جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از نظریات مطرح شده از جانب علما برای حل مشکلات علمی در گستره معانی حقیقی نظریه روح معناست. این دیدگاه را نخستین بار غزالی طرح کرده است، پس از او در آثار بزرگان به‌ویژه ملاصدرا، فیض کاشانی و علامه طباطبایی نیز مطرح شده است. در این پژوهش کاربرد نظریه روح معنا در علم اصول فقه، طریقه استعمال آن، و به طور مشخص در مباحث وضع در قسم الفاظ علم اصول، پیرامون حالات وضع و اقسام آن و ارتباط وضع و موضوع له، بحث شده است. با توجه به یافته‎های این پژوهش، نمی‌توان نظریه روح معنا را در علم اصول پذیرفت، اگرچه پذیرش آن در علوم دیگر چون حکمت و تفسیر، برای برطرف نمودن اشکالاتی است که در عدم پذیرفتن این نظریه وجود دارد و بسیار راهگشا است.

ازجمله نشانه‌های اعجاز قرآن کریم، بلاغت و فصاحت آن است؛ گرچه تحدی قرآن شاهد بر بطلان انگاره بشری بودن آن بوده و هست؛ اما از آغاز نزول آن تاکنون تلاش‌های نافرجامی در مصاف با قرآن کریم صورت گرفته است. از جمله کتاب «نقد قرآن» منسوب به شخصی موهوم با نام مستعار «دکتر سها» که در بخشی از کتاب خود طی فرآیندی با اثبات خطا در نوشتار، عدم وحیانی بودن قرآن سپس وجود خداوند و نبوت را انکار نموده است. در این پژوهش سه انگاره‌ متهافت دکتر سها با روش تحلیلی، تطبیقی به‌صورت کتابخانه‌ای بررسی و نقد شد. مباحث این نوشتار ذیل سه آیه (طه/63)، (نساء/162) و (بقره/۶۲) و با استناد به قواعد ادبی سامان یافته و در بررسی اقوال نحویان و مفسران، پاسخ برتر با وجه رجحان ذکر و یا با جمع‌بندی اقوال، رویه‌ای واحد اتخاذ شد تا اقوال نه‌تنها با یکدیگر تنافی نداشته؛ بلکه بنا بر قاعده «اَلجَمعُ مَهما اَمکن اَولَی مِنَ الطَرحِ» یکدیگر را تأیید کنند و ضمن اثبات اعجاز قرآن، ادعای مذکور مستشرقان نیز باطل گردد.

متن چکیده:تفکر و اندیشیدن با واژه (فکر) و واژه‌های نزدیک به آن و مشتقات آن‌ها در قرآن کریم مطرح‌شده است. تفکر از دیدگاه قرآن به معنی آیه دیدن همه جهان هستی و دیدن خدا و صفات او در این آیات باهدف شناخت، هدایت، ایمان، عبرت و مانند آن می‌باشد که با دیدگاه‌های دیگر متفاوت است. قرآن افزون بر دعوت به تفکر، یک نظام فکری را در مجموعه مرتبط به هم مانند معرفی موضوعات شایسته تفکر، معرفی موانع و لغزشگاه‌های آن، برشمردن آثار مثبت تفکر و پیامد‌‌ منفی بی‌توجهی به آن ارائه می کند.

