جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«پولس» شخصيتي اثرگذار در مسيحيت است و در منابع اسلامي و مسيحي نشانه‌هاي متعددي، با ضعف و قوت‌هاي موجود و برخي اختلافات و هماهنگي‌ها، براي شناخت وي در دسترس است. اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي در تحليل تاريخي و متني نشانه‌هاي موجود، با محوريت نشانه‌هاي موجود در قرآن کريم، مي‌کوشد ميزان تطبيق‌پذيري آنها بر همديگر را بررسي کرده و دريابد از اين رهگذر تا چه ميزان اين نشانه‌ها قابليت تطبيق داشته و شناختي قابل اعتماد از پولس به‌دست مي‌دهد. هدف پژوهش، دستيابي به تبييني تطبيقي و استوار و داراي بن‌مايه‌هاي مشترک در ابعاد شخصيتي و عملکردي پولس مي‌باشد، که بيانگر بخش مبهمي از تاريخ و مؤثر در جهت‌دهي به نگرش مسيحيان به مسيحيت حقيقي و اسلام است؛ در نتيجه با محوريت نشانه‌هاي موجود در قرآن کريم، ضعف سندي برخي روايات و کم‌اعتباري برخي نشانه‌هاي متن عهد جديد قابل اغماض بوده و آنها را در حد مؤيد مي‌توان پذيرفت. در نهايت تعريفي مشترک از نگاه منابع اسلامي و مسيحي از پولس، که با ايماني فريب‌کارانه و انگيزه و عملکرد ايجاد انحراف به مسيحيت گرويده بود، ارائه شده است.

عدم توجه به معنای دقیق و بار معنایی خاص واژگان قرآنی که در سیاق­های مختلف بر آن­ها حمل شده است، می­تواند موجب کج فهمی و خلل در کشف معنای مقصود از آیات قرآن کریم گردد. همین مسئله در عبارت قرآنی ﴿وَأَلْقَی الْأَلْوَاحَ﴾ در سوره (اعراف/ 105) موجب گردیده تا بسیاری از مفسران و مترجمان قرآنی، بدون توجه کافی به معنای اصلی آن، مفهوم خشونت و عصیانگری را از رفتار و شخصیت حضرت موسی (ع) بازتاب دهند که تضادی آشکار با عصمت انبیای الهی دارد و برخی با تأسی و تأثیرپذیری از اسرائیلیات، وی را اساساً پیامبری غیر حلیم و خشمناک معرفی کرده­اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از کتب لغت و تفاسیر در صدد برآمده است که معنای صحیح این عبارت قرآنی را کشف کند و شبهه بی اعتنایی و بی مبالاتی نبی خدا در برخورد با فرمان­های الهی را بزداید. نتیجه اینکه بررسی اصل معنایی ماده «لقی» بیانگر معنایی غیر از (انداختن) است و همچنین صحیح نیست که معنای حاصل از رفتن آن به باب إفعال «ألقی»، در همه موارد به (انداختن) تفسیر شود. عبارت ﴿أَلْقَی الْأَلْوَاحَ﴾ در حالت استعمال حقیقی به معنای «نهادن یا افکندن الواح»، یعنی حرکت دادن آن از بالا به پایین است به نحوی که مستلزم اهانت نباشد و در حالت استعمال کنایی به معنای «منصرف شدن از تبیین فرمان های الواح مقدس» است. امکان جمع هر دو معنا با هم در ترجمه مناسب وجود دارد. بسیاری از مترجمان قرآن کریم در ارائه معنای صحیح این عبارت موفق نبوده­اند.

جایگاه هر واژه در قرآن، صرفاً در خدمت ارائۀ مفهومی است که کلمات هم‌معنا نمی­توانند آن معنا را القا کنند. بررسی معنایی واژگان «غیظ»، «غضب» و «سخَط» در قرآن، با بهره­گیری از روش تحلیل واژگانی و با رویکرد تفسیری، بیانگر آن است که واژگان مذکور با توجه به ‌مقتضای حال، جهت تبیین مفهومی خاص بیان شده است و هرگونه تغییری در چینش آن­ها، موجب خلل در معنا خواهد بود. بررسی مفهومی این واژگان نشان می­دهد: «غیظ» با رویکرد تبیین عواطف انسانی، مختص کفار و منافقان بوده و ذات خداوندی و انبیاء از آن مبرا هستند. پژوهش حاضر بیانگر آن است که واژه «غضب»، مختص خداوند و گاه جلوه­ای از احساسات انبیاء و مؤمنان است، در حالی که «سخَط» در ادبیات قرآن، اوج ناخشنودی خداوند از بندگان است که جلوۀ این «سخط» خداوندی، صرفاً در برخورد با منافقان بیان شده است و متقابلاً نیز، منافقان از خدا و رسولش دچار «سخَط» می­شوند.

