جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش به بررسی و تحلیل مبانی ملاصدرا در تفسیر آیات اسما و صفات می پردازد. اسما و صفات حق‌تعالی از مسائل مهم در حوزه اندیشه اسلامی است؛ بدین دلیل که بعد از اثبات حضرت حق‌تعالی، ویژگی‌ها و صفات او مورد گفتگو قرار می‌گیرد. حکمای اسلامی نیز هر کدام به قدر توان و وسع خویش به این مسأله پرداخته‌اند. در این میان گروهی اهل تشبیه و گروهی اهل تنزیه شده‌ و گروهی نیز راه میانه (جمع بین تشبیه و تنزیه)را پیش گرفته‌اند. با بررسی و تدقیق در تفسیر ملاصدرا و توجه به مبانی او درمی‌یابیم که اصالت وجود به‌عنوان زیربنا و ستون فقرات نظام فلسفی ملاصدرا نقش اساسی در تفسیر آیات را دارد. فروعات آن نیز چون اشتراک معنوی، فقر وجودی، مساوقت وجود با کمالات، وحدت شخصی وجود، وجود رابط و مستقل در تفسیر آیات کاربرد ویژه دارد. خاستگاه و اهمیت بحث اسما وصفات در فلسفه ملاصدرا هنگام تبیین عالم کثرت و علم حق به ماسوا نمود دارد. در بحث معناشناسی اسما و اوصاف الهی سخن ملاصدرا این است که معنای اسماء و صفات که تشابه ایجاد نموده است را بر معنای ظاهری حمل نماییم، بدون این‌که از این حمل بر معنای ظاهری، تکثر و تجسم در واجب تعالی لازم آید. بعد از بیان نظرات ملاصدرا، نظر ابن‌سینا و قاضی سعید قمی مورد مداقه قرار می‌گیرد و تفاوت‌های آشکار نظرات آن دو با دیدگاه ملاصدرا مشخص می‌شود. ابن‌سینا، صفات را از لوازم ذات و وجوب وجود را مهمترین لازم که دیگر صفات یا لوازم از این جهت به ذات متصف می‌شوند. او نیز مانند ملاصدرا قائل به عینیت ذات با صفات است. ملاصدرا در بسیاری از آثار خود معرفت شهودی را به‌عنوان راه دیگری برای رسیدن به معرفت حق و اسما و صفات او معرفی می‌کند اما ابن‌سینا فقط در سه نمط آخر کتاب اشارات و تنبیهات به مشاهده و مکاشفه عرفانی پرداخته است. از سوی دیگر قاضی سعید قمی را می‌توان از گروه حکمای تنزیهی به شمارآورد که نظرات او به الهیات سلبی معروف شده است. او صفات را خواه عین ذات باشند یا زائد بر ذات، از حضرت حق سلب نموده است. او همه اوصاف را به معنی سلب مقابلات آن‌ها می‌داند. وی در بسیاری از موارد به مبحث صفات ثبوتیه، عینیت ذات با صفات و همچنین اشتراک معنوی انتقاد می‌کند و آن‌ها را رد و نقد می‌کند. علاوه بر این‌که ملاصدرا را نیز برای اتخاذ چنین مواضعی مورد نکوهش قرار می‌دهد.

روزگار امامت امامان(علیهم‌السلام) نشانگر آن است که دوران پیشوایی امام رضا (علیه‌السلام) با سایر ائمه (علیهم السلام) از جهات متعددی متفاوت بوده است. فضای فرهنگی-زمانی، حضور جریانات دینی-فرهنگی در خراسان و نیز عالمان و روشن‌فکران به عنوان نمایندگاننحله ها، مذاهب و ادیان در مجموع فضائی متفاوت را رقم می‌زد. در چنین فضائی، مناظرات امام (علیه‌السلام) در مجموع سیره پیشوایان از برجستگی ویژه‌ای برخوردار است.این مناظرات به لحاظ گوناگونی مخاطبان و تفاوت فضاهای گفت‌وگو از جهت درونمایه بسیار گسترده، ژرف و دارای ابعاد عظیمی است که در این پژوهش فقط از یک زاویه یعنی تجلی آموزه‌های قرآنی در مناظرات بدانها می‌پردازیم، تا بنگریم قرآن چگونه در این آموزه‌ها بازتاب یافته و امام (علیه‌السلام) با چه روشی از آموزه‌های قرآن بهره برده اند. بررسی لقب ویژه امام (علیه‌السلام) یعنی عالم آل محمد (علیهم‌السلام) و پیوند آن با فضای فرهنگی و اعتقادی، و نیز مناظرات و آنگاه تحلیل مفهومی و اصطلاحی مناظرات و طبقه‌بندی کردن درونمایه مناظرات امام (علیه‌السلام) موضوعاتی است که مورد بررسی قرار گرفته است. اگر در ضمن گفت‌وگو و مناظره ای به سبب نزول پرداخت شده و برای تفسیر آیه‌ای از آیه دیگر بهره برده شده است این‌ها همگی تحلیل گردیده است. مناظرات بر اساس مباحث توحید و صفات و افعال الهی، عصمت انبیاء و امامت پیشوایان طبقه‌بندی شده و با تأمل در نصوص، شیوه‌های بهره ‌گیری امام (علیه‌السلام) از آیات در تمتع، تحلیل و گزارش موضوعات یاد شده را گزارش نموده‌ام.