چکیده : دعا درلغت :دعا همیشه به معنای فراخوان نیست بلکه گاهی به معنای درخواست ،کمک خواستن طلب حاجت وگاه برای حضور درخوردن غذا ودیگر بار برای تقاضای خیر وزمانی برای نفرین است .دعا دراصطلاح :به معنای نیایش ومناجات ویاد صفات جمال وجلال خداوند است .قرآن کریم انوا عی از دعاهای انبیاء را نقل می کند : همه پیامبرا ن ،حوایج معنوی ،وحوایج مادی مانند درخواست فرزند وجانشین ،در دعا های خود داشته اند ،وازبرخی ازانبیاء درقرآن مجید دعاهای صرفا معرفتی وفاقد هرگونه درخواست نقل شده است وبه برخی از آنان یکسره دعا هایی را خداوند تعلیم وآموزش داده است ،که جایگاه خاص خودش رادارد ،وعموما در دعا های انبیاء ازجانب خدای متعال تأ کید براستجابت دعا درقرآن وجود دارد ،که ازاین رو دعا های انبیاء قطعا به اجابت رسیده اند. انبیاءعظام درحوایج معنوی شان ما نند طلب رحمت ومغفرت برای خود ،پدر ومادر ،اقارب وهمه مومنان به صورت فرازمانی وفرامکانی دعاکرده اند ،وهمچنین انبیاء برای طلب علم وحکمت ،درخواست شرح صدر ،ملحق شدن به شایستگان وبهشت را به ارث بردن دعا می نمودند .برخی ازانبیاء برای تداوم مقام نبوت ،درآیندگان نیز دعا کرده اند ،پناه بردن به خدا ازهمه شرور مخصوصا ازشرشیا طین نیز در دعا های انبیاء وجود‌‌‌ دارد ،ونهایتا درخواست عذاب ونفرین درحق دشمنان دین نیز در دعا ها ی انبیاء درآخرین مرحله پس ازیأس ازهدایت آنان به چشم می خورد .درقرآن یکی ‌از‌ ادب انبیاء در دعا های شان اینکه حوایج مادی رامعمولا به کنایه بیان می‌کردند ،ومقدم داشتن واژه های «رب ،ربی ،ربنا»‌ ازاسامی‌خداوند از آداب برجسته دیگری دعا های انبیاء(ع) درقرآن مجید است وخدا را به اسامی وصفات مناسب خواندن قبل ازدعا ودر اثنای دعا درمقام درخواست حاجت ازدیگر ادب دعا های انبیاء برشمرده شده است ،همچنین برخوردار ساختن دیگران را ازدعا های خود ،ودر خواست حاجت به غرض مشروع وتوسل به بخشندگی عام الهی و... ازموارد رعایت ادب در دعا های ا نبیاء دا نسته شده اند .سوال برانگیز بودن دعا های انبیاء به خاطرطلب مغفرت در دعا های شان ،تعلیمی بودن برخی ازدعا های انبیاء مانند پناه بردن به خدا از شرور وشیاطین ،وتعلیم دعا های سراسر معرفتی به برخی ازانبیاء ازویژه گی های این دعاها ست .کلید واژه: قرآن ، دعا ، انبیا ، رب واللهم.

خداوند در چند آیه، اعجاز قرآن را به رخ بشر می‌کشاند و به همه انسانها اعلام می‌کند که اگر در وحیانی بودن این مجموعه هدایت تردید دارید و فکر می‌کنید می‌توانید مانند آن را تهیه کنید پس کتابی همانند آن بیاورید. بلندی فصاحت و بلاغت قرآن از تصور هر انسان خردمندی بالاتر و برتر است؛ تا آنجا که چهارده قرن است فریاد مبارزه طلبی و اعجازآمیز بودن آن در جهان طنین‌انداز است و به همه جهانیان اعلام کرده که اگر جن و انس دست به دست هم داده و همه امکانات را به کار گیرند نظیری برای قرآن نمی‌توانند ارائه کنند. اعراب با این که در ادبیات، سخن‌وری و شعر مقامی ممتاز در آن روزگار داشتند جرأت مقابله با قرآن را نداشتند؛ گرچه عده‌ای از دشمنان لجوج همواره در کوشش بوده‌اند که وانمود کنند تحدی و مبارز‌ه‌طلبی در طول تاریخ از عصر نزول و پس از آن از ناحیهمخالفان قرآن اجابت شد و نوشته‌هائی را به عنوان معارضه با قرآن ارائه کرده‌اند و اخیراً با انتشار آنها بر روی شبکه اینترنت جملات بی‌محتوائی را پردازش کرده و با سرقت از آیات قرآن مجموعه‌ای را گردآوری کرده و درصدد اثبات امکان تقلید از قرآن برآمده‌اند. در تحقیق حاضر کوشش شده است با روشن نمودن مفهوم تحدی و بیان انواع تحدی و وجوه اعجاز قرآن، به بررسی تطبیقی با جملات معارضان به ویژه در عصر اخیر پرداخته شود و با تبیین راز هماوردناپذیری قرآن نشان داده شود که مدعیان تحدی در قول و فعل خود مصیب نبوده‌اند.

