی جزئی. از جمله یافته های بررسی کلی این است که اهداف تربیت اخلاقی دو کشور در چهار حوزه، شبیه به هم تنظیم شده اند که در برنامة درسی کشور ایران این حوزه ها عبارت اند از: رابطه با خویشتن، رابطه با خدا، رابطه با سایر انسان ها و رابطه با خلقت؛ و در برنامة درسی کشور ژاپن نیز عبارت اند از: واکاوی خود، رابطه با طبیعت و داشتن افکار برتر، رابطه با دیگران و رابطه با گروه و جامعه. البته گفتنی است که در برنامة درسی کشور ایران، خداوند نقش محوری دارد و دیگر حیطه ها متناظر با آن تنظیم شده اند. اما بررسی تطبیقی جزئی که تمرکز آن بررسی تک تک اهداف مرتبط با تربیت اخلاقی در نظام تعلیم و تربیت رسمی در این دو کشور در دورة ابتدایی است، به سه بخش تقسیم می شود: نخست اهدافی که با هم هم پوشانی دارند، از جمله اینکه «کودک مؤدب و مهربان است» و «برای رسیدن به موفقیت پشتکار دارد و تلاش می کند»؛ دوم اهدافی که ویژة کشور ایران هستند و در اهداف تربیت اخلاقی کشور ژاپن به آنها اشاره نشده است، از جمله اینکه «پوشش اسلامی را دوست دارد و آن را رعایت می کند» و «خطا و اشتباه دیگران را در مورد خود می بخشد»؛ و سرانجام اهدافی که ویژة کشور ژاپن هستند و در اهداف مرتبط با تربیت اخلاقی کشور ایران به آنها اشاره نشده است؛ از جمله «احترام به دیگر فرهنگ ها و ارزش قایل شدن برای مردمان دیگر ملل» و «مشارکت گروهی و مسئولیت پذیری».

با گسترش رشته‏های تخصّصی در مراکز آکادمیک جهان، هرمنوتیک از محدوده تفسیر متون دینی خارج شد و به عرصه علوم‏ مختلفی هم‏چون تاریخ، هنر، اقتصاد، علوم سیاسی و روان‏شناسی و در پی آن تعلیم و تربیت قدم گذاشت. هرمنوتیک در شکل کهن آن با تربیت دینی و در حوزه وارسی متون‏ مقدس ارتباط داشت. و امروزه به محدوده تعلیم و تربیت نوین راه یافته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی یادگیری خلاق برپایه هرمنوتیک مدرن هایدگر با روش مطالعه کتابخانه ای و روش تحليل اسنادی همراه با رويكردي استنتاجی به انجام رسید. در استنتاج نسبت هرمنوتیک مدرن با یادگیری خلاق می توان بیان داشت که؛ جهت رسیدن به یادگیری خلاق ابتدا لازم است به مساله مورد بحث نزدیک شد، مساله مورد نظر را مورد نقد قرار داد و با افزایش فهم در فراگیر و کیفی نمودن این فهم در او، یادگیری خلاق را در وی ایجاد، تقویت و نهادینه نمود. لازم است این فرایند به دقت و وسعت دید و ژرف نگری انجام و مطابق فرایند ترسیم شده مسیر را طی نمود تا منظور و هدف که یادگیری خلاق در فراگیر است، دست یافت.

در قرن بیست ‌و یکم، معنویت بیش‌ از پیش در جوامع بشری و زندگی مردم جهان اهمیت یافته است. در نظام­ های آموزش و پرورش در سراسر جهان نیز تربیت معنوی مورد توجه قرار گرفته است و تلاش شده است که در برنامة درسی مدارس جایگاهی به آن اختصاص داده شود. هدف مقالۀ حاضر شناسایی و تبیین آرای دیوید کار، فیلسوفی که به‌خاطر آثارش در زمینۀ تربیت معنوی شهرت دارد و ارائۀ اصول و روش مبتنی بر این آراست. از یافته‌های این پژوهش نتیجه می‌گیریم اصول شامل عقلانیت، محوریت منش، همراهی دین و معنویت، فراگیربودن ارزش‌ها و آموزش حقایق و پرورش فضایل معنوی است که با روش‌های ظرفیت انتقاد و گفت‌وگو، انتقاد از خود، علاقه و احترام به دیگران، مشارکت دوجانبۀ مدرسه و خانه، آگاهی از معنویت و درک ارزش‌ها، به‌کارگیری هنر و ادبیات، سرمشق‌دهی، به‌کار‌گیری مربیان فضیلت‌گرا نه فضیلت‌آموز، به‌کارگیری علم در تربیت معنوی، مهارت‌آموزی به‌کارگیری مراقبه، به‌کارگیری حکایت و داستان و پرورش فضایل نظری و اصلی امکان‌پذیر است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.

