جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با هدف اعتبارسنجی «اصل عدم تذکیه» و دامنه جریان آن در انواع مختلف شبهه با محوریت آرای امام خمینی نگاشته شده و در هر مورد پس از نقد و بررسی نظرات علما، نظر نهایی امام خمینی ارائه‌شده است، روش به‌کاررفته در آن کتابخانه‌ای و رایانه‌ای بوده و یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ازنظر امام خمینی در شقوق مطروحه در شبهات حکمیه، به دلیل اشکالات عدم جریان استصحاب عدم ازلی و تعدد موضوع در قضایای متیقنه و مشکوکه و اشکال اصل مثبت بودن در برخی شقوق، «اصل عدم تذکیه» جاری نمی‌شود و در شبهات موضوعیه با چشم‌پوشی از اشکالات مطروحه در شبهات حکمیه –که ایشان معتقدند در اینجا نیز مطرح است- در موردی که گوشت یا جلد مطروحه‌ای یافت شود، اصل عدم تذکیه جاری و در سایر شقوقِ شبهات موضوعیه نمی‌توان حکم به عدم تذکیه نمود و در جلود و گوشت‌هایی که از سرزمین‌های دیگر وارد می‌شود، اصاله الحلیه و اصاله الطهاره بدون معارض جریان می‌یابد.

براساس آموزه­های قرآنی، مادر موظف است تا 21 ماه پس از تولد، به نوزاد خود شیر دهد. با این حال، روشن است که کودک افزون بر تغذیه با شیر مادر، به مراقبت‌های خاصی در دوره شیرخوارگی نیز نیاز دارد. این مراقبت‌ها، در حالت عادی، شخصی انجام می­دهد که بیش­ترین رابطه عاطفی و جسمی را با آن کودک داشته باشد. مسأله حضانت کودک و این­که چه کسی باید این مسئولیت را بر عهده بگیرد، هنگامی مطرح می‌شود که والدین از یک­دیگر جدا شده باشند؛ اما در صورت ادامه داشتن زندگی زناشویی، والدین با همکاری یک­دیگر از فرزند خود مراقبت می­کنند. مسئولیت حضانت از فرزند، پس از پایان دوره شیردهی، بر عهده پدر است؛ اما مادر نیز حق دارد در صورت تمایل تا رسیدن کودک به هفت سالگی، چه کودک پسر باشد یا دختر، مسئولیت نگهداری از فرزند خود را بر عهده بگیرد.

باورمندی به زندگی انسان پس از مرگ و حضور در جهان آخرت، از جمله اصول اعتقادی همه مسلمانان است. اما این پرسش برای متکلمان مطرح است که آیا زندگی حیوانات با مرگ پایان می‌پذیرد یا آن‌ها نیز هم­چون انسان به جهان دیگر، منتقل می‌شوند و از یک زندگی غیرمادی بهره می‌برند. مسأله زندگی اخروی حیوانات، ارتباط نزدیکی با برخورداری حیوانات از روح غیرمادی دارد. قرآن از حیوانات، با عنوان «امت» یاد کرده است و همین مطلب، سبب می‌شود تا بپذیریم حیوانات دارای نوعی فهم درباره جهان هستند و هدف یکسانی نیز در زندگی دارند. دو عامل فهم و هدف­مندی در حیوانات، سبب شده‌ تا قرآن، انسان و حیوانات را هم­سان فرض کرده، از زندگی اخروی آن‌ها سخن بگوید. بر این اساس، منظور از رستاخیز حیوانات در جهان آخرت، افزون بر دادخواهی آن‌ها از یک­دیگر، به معنای دادخواهی حیوانات از انسان‌ها نیز هست. لازمه پذیرش اصل مسئولیت انسان در برابر حیوانات، ممنوعیت هرگونه بهره‌برداری انسان از حیوانات خارج از هدف اساسی آفرینش آن‌هاست.

این کتاب تصحیحی است بر "انورالعرفان" اثر "ملا اسماعیل اسفراینی رویینی" از منابع و متون قدیمی در کلام شیعه امامیه و فلسفه‌ی اسلامی. این تصحیح بر اساس دو نسخه صورت گرفته که عبارت‌اند از: نسخه کتابخانه‌ی آستان قدس رضوی. هم چنین نسخه‌ی یکی از نوادگان ملا مجید ایرجی که از شاگردان عارف بوده است.

