جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

متکلمان مسلمان درباره حقیقت و ماهیت انسان، آراء مختلفی ارائه کرده‌اند. برخی حقیقت انسان را جسم و برخی عَرض، بعضی مجرد از جسم و عَرض و بعضی دیگر مرکب از آن دو، دانسته‌ است. برخی انسان را مرکب از روح و بدن و بعضی مرکب از بدن و نفس مجرد دانسته است. دیدگاه اخیر را کلام وحی و نیز روایات معصومان تأیید می‌کند. با توجه به مقام خلیفه‌اللهی، مقام کرامت و افضلیت، برخورداری از فطرت الهی، امانت‌داری الهی، انسان‌محور عالم آفرینش بوده تمام نعمت‌ها و امکانات این جهان مقدمه است تا انسان در راستای تکامل، تعالی و وصول به قرب حق بهره گیرد.

سنت اسلامی با بعثت پیامبر اسلام, آغاز شده و در نگاه شیعه بعد از رحلت وی, توسط امامان معصوم} ادامه یافته و از قرن دوم به بعد با تدوین و نگارش اندیشوران، بویژه مشایخ ثلاثه، ماندگار شده است. اما در جهان اهل سنت، بعد از یک سده منع تدوین، عالمان به گردآوری سنت روی آورده اند. در قرن سوم برای غربالگری و تفکیک سنت صحیح از سقیم محدثانی قیام کرده اند که در رأس آنان دو محدث نامدار محمدبن اسماعیل بخاری و مسلم بن حجاج نیشابوری صاحبان دو اثر جامع «صحیحین» قرار دارند. در این تحقیق به جایگاه این دو اثر نزد مسلمانان پرداخته شده است.

واژه «حق» به معنای «ثبوت« و «صدق» است و «تکلیف» به معنای دستور و خواستن است. اساسی ترین مبانی حق، مبنای خدا شناسی و مبنای هستی شناسی و مبنای انسان شناسی است. در باره رابطه حق و تکلیف بر اساس آنچه از کلمات صاحب نظران استفاده می‌شود دو دیدگاه وجود دارد یکی تلازم حق و تکلیف، دیگری وحدت ماهیت حق و تکلیف. اما به نظر می‌رسد بین حق و تکلیف یک نوع تلازم وجود دارد، از حق که منشأ تکلیف است می‌توان به تکلیف یا تکالیف‌ من علیه الحق پی‌برد. هم‌چنین از تکلیفی که متوجه کسی است، می‌توان به حقوق دیگری پی برد. البته این تلازم و عدم تفکیک‌ تکلیف از حق منوط به آن است که تکلیف کننده بر مبنای موازین عقلایی تکلیف کرده‌ باشد. تکالیف شرعی چنان‌چه عبادی باشد از حقوق معبود مطلق (خداوند) حکایت‌ می‌کند و اگر غیر عبادی باشد ممکن است از حقوق مردم ناشی شده باشد.