مقالۀ حاضر با مرور آراء و اندیشه‌های شمس تبریزی از دیدگاه تربیتی، پس از بررسی کفایت تفکرات و تأملات شمس برای دریافت دلالت‌های تربیتی، به جستجوی پاسخ این پرسش می‌پردازد که ویژگی‌ها و ابعاد تربیت معنوی از منظر او چیست. بازخوانی آرای شمس تبریزی در این پژوهش، با رویکرد توصیفی- تحلیلی و در تعامل میان ساختار برگرفته از ادبیات پژوهشی رشتۀ تعلیم و تربیت با تحلیل، استنباط و استنتاج حاصل از بررسی محتوا و متن مقالات شمس به دست آمده است. بر این اساس می‌توان از یافته‌هایی برای تربیت معنوی همچون مبانی (آزادی، اراده، اخلاص)، اصول (معنویت و روحانیت)، اهداف (عشق‌ورزی و ترک خودخواهی) و روش‌ها (خاموشی، مواجهه، گفت‌و‌گو) سخن گفت. تربیت معنوی با استناد به قرائت شمس دارای ابعاد شناختی (همچون تفکر شهودی)، عاطفی (شادمانی و شفقت) و عملی (تربیت نفس و روح) است.

هدف این مقاله، ارایه تبیینی از رویکرد معنوی به تربیت دینی برای دوره دوم کودکی است. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که برای تربیت دینی در دوره دوم کودکی (سنین 6 تا 11 سال)، رویکرد مناسبی که براساس مبانی اسلام، بتواند عوامل اساسی دینداری را در این دورۀ تمهیدی، نهادینه کند، به چه اهداف و اصولی تکیه دارد؟ رویکرد پیشنهادی پژوهش حاضر، رویکرد معنوی به تربیت دینی است که مبتنی بر آرای علامه طباطبایی در مبانی معرفت‌شناختی است. روش پژوهش، توصیفی−استنتاجی است. الگوی پیشنهادی برای بسترسازی تربیت دینی در کودکی دوره دوم در این پژوهش، به رویکرد معنوی به تربیت دینی یا تربیت دینی معنوی برمی‌گردد. یافته‌های مقاله، استنتاج اهداف و اصول از برخی مبانی معرفت‌شناختی علامه طباطبایی است که در آرای علامه نقش کلیدی دارد. اصول استنتاجی از مبانی معرفت‌شناختی، بر مفاهیمی چون: الف) توجه و اهتمام به تربیت قوای حسی و خیالی کودک، ب) نمادپردازی مفاهیم دینی در قالب‌های جذاب و متنوع هنری، ج) توجه دادن کودک به معرفت‌های انفسی و حضوری، د) توجه به خودکنترلی کودک برای بسترسازی فرقان استوار است.

در این پژوهش با نگاهی پدیدارشناسانه، کوشش می‌شود تا به ذات تربیت- بیلدونگ و ظهورهای بیلدونگ در تاریخ تربیت تفکر شود. طبق گام نخست پدیدارشناسی، از مفهوم بدیهی و رایج از بیلدنگ روی گردانده، سپس با واشکافی، از پدیدارهای تاریخی و چیستی بیلدونگ پرسش می‌شود تا در نهایت به امر مشترک و عمومی یا ذات بیلدونگ از منظر هایدگر نگریسته شود. بدین ترتیب آشکار می‌شود که هیچ‌یک از پدیدارهای آشکار بیلدونگ در تاریخ، اینهمانِ ذات آن نیستند، بلکه امکانی پدیدارین در تاریخ تربیت هستند. پس همه پدیدارها، به‌نحوی آشکارگیِ زمانمند تربیت-بیلدونگ را در خود پنهان دارند، اما هیچ‌یک نمی‌توانند صرفاً تمامیت آن را در سیطره‌ی خود بگیرند. در اینجا ذات تربیت- بیلدونگ را در انواع پدیدارین آن واشکافته و از منظر هایدگر که به‌گونه‌ای سلبی است، نشان می‌دهیم که هیچ‌کدام از پدیدارها، تمامیت ذاتی بیلدونگ نیستند. لذا ذات، ریشه‌ در بافتاری زمانی‌ دارد که گشودگی و مراقبتِ همراه با بالیدن شکل‌دهنده از هستی انسان به‌معنای کلی است و در پدیدارهای متکثر بیلدونگی نیز خود را آشکار-مستور می‌دارد‌.