پیش زمینه و هدف: وفاداری از هنجارهای مهم اخلاق پزشکی است که در ارتباط پزشک با بیمار معنا پیدا می کند، هرچند از جمله اصول چهارگانه اخلاق پزشکی به حساب نیامده است. وفاداری در اخلاق پزشکی شامل فعالیت و جدیت برای پیمان، انجام و تکمیل تعهد، برقرار کردن و ادامه دادن ارتباط و حفظ اعتماد و رازداری می باشد. از آنجا که این هنجار حرفه ای متناظری در اخلاق فضیلت گرای اسلامی دارد، در این پژوهش بر آن هستیم تا با نگاهی گذار به ارزش و جایگاه وفاداری (وفای به عهد و وفای به عقد) در آموزه های دینی، در مقایسه ای تطبیقی، به ارزیابی این دو ارزش اخلاقی بپردازیم.مواد و روش کار: این پژوهش به صورت تحلیلی - توصیفی انجام و اطلاعات آن با روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. پس از توضیح مفاهیم و مبانی وفاداری در اخلاق پزشکی، همچنین اخلاق فضیلت گرای اسلامی، در بررسی تطبیقی، اشتراک ها و تفاوت های این دو دستگاه اخلاقی در مساله وفاداری تبیین می شود.یافته ها: وفاداری در اخلاق پزشکی به معنای حفظ منافع بیمار در برابر سایر گروه ها است. این واژه هرچند در متون اخلاق دینی نیز به کار می رود، اما مفهوم آن از یک سو، با گستردگی بیشتری، شامل تمام روابط فردی و اجتماعی انسان با خود و خداوند و دیگران می شود و از سوی دیگر، با محدودیت بیشتری، تنها شامل تعهدات و قراردادهای تنظیم شده بین افراد می شود. از این رو، فضیلت وفاداری به عنوان یک آموزه اخلاق دینی با رفتاری ارزشی در اخلاق حرفه ای پزشکی همپوشانی کاملی ندارد.

زمینه: تربیت پذیر بودن انسان، هر چند به ظاهر بدیهی می نماید، اما از دیرباز با چالش های فراوانی روبرو بوده است. صرف نظر از برخی نظریه ها درباره امکان ناپذیری تربیت انسان و وجود شواهدی بر درستی آن ها، مهم ترین چالش فراروی تربیت پذیر بودن انسان، وراثتی بودن صفات اخلاقی اوست. اگر بپذیریم صفات اخلاقی همچون صفات جسمانی از طریق وراثت از یک نسل به نسل دیگر، بدون دخالت اراده افراد، منتقل می شوند، هر انسانی ناخواسته دارای خلق و خویی است که به واسطه وجود آن، رفتارهای معینی از او سر می زند. روش کار: این پژوهش به صورت توصیفی و کتابخانه ای انجام و تلاش شده است، پس از توضیح مفاهیم، مبانی تربیت پذیری و تربیت ناپذیری انسان مورد بحث قرار گرفته، سپس بر اساس آموزه های دینی، میزان تاثیر وراثت بر تربیت ناپذیری انسان بررسی شده است.یافته ها: آن گونه که در این پژوهش خواهد آمد، هرچند اصل وراثت و کارکرد آن نسبت به انسان مورد تایید رهبران دینی است، اما آیات وروایاتی که برای موروثی بودن صفات اخلاقی به آن ها استشهاد شده، به چیزی بیشتر از تمایل ذاتی و نهادینه شده بشر به ارزش ها و فضایل اخلاقی و بیزاری از نابهنجاری ها و رذایل اخلاقی دلالت ندارند، از این رو، از منظر دینی، انسان موجودی است که در تمام صفات اخلاقی خود، تربیت پذیر است.