موضوع این نوشتار بررسی تطبیقی آیه هفتاد و دوم سوره مبارکه احزاب ،معروف به آیه امانت و مقایسه دیدگاه های مفسران پیرامون آن می باشد.کلیدی ترین عنوان آیه « واژهامانت » است که بیش از 45 تفسیرگوناگون برای آنگردآوری شده است. دیدگاه های مختلف فلسفی و کلامی ، عرفانی ، روایی واجتهادی ، ادبی و قرآن به قرآن در پیدایش این تفاسیرموثر بوده است . مصداق مد نظر که به عنوان امانت به انسان سپرده شده« انسانیتِ »انسان یا نقطه امتیازِ انسان و یا به عبارتی هویت انسانی انساناست که خداوند در میان همه موجوداتانسان را قابل حمل آن دانست و به او عطا فرمود. البته مصداق اتم امانت همان امامت و ولایت است که در روایات به آن اشاره شده است . نظام مقدس جمهوری اسلامی هم به عنوان یکی از مصداق های امانت مطرح شده است که ما حامل آن هستیم . عرضه به یکی از دو صورت حقیقی یا مجازی صورت پذیرفته است. ابای آسمان و زمین و تفاوت آن با ابای شیطان و منظورآیه از انسان بررسی شده است . توجه به واژگان ظلوم و جهول که به صورت مبالغه به کار رفته و بیان اینکه آیا این دو به عنوان ذم انسان بیان شده یا مدح او و پاسخ به سوالات پیرامون آیه در این تحقیق به چشم می خورد . از ویژگی های این پژوهش این است که هر واژه ای به صورت موضوعی و انفرادی بررسیشده است ضمن اینکه واژه امانت از میان تفاسیرِمختلف با رویکردِ کلامی ، عرفانیو... به صورت جداگانه آمده است تا دسترسی به موضوع آسانتر صورت گیرد که خود می تواند منبعی برای تحقیقات دیگر باشد.

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان و چراغ هدایت بشریت است که مباحث آن علاوه بر‌این که برای مسلمین مقدس و مفید است، برای دیگر انسان‌ها، فارغ از گرایش‌های مذهبی مختلف، قابل استفاده و ثمر بخش می‌باشد. از جمله‌ مباحث مطرح شده در قرآن کریم موضوع تعقل و تفکر است که در جامعه‌ی بشری به عنوان یکی از برجسته‌ترین ملاک‌های پذیرش علم و شناخت محسوب می‌شود که قرآن کریم هم به آن توجه وی‍‍ژه کرده و در موارد متعدد انسان را در موضوعات مختلف متوجه آن نموده است. در بسیاری از آیات قرآن کریم مشاهده می‌کنیم که پس از بیان موضوعاتی از قبیل سیر در زمین، کیفیت آفرینش آسمان و زمین، تبیین احکام شریعت و مانند آن با تعابیری از قبیل أفلا تعقلون، أفلا یتفکرون، لعلکم تذکرون و امثال این تعابیر انسان را به دقت و تأمل در این موضوعات سوق می‌دهد با توجه به اهمیت این موضوعات و تاکید قرآن بر آنها، این پ‍ژوهش قصد دارد موضوعاتی که قرآن کریم به آنها تاکید داشته و سفارش نموده که مورد تعقل قرار گیرند را احصاء و محورهای کلی و مصادیق فرعی آن را بیان و ویژگی و نتایج حاصله از تعقل در آنها را تبیین نماید. در این پژوهش با استفاده از شیوه‌ی کتابخانه‌ای ابتدا واژه‌هایی که علاوه بر تعقل با آنها نیز دعوت به تفکر صورت گرفته شناسایی شده سپس آیات مورد نظر گزینش و موضوعات مربوطه استخراج و مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن به شرح زیر بیان شده است :‌قرآن علاوه بر واژه‌ی عقل با تعابیری از قبیل تفقه، نُهیه، تدبر، بصیرت، ذکر، فکر، لُبّ، قلب و شعور نیز دعوت به تعقل نموده که محورهای کلی آن عبارتند از: تعقل در آیات آفاقی و انفسی، تعقل در تاریخ و آثارگذشتگان، دعوت از اهل کتاب به تعقل، تعقل در مسئله‌ی معاد، تعقل در حوزه‌ی دین و شریعت، تعقل در مثل‌های قرآنی، تعقل در نشانه‌های الهی، تعقل در مباحث مربوط به قرآن، تعقل در ویژگی‌ها، توانمندی‌ها و جایگاه پیامبر اکرم ?، تعقل در توصیه‌ها ومواعظ قرآنی و تعقل در صفات و افعال الهی.از جمله آثار تفکر در این موضوعات می‌توان به حصول علم به وجود حق و انواع تجلیات آن، علم به معاد، علم به بعثت انبیاء، بهره گیری از سنت‌های جاری الهی،‌ عبرت آموزی از تاریخ،‌ پذیرش دعوت پیامبران بر مبنای عقل، پی بردن به حقانیت قرآن و ... اشاره نمود.