صله رحم یکی از مهم ترین راهبردهای اخلاقی حقوقی اسلام است. در این رساله میزان و چگونگی رابطه عاطفی با خویشاوندان و جامعه مورد بحث قرار می گیرد. صله ی رحم از منظر آیات و روایات آثار و و پیامدهای فردی و اجتماعی آن محور و موضوع بحث این رساله است. خداوند متعال آدمی را در مسیرکمال به حال خود رها نکرده است چرا که علاوه بر هدایت بیرونی درون انسان را به نیروهایی مجهز نموده که او را در راه سعادت راهنمایی می نماید. یکی از این سرمایه ها و ارزش های انسانی که دین معرفی می کند صله رحم و دیدار خویشاوندان است. در قرآن کریم و روایات اسلامی بر صله رحم تاکید فراوان شده است و آن عبارت است از اینکه از خویشاوندان خویش سرکشی کنید و از آنان دلجویی نمایید و اگر در زندگانی آنان مشکل یا کمبودی داشتند برای رفع آن در حد توان سعی و تلاش کنید و ضرری را متوجه آنان نسازید. اکنون مجموعه مباحث این رساله را که به لطف الهی در پنج فصل تنظیم شده به طور مختصر بیان می شود: فصل اول: شناخت صله رحم تعریف لغوی صله و تعریف لغوی رحم و اهمیت آن در آیات و روایات و اقسام و مصایق صله رحم. فصل دوم: مراتب صله رحم 1. انفاق زبانی 2. انفاق فعلی 3. انفاق قلبی 4. انفاق مالی و سپس در مورد حدود بهترین و اهداف و آداب صله رحم. فصل سوم: راهکارهایی برای افزایش صله رحم آثار دنیوی : فراوانی روزی حلال- جلب حمایت خویشان- ایجاد تعاطف میان خویشان و ... آثار اخروی: جواز بهشت- سریع ترین پاداش و تامین حوایج اخروی. فصل چهارم: موانع صله رحم اگاه نبودن به حقوق و تکالیف متقابل، تحرک اجتماعی و تحرک جغرافیایی و حاکمیت عقاید و باورها ی متعارض. فصل پنجم: عواقب ترک صله رحم محرومیت از بوی بهشت و اینکه ترک کننده صله رحم ورد لعن خداوند قرار می گیرد.

عنوان : پشینه حجاب و رابطه حجاب با فطرت هدف از نگارش این رساله بررسی تاریخی و پیشینه حجاب و اثبات این که حجاب و پوشش یک امر فطری و ذاتی می باشد و قابل سلب کلی نمی باشد. برای تحلیل این موضوع : رساله به سه بخش تقسیم شده است : بخش اول : کلیات، که در برگیرنده تبیین موضوع، ضرورت و اهداف ان، پیشینه موضوع و روش تحقیق می باشد. بخش دوم : تاریخچه و پیشینه حجاب، که به بررسی مسئله حجاب و اینکه حجاب از چه زمانی پدید آمده و به چه صورت بوده و به مرور زمان چه تغییراتی کرده است. بخش سوم : حجاب و رابطه آن با فطرت، که به بررسی واژه فطرت و رابطه حجاب با فطرت و اینکه حجاب یک امر ذاتی و فطری می باشد و مسایلی دیگر پیرامون مسئله حجاب، در پژوهش مورد نظر سعی شده است تا حد امکان از منابع معتبر و دست اول استفاده شود. در این تحقیق به این نتیجه رسیدیم که در کتاب های مختلف به صورت پراکنده در مورد این موضوع بحث شده است و در قرآن و روایات، بسیار بر این که مسئله تأکید شده و از مسائل پر اهمیت دین مقدس اسلام می باشد. همچنین اینکه حجاب از زمان نخستین انسان ها تا کنون به گونه های متفاوت وجود داشته و یک امر فطری می باشد. واژگان کلیدی : حجاب، فطرت، پیشینه حجاب و رابطه حجاب با فطرت می باشد. حجاب : مصدر در لغت به معنای پنهان کردن، منع از دخول و پرده نیز می باشد. و در اصطلاح به پوشش مخصوص زنان گفته می شود. فطرت : از ماده « فطر» به معنای شکافتن چیزی از طول و بر وزن « فعله» که دلالت بر نوع می کند و در لغت به معنی گونه ای خاص از آفرینش و خلقت است. پیشینه حجاب : حجاب از بدو خلقت انسان ها به گونه های متفاوت در اکثر ادیان، قبیله ها، اقوام و ... وجود داشته استو با ظهور اسلام و نزول آیات مربوط به حجاب، وجهه شرعی به خود گرفته و پررنگ شده است. رابطه حجاب با فطرت : حجاب یک امر فطری و مطابق خواسته زن است که همواره در هر زمانی وجود داشته و هیچ گاه قابل سلب کلب نمی باشد.