جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ژان بُودِن، فیلسوف و حقوقدان مشهور فرانسوی در قرن شانزدهم است. ماهیت دقیق عقاید دینی وی به‌‌دشواری قابل تشخیص است؛ اما بر اساس آثار وی و شواهد موجود می‌توان گفت وی با وجود دفاع از کلیسای کاتولیک و انتساب خود به آن، انتقاداتی را بر بعضی آداب و رسوم مذهبی اقتدار پاپی و ... داشته است. جستار حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌ای، اسنادی و تحلیل محتواست. هدف در این پژوهش، بررسی دیدگاه‌های ژان بودن دربارۀ دین است. وی از تکثر عقاید بیزار بود و وجود یک دین را در برابر وجود دین‌های متکثر ترجیح می‌داد؛ زیرا به وحدت معتقد بود. او گفتگوی ادیانی و زمینهٔ مشترک ادیان را فراهم کرد. به دین طبیعی در تقابل با دین وحیانی باور داشت؛ درنتیجه دینی که او به آن باور داشت و آن را برای همگان در دسترس می‌دانست، دین حقیقی بود. دین حقیقی را روی‌آوردن خالصانهٔ روح به سوی خدای متعال می‌دانست. با وجود تکثر موجود در طبیعت، بر اساس هماهنگی طبیعت کوشید همان الگو را برای هماهنگی و سازش و مدارای کل جهان در نظر بگیرد که مدارای دینی یکی از آنهاست.

امروزه حفظ محيط‌زيست به يکي از دغدغه‌هاي بشريت تبديل شده است، همه نگران تخريب زيست‌محيطي هستند. اين درحالي است که عصر مدرنيته، زندگي و شيوۀ زيست، جوامع انساني را تحت تأثير قرار داده، که حاصل آن تخريب محيط‌زيست است. هدف اين پژوهش، ارزيابي نگرش و مقايسه تطبيقي سه دين هندو، زرتشت و اسلام در تنوع زيستي، آب، جنگل و حيوانات، با روش اسنادي و کتابخانه‌اي است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد نگاه اديان مختلف در مسائل زيست‌محيطي و منابع ‌طبيعي هماهنگ و هم‌راستاست. در اين پژوهش از آموزه‌هاي سه دين هندو، زرتشت و اسلام، که سفارش اکيدي به حفاظت از طبيعت شده، و آب، درخت و برخي از حيوانات تقدس خاصي داشته، استفاده شده‌ است. بنابراين علي‌رغم اینکه در چند دهه اخير تلاش‌هاي زیادی انجام شده و قوانين و کنوانسيون‌هاي مختلفی توسط دولت‌ها وضع شده‌ است؛ اما هیچ‌کدام چندان بازدارنده و کارآمد نبوده‌اند. لذا ضروری است براي حفظ تنوع زيستي، آب، گياهان و حيوانات و اثربخشي قوانين، از آموزه‌هاي ديني در زمينۀ مسائل زيست‌محيطي و توسعۀ برنامه‌هاي آموزشي و ترويجي بهره گرفت.

«باور به حیات پس از مرگ» یکی از واکنش‌های نظری انسان به عطش جاودانگی است و برجسته‌ترین تجلّیگاه آن، ادبیات دینی می‌باشد. مهابهاراتا و ارداویراف‌نامه دو متن کلاسیک دینی هستند که به‌ترتیب به فرهنگ دینی هندویی و زرتشتی تعلق دارند. یودیشتیرا و ویراف، که اساساً وجود انسانی را در دو سنّت دینی متفاوت نمادپردازی می‌کنند، در قالب نوعی سفر روحانی، وضعیت انسان‌ها را در دنیای دیگر تجربه و توصیف مي‌نمايند. جُستار پیش‌رو با تطبیق این دو متن دینی درمی‌یابد که در هر دو متن، مرگ امری محتوم، اما نامطلوب است؛ هرچند نه به معنای نابودی، بلکه به معنای گذر از یک نشئة وجودی به مرتبۀ وجودی دیگر. در این دو متن دینی، کردار صحیح، دوشادوش پندار نیک و گفتار نیک، اهمیت بسزایی در سعادت آدمی دارد و نسیان جوهر الهی و اسارت مادی، ناشي از عدم بصیرت است. با وجود این، برخلاف مهابهاراتا که فرجام انسان را بر اساس هم آموزۀ سمساره (بازتولد) و هم انگارۀ بهشت و دوزخ تبیین می‌کند، ارداویراف‌نامه فقط از استقرار در بهشت یا دوزخ پس از مفارقت روح از بدن و عبور از پل چینود سخن می‌گوید.

چکیدهیافته‌های پژوهش حاضر که با هدف نشان دادن نظام دینی و اخلاقی موجود در مهابهاراتاست حاکی از آن است که نظام دینی و اخلاقی مهابهارتا کاملاً ‌مبتنی بر آموزه‌های ودایی است و آموزه‌های دینی و اخلاقی بسیاری در مهابهاراتا وجود دارند؛ اوتاره، غسل، عبادت، احترام به والدین، و ... نمونه‌هایی از آموزه‌های دینی و اخلاقی هستند که در این حماسه از آن‌ها یاد شده است. در این پژوهش، در قسمت خداشناسی، به این نتیجه می‌رسیم که ویشنو خدایی برتر از سایر خدایان متعددِ موجود در مهابهاراتاست و این، نوعی نظام رب‌الارباب‌پرستی را در آن نشان می‌دهد. علاوه بر خداشناسی، جهان شناسی و معادشناسی دینی از امور دیگری هستند که به آن‌ها پرداخته شده است. جهان توسط برهما به وجود آمده و در آخر جهان، توسط شیوا نابود خواهد شد و این نابودی مقدمه‌ی نوزایشِ آن، توسط ویشنوست. در بحث معادشناسیِ انسان نیز، با مفاهیم اساسی کرمه و تناسخ مواجه می‌شویم. یعنی هر فردی به فراخور اعمال پیشین‌اش در قالبی نو تولد خواهد یافت و وقتی از بند کرمه و اعمال خود رها خواهد شد که سراسر اعمال نیک انجام دهد و راهی الهی در پیش گیرد تا در نهایت به نور ایزدی بپیوندد. این تحقیق ‌‌به روش کتابخانه‌ای و توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است.