توصیف کلام وحی و تأثر آیات قرآنی که علم معانی خصوصا معانی ثانوی أمر در آیات قرآنی استفاده شده است روش مورد استفاده در پژوهش و کلید واژ ه ها

از آنجا که مقصد نهایی اسلام، دعوت انسان‌ها به نظام توحید و اجتناب از مظاهر شرک و اندیشه‌های غیرخدایی است، همواره مخالفین اسلام که منافعشان را درگرو نظام‌های غیر خدایی می‌بینند، درکمینبشر نشسته‌اند، تا او را از گرایش به این مکتب الهی باز دارند، برای نیل به این مقصود و تخدیر انسانیت، از هر ابزار و روشی استفاده می‌کنند، انسان‌ها، مکتب‌ها و مذاهب و ادیان را به جان هم انداخته، تا مفری برای نجات خود بیابند. از طرفی روش‌های کنونی تبلیغ نوعا رنگ سنتی داشته و متناسب با دنیای معاصر یا کاربردی نیستند، یا کمتر تأثیر دقیق بر مخاطب دارند و در برخی موارد مسائل ضد تبلیغ به عنوان روش‌های تبلیغ درست استفاده می‌شوند، که صدمات زیان باری به تبلیغ دینی زده‌اند. در این رساله تمام همت پژوهشگر برآن است: تا اولاً حساسیت موضوع تبلیغ در اسلام را بیان نموده و چالش‌های تهدید کننده در این فرایند را مشخص نماید، ثانیاً برنامه‌های نظام سلطه برای به چالش کشیدن دین خدا را برملا کند. ثالثاً اصول و خطوط اصلی دعوت به آموزه‌های اسلام ناب را با استفاده از دو راهبرد انذار و تبشیر، برای مخاطبان به تصویر بکشد. به این جهت مبلغان و مدیران تبلیغی اسلام، باید برای برون رفت از آسیب‌هایی که در عرصه درون و برون دینی، موجب وهن آموزه‌های دینی می‌گردند، با درایت هرچه بیشتر و آینده‌نگری دقیق و آسیب‌شناسی به موقع، سکان نظام تبلیغات دین را در مسیر صحیح و منطقی، آن‌چنان که در تفکر برآمده از مکتب اسلام وجود دارد، هدایت نمایند،. در نتیجه پژوهشگر بر اساس آنچه در گستره پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است، به نتایج زیر دست یافته است:1-با بررسی تفاسیر و دیدگاههای اندیشمندان حوزه های معرفت دینی در خصوص تقدم، تأخر یا تساوی توأمان از دو راهبرد انذار و تبشیر ،باتوجه به حساسیت‌های انسان معاصر و دنیای معاصر ،پژوهشگر معتقد است که باید نظریه چهارمی برای تبلیغ آموزه های دینی تعریف کرد و آن عبارتست از: تقدم زمانی روش‌های تبشیری بر روش‌های انذاری به نحوی که نه تبشیر و انذار بر هم غلبه کنند و نه هیچکدام از این دو مکانیسم تعطیل گردند، بلکه ابتدا مخاطبان با روش‌های تبشیری به آموزه‌های دینی دعوت شده و پس از تثبیت ایمان و اعتقاد آنها، از مخاطراتی که در مسیر ایمانشان قرار دارد، با روش-های انذاری آگاه گردند.2-مبلغان دینی باید با مبنا قرار دادن دو راهبرد تبشیر و انذار و با جریان‌شناسی و نوسازی نظام تبلیغات دینی، حق گرایی، تعقل، تفکر، برهان، علم و اصل آزادی اندیشه و بیان را محور شیوه‌های تبلیغی خود قرار دهند. 3-برای برون رفت از آسیب‌ها و آفت‌هایی که در درون و برون دین، موجب وهن آموزه‌های دینی می‌گردند، با پختگی و درایت و آینده‌نگری دقیق، سکان نظام تبلیغات دین را در مسیر صحیح و منطقی هدایت نمایند، شرط مقوم چنین امری عدم اکتفاء به صرف روش‌های سنتی و آمیختن روش‌های بدیع جدید بر مبنای علم و تکنولوژی زمان معاصر با سنتهای جذاب و منطقی گذشته است. چرا که روش‌های تحکمی، ایجاد خطوط قرمز و تابوهای موهوم در عرصه دین‌داری ره به جایی نخواهد برد و متناسب با بشر ناامید معاصر، باید شیوه‌های جذاب و نشاط‌آور را با حفظ اصول کلی دین خدا بر بشر عرضه نمود تا با شوق و رغبت مضاعف به آغوش اسلام برگردند.