جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیذارتا گوتاما، بنیان گذار آموزه هایی که امروزه با عنوان آیین بودایی شناخته می شود، در شمال هندوستان و در خاندانی سلطنتی به دنیا آمد؛ در جوانی دنیای دربار را رها کرد و به راه ریاضت رفت و به بیداری و روشنی دست یافت، «بودا» شد؛ و آن گاه باقی عمر را صرف سفرها و ابلاغ آموزه های خود به شاگردان و رهروان کرد. زندگانی بودا هم، چون هر چهره ی تاریخی دیگری، با اسطوره ها و افسانه های گوناگون درآمیخته است، اما مجموعه ی مشترکی از رخدادهای بیش وکم همسان در انبوه این روایت ها به چشم می خورد که به عنوان بزنگاه های بنیادین در تکوین شخصیت و همچنین تکامل تعلیمات او نقشی اساسی ایفا کرده اند؛ کتاب حاضر بازنوشت همین رخدادها است.

گیتا، کتابی کوچک که بیش از هر متن مقدس هندی خوانده شده، بخشی از مهاباهاراتا، یکی از بزرگ‌ترین حماسه‌های دنیا در هر زبان و مکان، است؛ اما این شاعرانه‌ترین و شهره‌ترین بخشِ آن جویای جنگ نیست: آموزه‌اش صلح و سازش است و از آشفتگی آغاز کرده، به آسایش می‌انجامد. گیتا زبان تمثیلی ندارد، اما کل آن تمثیلی اسـت از نبرد درونـی انسـان، کوششی برای بیرون شدن از چرخ تناسخ، دست یافتن به راه رهـایـی، راه یافتن به جاودانگی. وارستگی، سرسپاری، و فرزانگی، سه برهه‌ی اصلی در راه رهایی، در هژده دفتر گیتا تجسم یافته است. گیتا و اوپانیشادها تاکنون بـه ده‌هـا زبان، و به هـر زبـان بـارها، برگردانده شده: ترجمه‌هایی که هریک تأویل و تعبیری تازه اند؛ ترجمهی تازهی فارسی نیز بازخوانی، بازنـویسـی، و در نـهـایت بازسرایی آن آثار ماندگار در زبان ما است.

اوپـانیشـادها، کـتـاب‌هـای مقدس هندوان، عصاره‌ی قـرن‌ها رازورزی و رازآمیزی در جست‌وجوی حکمت و فرزانگی است. ده اوپانیشـاد اصلی که در این مجمـوعه گـرد آمده، اصلـی‌ترین آموزه‌های حکیمانه‌ی هندی را که، در طـول تـاریخ تفکر، تأثیر تعییـن‌کننـده‌ای بر اندیشـه‌های آئینی گذاشته، با بیانی ژرف و زبانی شگرف به نمایش می‌گذارند. با این حال، اوپانیشادها تنها میراثی مقدس نیست، متنی ادبی است که شکوه و شاعرانگی‌اش را از پسِ قرن‌هـا همچنـان حفظ کرده، هنـوز از عالـی‌ترین و انگیزاننده‌ترین کتاب‌های کهن به شمار می‌رود. اوپانیشادهـا و گیتـا تاکنون بـه ده‌هـا زبان، و به هر زبان بارها، برگردانده شده: ترجمه‌هایی که هریک تأویل و تعبیری تازه اند؛ ترجمه‌ی تازه‌ی فارسـی نیز بـازخـوانی، بازنویسـی، و در نهایت بازسرایی آن آثار ماندگار در زبان ما است. اوپانیشادها از سویی با نفی دوگانه‌انگاری، گویای یکتاپرستی‌اند و از سوی دیگر چندخدایی را به هرخدایی (پلی‌تئیسم را به پان‌تئیسم) تحویل می‌دهند، بر این پایه به تبیین خودشناسی و خداشناسی خاص خود پرداخته، جان‌شناسی و جهان‌شناسی شاعرانه آیین‌های هندو را در قالب مضامین و مفاهیمی چون "کارما" و "سامسارا" مطرح می‌کنند. از این منظر، ارمغان اوپانیشادها نه فلسفه (دوست‌داری حکمت) بلکه خود حکمت است. کتابچه‌ حاضر، ترجمه فارسی ده سرود اوپانیشاد است که با استناد بر اصل سانسکریت کتاب و نظر به ترجمه‌های انگلیسی فراهم آمده است. چهار ترجمه مرجع عبارت‌اند از: ترجمه و تفسیر ساروپالی رادکریشنان؛ ترجمه سوآمی نیکهیلاناندا؛ ترجمه ماکس مولر؛ و ترجمه مشترک شری پوروهیت سوآمی.

در میان انبوه گفتارهای بودایی و گفته‌های منتسب به بودا، دهاماپادا یگانه متنی است که هر مکتب و هر شاخه و فرقه‌ی بودایی اصالت انتساب آن به بودا و محوریت آموزه‌های آن در تعالیم بودایی را به رسمیت می‌شناسد. دهاما، به عنوان مفهومی اساسی در آیین بودایی، معانی مختلف و متعددی ــ از قانون و آموزه‌های آیینی گرفته تا راستی و فضیلت و راست‌کرداری دارد. تفسیر این آموزه‌ها را خواننده در متن زندگانی بودا، در مکمل این مجلد، سیذارتا: چنین زیست بودا، خواهد یافت.