جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«حدیث خُلَّت» یکی از ادلّه قائلان به افضلیّت ابوبکر بر صحابه پیامبر$ است که در بسیاری از کتب روایی و کلامی اهل سنّت، با اَسناد و طرق گوناگون ذکر شده است. آنان می‌گویند رسول اکرم$ فرموده است: «اگر می‌خواستم خلیلی از امّتم برگزینم حتماً ابوبکر را برمی‌گزیدم» (بخاری، 1410، 6: 206) و این نشانه جایگاه ویژه ابوبکر نزد آن حضرت، و دلیلی است بر افضلیت او. بر پایه روایات خلّت، سبب این موقعیت برجسته ابوبکر، آن است که هیچ کس همچون او در راه پیامبر$ ایثار جان و مال نداشته است. حدیث مذکور علیرغم شهرتش، با اشکالاتی در سند و دلالت روبروست. در مقابل، احادیث متعدّدی افضلیّت امام علی% را اثبات می‌کند. همچنین، این دیدگاه که ابوبکر بیشترین ایثار در جان و مال را داشته است نیز قابل اثبات نبوده و با برخی آیات قرآنی و شواهد تاریخی تنافی دارد.

ادّله عقلی و نقلی متعدّدی بر وجود امام عصر، حضرت حجّت بن الحسن(علیه السلام) اقامه شده است. از جمله این ادلّه، روایات مربوط به لیلة القدر است. بر اساس آیات قرآن‌کریم، شب قدر در ماه رمضان است و آن، شبی است که فرشتگان از سوی خداوند به زمین می‌آیند تا سرنوشت امور عالم و بشر را ابلاغ نمایند. فرشتگان در حیات رسول‌الله(صلی الله علیه)، بَر وی نازل شده و سرنوشت امور را به عرض ایشان می‌رساندند. از آن‌جا که لیلة القدر تا قیامت باقی است، پس از رسول اکرم(صلی الله علیه نیز فرشتگان در باره سرنوشت امور، بر کسی که حجّت خداوند در زمین است، نازل می‌شوند. این حجّت الهی باید مانند پیامبر از مقام عصمت برخوردار باشد. بر اساس روایات بسیار، حجّت‌های الهی، همان امامان دوازده‌گانه شیعه‌اند که اوّلین ایشان امیرالمؤمنین(علیه السلام) و آخرین آن‌ها، حضرت مهدی(علیه السلام) است. این مطلب، در روایات ائمه(علیهم السلام) در مورد لیلة القدر بیان شده است. در این پژوهش، با بهره گیری از روش نقلی و تحلیلی، اعتبار سند روایات و چگونگی دلالت آنها بر وجود امام زمان(علیه السلام) بررسی شده است.

منصور بن صدر الدین محمّد دشتکى، ملقّب به غیاث الدین، از مشاهیر و نام‎آوران علوم عقلی و نقلی در سده نهم و دهم هجری است. مباحث کلامی او مبتنی بر فلسفه مشاء بوده و با توجه به تسلط ایشان بر علوم عقلی و نقلی، از این دانش‎ها در علم کلام استفاده کرده است. استدلال‎های کلامی وی در مسایلی که بهره‎گیری از نقل مستلزم دور است عقلی، و در مسایلی که عقل توانایی درک آنها را ندارد، نقلی و در دیگر مسایل، عقلی – نقلی است. ایشان از روش عقلی برای تأویل و تبیین آیات و روایات اعتقادی، بهره فراوان برده و به آراء فلاسفه، متکلمان و عرفا توجه کرده و نقد منصفانه و عالمانه کرده است.