جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: بحران معنا به عنوان ویژگی دنیای مدرن، عمدتاً از منظر فلسفی و با در نظر گرفتن شرایط لازم و کافی معنای زندگی، بدون توجه به دگرگونی های اجتماعی حیاتی دوران مدرن که منجر به این بحران شد، بررسی شد. با تمرکز بر روند تغییرات دانش و آگاهی، در اینجا نشان می‌دهم که در دنیای مدرن، در نتیجه تحولات علم، برای اولین بار آگاهی طبیعی یا علمی به طور جدی با آگاهی ماوراء طبیعی یا دینی مقابله می‌کند. بحث این است که به دلیل این کثرت آگاهی، ویژگی های اساسی انسان، یعنی هویت، خود و عقلانیت تغییر کرده است. ایده اصلی این مقاله این است که بر اساس چنین تبیینی از بحران معنا که در آن آگاهی و معرفت محوری هستند، راه حل در بازنگری عقلانیت مدرن است تا این دو نوع آگاهی با هم متحد شوند و بحران به وجود آید. درمان شود

با توجه به گسترش نهادهایی که در جوامع دینی مأموریت نشر دین را بر عهده دارند، آگاهی دینی به مهم‌ترین جنبه‌ دین و دین‌داری بدل شده است. این مقاله با تمرکز بر روند تغییر آگاهی نشان می‌دهد که اکنون محدودیت‌ها و قیدهایی جدی پیش روی گسترش آگاهی دینی قرار دارد؛ به‎گونه‌ای که در اثر رشد علوم تجربی، آگاهی طبیعی یا علمی از جهان و انسان به رقیبی جدی برای آگاهیِ فراطبیعی یا دینی بدل شد. این تکثرِ آگاهی ویژگی‌های اساسی انسان همچون هویت، خود و عقلانیت را متحول ساخته است. در این‌صورت، پرسش این است که «چه سازوکارها و شیوه‌هایی برای ایجاد شرایط و ساختار “امکان”‌ آگاهی دینی وجود خواهد داشت؟» ایده‌ اصلی این مقاله آن است که در این شرایط تکثرِ آگاهی، آگاهی دینی با بازنگری در عقلانیت مدرن امکان‌پذیر است.

ناظران غربی بطور معمول از «اسلام‌گرایی» تعریف و مفهوم خاصی را اراده می‌کنند. از نظر اینان، گسترش جریان‌های اسلام‌گرا تهدیدی جدی علیه دولت‌های سکولار است. با توجه به این برداشت، «اسلام‌گرا» به جریان‌ها، گروه‌ها و افرادی افراط‌گرا اطلاق می‌شود که تلاش می‌کنند ارزش‌ها و آموزه‌های دینی خود را برای مأموریت سیاسی بزرگ‌تر به کار گیرند. این مأموریت سیاسی بزرگ‌تر، گسترش و تحمیل برداشت خود از شریعت اسلامی در سطح محلی، منطقه‌ای یا بین‌المللی است. این جریان‌ها، هدف خود را به شکلی غیرمسالمت‌آمیز و با اِعمال خشونت دنبال می‌کنند». در این مقاله، اسلام‌گرایی با چنین تعریفی در سه سطح سازمان‌های اسلام‌گرا، ارتباط اسلام‌گرایی با جامعه و ارتباط میان اسلام‌گرایی و دولت در کشور عربستان بررسی شده است.

معرفت و آگاهی دینی به‌ویژه در عصر افول نسبی هژمون آگاهیِ سکولار، اهمیت یافته‌ است. اثرگذاری معرفتِ دینی نخبگان بر آگاهی افراد یا امتداد اجتماعیِ معرفتِ دینی در بافت‌های متنوع فرهنگی، «جریان‌های معرفتی ـ دینی» متفاوتی را به وجود آورده است. در چنین بافت‌های متنوعی که معارف دیگری نیز جریان دارند، تقویت هویت و ارزش‌های دینی دغدغه اصلی متولیان دین و دین‌داران است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که «در جهان تحولات پیچیده و گسترده‌ کنونی، تحلیل جریان‌های معرفتی ـ دینی (جریان‌شناسی)، با کدام اصول، مفاهیم و معیارها امکان‌پذیر است؟». در این مقاله برای پاسخ به این پرسش، با بررسی انتقادی و تحلیل روندها، مفاهیم و نظریه‌های مهم در حوزه جامعه‌شناسی بین‌الملل معرفت و مطالعات جهانیِ دین، برای جریان‌شناسی، سرفصل‌ها یا چارچوبی منطقه‌ای ـ فرهنگی پیشنهاد می‌شود.

مجموعه اوضاع و احوال خاص اجتماعیِ فرهنگ غرب در دوران مدرن، گسست میان امر دینی و امر غیردینی را عمیق‌تر کرد و تعریف جدیدی از دین پیش کشید. نظریه‌پردازان غربی در واکنش به این اوضاع و احوال اجتماعی، به طور خاص مسیحیت را در برابر امر غیردینی، دین تصویر کردند و این روندِ خاص جدایی را سکولاریزاسیون نامیدند. اما در نتیجه دگرگونی‌های اجتماعی عصر حاضر، نظریه‌های پساسکولار کوشیده‌اند با گذر از ایده‌های سکولار، امر دینی و امر غیردینی را پیوند دهند. این مقاله برای بررسی روند چنین تحولاتی با استفاده از نظریه‌های مختلف، تحول آگاهی و معرفت دینی در جامعه را شرح می‌دهد. در نهایت و پس از تحلیل انتقادی تحولات مذکور، به منظور برقراری پیوند دین و غیردین در عصر حاضر، تجدیدنظر در عقلانیت به عنوان راه‌حل پیشنهاد شده است.

در قالب پی دی اف

در دورة مدرن با مطرح شدن علم به عنوان چارچوب فکری مسلط، الاهیات مسیحی شیوه‌های مختلفی را برای حفظ جایگاه خود به کار برده است. امروزه برای بررسی تعامل علم و الاهیات مسیحی، به جای بحث‌های روش‌شناختی به چارچوب معرفت‌شناختی توجه می‌شود. در تأملات و نظریه‌پردازی‌های علمی و الاهیات مسیحی، به طور کلی دو چارچوب عمدة معرفت‌شناختی وجود داشته است: مبناگرایی و نامبناگرایی. در مبناگرایی، امکان به دست آوردن صدقی جهان‌شمول و رها از بافت فرض می‌شود. از سوی دیگر، نامبناگرایان، دانش انسان را پدیدة اجتماعی در حال تکاملی به تصویر می‌کشند که از طریق معانی در شبکه‌ای از باورها شکل می‌گیرد. در این مقاله استدلال می‌شود که الاهیات در چارچوب مبناگرا در خصوص نقد میان‌رشته‌ای علم پاسخ‌گو نیست و طبق نامبناگرایی، وفاداری به آموزه‌های سنتی را از دست می‌دهد. سپس پسامبناگرایی یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای این مسئله معرفی می‌شود که از جمله فان هیوستین، الاهی‌دان مسیحی، در آثار خود به آن می‌پردازد. دل‌مشغولی این مقاله بررسی این مسئله است که رویکرد پسامبناگرا چه خصوصیاتی دارد و چگونه/آیا با انتخاب راهی میان دو دیدگاه پیشین، از مشکلات آنها اجتناب می‌کند.