واژه‌ «ال یاسین» در آیه «سلام علی ال یاسین» بخشی از یک آیه‌ قرآنی است که فقط یکبار در قرآن کریم به کار رفته است. مجال تفسیر این آیه با توجه به قرائت خاص آن، معرکه تقابل آرای متفاوت تفسیری است. دورنمایی از شیوه‌های تلاش علمی مفسران و قرآن پژوهان گویای نقش مهم و تاثیرگذار قرائت و روایات در مصداق‌یابی این واژه‌ قرآنی است. بنابر گزارش‌های موجود، نام الیاس نبی، خاندان و پیروان وی، اهل بیت و پیروان پیامبر مهم‌ترین مصادیقی است که در نتیجه‌ تحلیل معنا‌‌شناسانه این واژه ارائه شده‌ است. بررسی تحلیل‌ها و شیوه‌های دستیابی به آنها نشانگر برجستگی دو مصداق اصلی یعنی الیاس نبی با سنجه‌ قرائت آیات و اهل بیت پیامبر از معبر روایات تفسیری و نام «یس» به عنوان یکی از اسامی پیامبر اکرم است. عمده مفسران عامّه با معیار سیاق و قرائت، الیاس نبی را مقصود آیه دانسته‌اند، اما مفسران شیعه عمدتاً به دو گروه در ارائه دو مصداق فوق و بررسی ادلّه آن تقسیم شده‌اند. هر چند تنها تلاش در بازشناسی مفهوم صحیح آیه، ارائه‌دهنده مفاهیم متعدد از این تعبیر قرآنی است، تلاش علمی این پژوهش ترسیم مسیر شیوه‌های دستیابی به مصداق صحیح این تعبیر قرآنی از خلال بررسی جایگاه قرائت و روایات مرتبط در دیدگاه مفسران و قرآن شناسان است.

برخی از موضوعات پدیدار شناختی قرآن در حوزه تفسیر و فهم تاثیر به سزائی دارند. از جمله آنها رسالت قرآن یعنی هدف کلان و نهایی خدای حکیم از فرود آوردن این متن مقدس است. آشنایی با هدف نهایی در مباحث علوم قرآنی تاثیر می گذارد و دانشمندان این رشته را به کشف نظام موجود و شایسته میان مجموعه اهداف ریز و درشت قرآن موفق می کند. نیز مفسران را که برای کشف مرادهای خدای متعال از قرآن تلاش می کنند، در شناخت جهت گیری های کلان آیات و سور مساعدت می کند و تلاوت کنندگان قرآن را نیز به تدبر شایسته در قرآن توفیق می دهد. علی رغم اهمیت این موضوع، رسالت قرآن به طور غالب مطالعه ای عصری است و به شکل علمی و انسجام یافته در مطالعات پیشینیان بیان نشده است. رسالت قرآن ابعاد گوناگونی دارد. این مقاله به بررسی بسامدی توجه به موضوع در آثار قرآن پژوهی می پردازد. مؤلفان امیدوارند این مقاله نظر محققان را در تولید ادبیات علمی لازم این موضوع جلب نماید.

تفسیر تنزیلی یکی از روش های جدید تفسیری است که در چند دهه اخیر مورد توجه گروهی از مفسران قرآن کریم قرار گرفته است. رویکرد به تفسیر تنزیلی نوعی برگشت به روش تفسیر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در تعلیم و تفسیر طبیعی آیات همگام با نزول و مصحف حضرت علی علیه السلام دانسته شده و مفسران این روش معتقدند این روش به دلیل نوع نگاه ترتیب نزولی به قرآن، دستاورد های جدید و مهمّی را در بر داشته و گشوده شدن باب های جدید و کاربردی از دانش قرآنی مورد نیاز جامعه انسانی امروز را در پی خواهد داشت. گروهی از مفسران تنزیلی تاکید دارند که با تفسیر همگام با نزول می توان به یافته های مهمّی در شناخت سیر تغییر و تحول مخاطبان، جامعه و چگونگی حل بحران های فرهنگی امروزی دست یافت، که این یافته ها می تواند ما را در دستیابی به الگویی کاربردی برای حل چالش های مدیریتی و فرهنگی امروز جامعه اسلامی، یاری رساند. چالش هایی جدی در مسیر اثبات این روش تفسیری و دستیابی به فوائد آن مد نظر مفسران تنزیلی وجود دارد. از آنجا که این روش تفسیری در برابر روش متداول تفسیر مصحفی با پیشینه بیش از چهارده قرن، قد علم کرده است، مورد مناقشه و تردید جدی بسیاری از دانش پژوهان قرآنی قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شده است با چینش مبانی، معرفی و ارزیابی پیشینه، بررسی دلایل مخالفان و موافقان و فوائد و دستاوردهای احتمالی، به چالش های موجود، پیش رو و بایسته-هایی که مفسران این روش باید به آن توجه داشته باشند، پرداخته شود.