زمینه: آب از جمله با ارزش ترین عوامل زیست محیطی است که سهم بسزایی در حیات و سلامت انسان دارد. مروری گذرا به منابع اسلامی نشان می دهد که استفاده بهینه از این موهبت الهی پیوسته مورد تاکید امامان معصوم بوده است. فقهای مسلمان نیز با بر شمردن دوازده نوع آب کوشیده اند تا بسته به شرایط مختلف اقلیمی از یک سو با طرح الگوی دینی، شیوه درست مصرف کردن آب را به عموم مسلمانان نشان دهند، از سوی دیگر، با تعیین شاخص های دینی، از هدر رفتن و آلودگی آن جلوگیری کنند. پرسش اصلی در بررسی اخلاقی - فقهی بهره وری از منابع آب آن است که آیا می توان رابطه ای منطقی و معنی دار بین اصول اخلاق زیستی، و آموزه های دینی مرتبط با محیط زیست به دست آورد. در این پژوهش بر آن هستیم تا با بهره گیری از منابع فقهی، الگویی اخلاقی - دینی در بهره وری و حفاظت از آب به عنوان یکی از عوامل طبیعی زیست محیطی ارائه کنیم.روش کار: این پژوهش به صورت توصیفی و کتابخانه ای انجام و تلاش شده است، پس از توضیح مفاهیم، مبانی و اصول اخلاق زیستی، جایگاه دو اصل عدالت و ضرر نرسانی در آموزه های دینی (فقهی) مورد واکاوی قرار گیرد و بر اساس آن، چگونگی و پیامدهای بهره وری از منابع آب ارزیابی فقهی - اخلاقی شود.یافته ها: بررسی حاضر بیانگر این واقعیت است که از یک سو، اصول اخلاق زیستی، اصولی جهان شمول بوده و به لحاظ خاستگاه عقلایی آن، از دیرباز مورد تایید رهبران دین مبین اسلام بوده اند و از سوی دیگر، فقهای مسلمان قرن ها پیش از تدوین این اصول، با تکیه به آموزه های دینی (قرآن و سنت)، ضمن توجه به آن ها و در قالب گزاره های فقه محیط زیست، درصدد بیان وظایف انسان ها در برخورد با منابع زیست محیطی از جمله آب های سطحی و زیر سطحی بوده و هستند.نتیجه گیری: دو اصل عدالت و ضرر نرسانی، دو اصل اخلاق زیستی حاکم بر بهره وری از منابع زیست محیطی، از جمله منابع آبی است و هرگونه استفاده از این منابع بدون درنظر گرفتن آن ها، کاری غیراخلاقی و هم زمان، عملی حرام خواهد بود.

در اين مقاله بر آن هستيم پس از تبيين مفهوم علم ديني، اخلاق پزشکي ديني را معنا کرده، تشابه و تفاوت آن را با دانش اخلاق پزشکي غير ديني نشان دهيم. روشن است که توجه به باورهاي بيماران و کادر درماني در تصميم گيري پزشکي براي درمان يا چگونگي درمان بيماران، رابطه‌اي دائمي با ديني بودن اخلاق پزشکي ندارد؛ اما پذيرش اخلاق پزشکي ديني، مي‌تواند ضمن تغيير نگاه به انسان در فرايند درمان، بسترساز تدوين اصول رفتاري کادر درماني با بيماران بر اساس باورهاي آنان باشد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد با پذيرش مفهوم علم ديني قادر خواهيم بود تعريفي مستقل از اخلاق پزشکي ديني در برابر اخلاق پزشکي غير ديني ارائه دهيم که بر اساس آن، حقوق و وظايف متقابل بيماران و کادر درماني بر اساس آموزه‌هاي ديني تبيين و تعيين مي‌شوند؛ آموزه‌هايي که مبتني بر اصول هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و انسان‌شناسي تعريف شده در ساحت دين هستند.

پیدایش حکمت متعالیه و بهره گیری از آمیزش فلسفه و عرفان، این فرصت را برای محققان فراهم کرد تا ضمن ارج نهادن به کاوشهای عقلانی ـ فلسفی حکمای پیشین، مسائل فلسفی را با اصول و مبانی عرفان مورد بررسی قرار دهند. از جمله این مسائل میتوان به مسئله حدوث عالم اشاره کرد.صرف نظر از چهار تحلیل مختلف کلامی و فلسفی از این مسئله، یعنی حدوث زمانی، حدوث ذاتی، حدوث دهری و حدوث طبعی، گروهی از پیروان مکتب حکمت متعالیه کوشیده اند با استفاده از آموزه های عرفانی ـ همچون اصالت و وحدت وجود، تجلی وجود در قوس نزول، وجوب طبیعت وجود و مانند آن ـ طرحینو از حدوث عالم ارائه کنند که تفاوتی ماهوی با طرحهای پیشین دارد.براساس سه نظریه حدوث اسمی، حدوث فعلی و حدوث بالحق که بترتیب توسط حاج ملاهادی سبزواری، حکیم الهی قمشهیی و علامه طباطبایی ارائه شده اند، دیگر از مسبوق بودن یا مسبوق نبودن وجود عالم به عدم، بمفهومی که در منابع کلامی ـ فلسفی مطرح است، سخنی در میان نیست، بلکه بجای آن خروج از بطون محور تحلیل حدوث عالم است؛ چرا که در نگرش عرفانی، عالم جلوه و مظهری از مظاهر وجود الهی است که عدم پذیری برای آن متصور نیست. در نتیجه، وجود در طی مراتب نزولی خود از وحدت به کثرت و از بطون به ظهور و از خفا به آشکاری رسیده و جهان مادی بتدریج خودنمایی میکند. در چنین حالتی، دیگر جایی برای بحثهای طولانی و گاه بینتیجه درباره چگونگی پیوند حادث به قدیم و متغیر به ثابت باقی نمیماند.