جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی منابع فارسی در زمینه مفردات قرآن صورت گرفته است تا میزان مطابقت آنها با معیارهای کتب مرجع را معین کند. روش: پژوهش حاضر کاربردی و روش آن تحلیل محتوای کمی و کیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام کتابهای چاپی فارسی در حوزه مفردات قرآنی است. برای انجام پژوهش از سیاهه وارسی محقق ساخته استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد: از میان 85 کتاب مفردات قرآنی که در این پژوهش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته‌اند، 73 درصد کتب مرجع توسط پدیدآورندگان معتبر تولید شده‌ ولی فقط 13 درصد از آن‌ها توسط ناشران تخصصی به چاپ رسیده‌اند. بیشترین آثار (24 عنوان) در سال‌های 1391 به بعد چاپ شده‌اند. 4/77 درصد از آثار منتشره در تیراژ 3000 و کمتر چاپ شده‌اند. 5/83 درصد از کتب مرجع به صورت گزینشی دامنه لغات خود را اختیار کرده‌اند. همچنین 5/36 درصد از آثار بر حسب تفسیر، ترجمه یا نسخه‌ای خاص از قرآن نوشته شده است ولی 5/83 درصد از آثار به طور عمومی به تالیف یا ترجمه پرداخته‌اند. کتب مفردات قرآنی فارسی، در ویژگی‌های ظاهری نگارش از جمله ویراستاری، برخورداری از راهنمای استفاده و بهره‌مندی از نمایه ضعف دارند. اکثر کتاب‌های مفردات قرآنی (5/56 درصد) با در نظر گرفتن اهداف آموزشی به رشته تحریر در آمده است. اصالت/ارزش: چارچوب حاصل از پژوهش حاضر می‌تواند در تبیین و ارزیابی مفردات قرآنی که از شمار کتب مرجع به حساب می‌آید، استفاده شده و راهنمای محققین، نویسندگان، منتقدان و مخاطبان خود باشد و فعالیت‌های علمی مربوط را هدفمند و یکسان سازد.

مجلات علمی مهم‏ترین ابزار اشاعه یافته‏های تحقیقاتی محسوب می‏شوند و نیاز است مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرند. بررسی وضعیت مجلات با رویکرد علم‏سنجی از جمله مهم روش‏های ارزیابی عملکرد علمی آن‏هاست. پژوهش حاضر در نظر دارد، فصلنامه «علوم حدیث» را به عنوان اولین و مؤثرترین نشریه در زمینه علوم حدیث، با رویکرد علم‏سنجی مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. این پژوهش به شکل پیمایشی و با رویکرد علم‏سنجی انجام شده است. تمامی مقالات فصلنامه علوم حدیث شامل 460 مقاله، جامعه این پژوهش را تشکیل می‏دهد. داده‏ها از پایگاه ISC استخراج شده و با فنون هم‏رخداد واژگان و شبکه هم‏نویسندگی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی داده‏ها نشان داد که شبکه موضوعی فصلنامه بر اساس تکنیک هم‏رخداد واژگان از 11 خوشه تشکیل شده است. همچنین شبکه هم‏نویسندگی از دو خوشه اصلی و سیزده خوشه کوچک تشکیل شده است. بزرگ‏ترین خوشه با محوریت محمدکاظم رحمان ستایش شکل گرفته است محوریت پرتولیدترین دانشگاه، دانشگاه تهران بود، اما نقش دانشگاه قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه قم نیز قابل توجه بود. بیشتر مقالات به شکل تک‏نویسندگی بودند؛ یعنی 39۶ مقاله (8۶ درصد) به شکل تک‏نویسنده بوده‏اند و رتبه دوم با 13 درصد به مقالات دو نویسنده‏ای اختصاص دارد. نتایج این پژوهش می‏تواند بالقوه اطلاعاتی برای تصمیم گیری درباره این فصلنامه در اختیار مسئولان آن قرار دهد تا درباره روندهای موضوعی پیش رو بازاندیشی کنند. نویسندگان و پژوهش‏گران می‏توانند از نتایج این تحقیق برای تعیین موضوعات پژوهشی و نشر آثار خود در فصلنامه استفاده کنند.