تفکر و اندیشه یکی از اساسی‌ترین مواهبی است که در دین اسلام از آن یاد شده‌‌است. اهمیت این مسئله چنان است که دین اسلام، یک ساعت اندیشه را از هفتاد سال عبادت بالاتر معرفی نموده‌‌است. به همین جهت آموزش بر پایه تفکر، مؤثرترین نوع آموزش است که امروزه بسیار مورد توجه‌اندیشمندان قرار گرفته‌‌است. این نوع آموزش، آموزنده را از حالت انفعال خارج کرده، تفکر او را برمی انگیزاند. هدف از این پژوهش بررسی روش‌های پرورش تفکر در آموزه‌های امام علی است و پرسش اصلی این می‌باشد که معنا ومفهوم تفکر از دیدگاه امام علی چیست و چه روش‌هایی برپایه تفکر را می‌توان از آموزه‌های امام علی استنتاج کرد؟ در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده و به توصیف و تحلیل روایات امام علی پرداخته شده‌‌است. بر اساس یافته‌های این پژوهش مفهوم تفکر از دیدگاه ایشان وسیله ای است برای یافتن راه راست از گمراهی که موجب اصلاح اعمال و کردار آدمی‌میگردد، لذا آینده نگری و دوراندیشی را سرلوحه کار آدمی‌قرار می‌دهد و فرد را در راه رسیدن به کمال هدایت می‌کند. پژوهشگر روایات بسیاری را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و به شانزده روش پرورش قوه تفکر که از تعالیم حضرت علی دست یافته‌‌است که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به عبرت پذیری از وقایع و گذشتگان، تاکید بر تامل و تعمق در امور، توصیه به دقت در مشاهدات به وسیله ارجاع به آیات و نشانه‌ها، توصیه به مشورت، یادآوری معاد و تفکر در مرگ، استفاده از شیوه بیانی تمثیل و تشبیه در فهم بهتر، ایجاد سوال در ذهن مخاطب اشاره کرد.

زبان به واسطۀ ماهیت دو رگه‌اش از وجوه وجودی و مفهومی فارغ نیست. با اندیشه‌های سقراط رگۀ مفهومی زبان کانون توجه قرارگرفت و رگۀ وجودی آن مغفول ماند. از نظر هایدگر و نیچه با غفلت از رابطۀ فوزیس و لوگوس، و فراموش‌کردن نقش زبان در به ‌ظهور‌آوردن وجود و ناتوانی آن در همراه‌ شدن با صیرورت هستی، ذاتِ خودپوشانندۀ رگۀ وجودی به محاق رفت؛ و با فروکاستِ هستی‌شناسی به معرفت‌شناسی توسط کانت بستر لازم برای سیطرۀ زبان مفهومی فراهم آمد. این روند با تحویل ریاضیات به حساب و کارهای افرادی چون فرگه و برنتانو سرعت گرفت و با کارهای راسل، وایتهد و ویتگنشتاینِ ‌ِنخست در شکل‌دادن به زبان صوری که برای هر نام تنها و تنها یک نامیده داشته باشد وارد مرحلۀ تازه‌ای شد تا بشر را دچار چنان فقری کند که گشتل را چون تقدیری محتوم بپذیرد. در این عصر عسرت، نیچه و هایدگر راهی می‌گشایند. آنها با اهتمام به زبان وجودی و احیای تفکر انتولوژیک در مقابل تقدیری که زبان مفهومی و تفکر انتیک برای انسان و جهان مقدر کرده است امکانی فراهم می‌سازند تا گونه‌ای دیگر از انسان و شکلی دیگر از عالم، به روشنگاه ظهور بیایند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی اندیشه های تربیتی آیین زرتشت بر اساس متن گات ها است. برای دستیابی به این هدف، نخست به معرفی زرتشت پرداخته شد. سپس، مبانی فلسفی این آیین در چهارچوب انسان کامل و ویژگی های آن بیان شد. در نهایت، دلالت های تربیتی این مبانی در قالب عناصر تربیتی مانند غایت، هدف های کلی، اصول و روش های تربیت استخراج شدند. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که انسان کامل دارای ویژگی هایی مانند قرب به اهورا، پیروی از اشا یا راستی، منش نیک، برخورداری از دانش لدنی و ارشاد است. بر اساس این مبانی، غایت تربیت، قرب به اهورا و هدف های کلی آن، شناخت قانون جهانی و عمل به آن، اخلاق مداری، اشراق گرایی و رشد حس مسوولیت اجتماعی است. اصول تربیتی متناظر با این مبانی و هدف های کلی عبارتند از خردورزی، آزادی در انتخاب و پیروی از دئنا، پرورش ابزارهای شناسایی انسان و تلاش و پیکار اخلاقی. بر پایه این اصول، هدف ها و مبانی، روش های تربیتی چون تدبر در طبیعت، آموزش فعال آیین زرتشت، پند و اندرز، آموزش فن سخنوری، ستایش و عبادت، بازی، ورزش و آموزش های جنگاوری استنتاج شد.