جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

علم خداوند به عالم، عین ذات اوست و همانگونه که ذات الهی ثابت و لایتغیّر است، علم او نیز ثابت و لایتغیّر است، از سویی همواره شاهد تغییر مداوم در جهان متکثر مادی هستیم. مسأله این است که چگونه تغییر در امور جزئی و متکثر عالم موجب تغییر در صفت علم الهی و در نتیجه تغییر در ذات یگانه و ثابت خداوند نمی گردد؟ فلاسفه اسلامی علم خداوند را به گونه ای تبیین نموده اند که در رابطه علمی ذات ثابت و یگانه خداوند با موجودات متغیّر هیچگونه تغییر و تکثری در ذات الهی لازم نیاید. لذا فیلسوفان علم خداوند را علم تفصیلی بعد از ذات یعنی زاید بر ذات دانستند، ابن سینا این نحو علم ثابت به معلومات مادی متغیّر را علم به جزئی متغیّر به نحو کلی نامید. غزالی با رد نظر فلاسفه آنان را تکفیر کرد. اشکال غزالی به فلاسفه این بود که در اینصورت اگر چه خداوند به همه امور جزئی عالم است، اما علم او بدانها تنها به نحو کلی خواهد بود و علم خداوند محدود به کلیات و مفاهیم عام می شود. ملاصدرا علم اجمالی در عین کشف تفصیلی خداوند را اثبات و به اشکال غزالی پاسخ داد. براساس قاعده بسیط الحقیقه علم خداوند به موجودات متغیّر و متکثر ، حضور اشیاء نزد حق است. خداوند در مرتبه ذات علم به اشیاء دارد، بدون آنکه کثرتی در مرتبه ذات باشد و معلومات با همه کثرات و تفصیلات به وجود واحد بسیط موجودند و از حیثی که کثرت در آن نیست آشکار و منکشف هستند.

بر اساس مبانی فلسفی صدرایی در فرآیند استکمال نفس به دلیل حرکت جوهری همه انسان‌ها مسیر تکامل را طی می‌نمایند، درحالی‌که مطابق آیات قرآن کریم همۀ انسان‌ها نمی توانند سیر تکامل را طی نموده و به کمال برسند و درنتیجه به دلیل گنه‌کار بودن پس از مرگ نه‌تنها به سعادت و کمال مطلوب نمی‌رسند بلکه از مقام انسانیت سقوط می کنند و با وجود طی نمودن سیر تکاملی دچار تنزل می گردند و از نعمات الهی محروم می‌شوند. لذا سخن فلاسفه متعالیه با تناقضاتی مواجه می‌شود که پاسخ آن را در تبیین امام خمینی می‌یابیم. ایشان بر اساس حکمت متعالیه با تفکیک مسئله تجرد از سعادت و شقاوت، انسان را موجودی مختار می‌داند که سعادت و شقاوت خود را آزادانه انتخاب می‌کند، ولی مسئله تجرد طی یک جریان غیر اختیاری است. لذا دو نوع تکامل برای انسان وجود دارد که تکامل از نوع تجرد شامل گنه‌کاران نیز می‌شود. به لحاظ نظری، انسان مانند سایر موجودات این جهان دارای حرکت جوهری است و به‌هرحال همه مراحل تجرد را طی می‌کند، با این تفاوت که انسان با آگاهی و انتخاب خود می تواند در این سیر تکاملی به کسب فضایل بپردازد و یا غفلت نموده و دچار خسران گردد.

در این مقاله، جایگاه مادر در خانواده و جامعه، به طور تطبیقی بین دیدگاه اسلام و فمینیسم بررسی می شود. در اسلام راه رفع تبعیض نسبت به زنان را اصلاح ذهنیت ها و توجه دادن به اهداف واقعی خلقت و آشنایی زن و مرد، شخصیت و کرامت یکدیگر و همچنین تدوین برنامه های اخلاق محور می داند. موضوعات مربوط به مادری در میان مجموعه ای از بحث های ایدئولوژیکی، بیولوژیکی و ساخت اجتماعی مطرح می گردد. نیز به نقش زن و ارزش مادری او که یکی از بحث هایی است که بخش گسترده از اندیشه های فمینیستی را به خود اختصاص داده است، پرداخته می شود.

حکم ارتداد یکی از فروعات مسلّم فقهی اسلام است که براساس آن فرد مرتد به مجازات های سنگین محکوم می شود. ازحبس تا اعدام. علاوه بر مخالفین و منتقدین به اسلام بسیاری از مدافعین نیز بر این باورند که حکم مذکور برخلاف یکی از بدیهی ترین حقوق اولیه انسان، یعنی آزادی عقیده و بیان می باشند. در این راستا کتب و مقالات بسیاری با رویکردهای مختلف برای پاسخ به این شبهه پارادوکسیکال به رشته تحریر درآمده است. برخی کلاً به حذف این حکم و ضد بشری بودن آن رأی داده و برخی با نگاه مسالمت آمیز و حذفی و محدود کردن آن به شرایط و زمان خاص، و عده ای هم بانگاه امنیتی به مسأله ارتداد، آن را حرکتی فتنه گرانه شمرده و با توجه به عواقب مخرب اجتماعی آن مرتد را مستوجب مجازات دانسته اند.گروهی با نگاه تحلیلی به ارتداد و واژهای مرتیط با آن و ماهیت عقیده کلاً عمل ارتداد را خارج از عقلانیت و اندیشه قلمداد کرده و آن را ماهیتاً از حوزه تعقّل و تفکّر خارج و بلکه ضد عقلانیت شمرده و حکم ارتداد را حرکتی برای دفاع از حریم تعقل و تفکر شمرده اند . پایان نامه حاضر نیز با گرایش به تئوری اخیر علاوه بر آنکه ارتداد صادقانه از اسلام را محال دانسته تلاش نموده تا آنجا که ممکن است رویکرد چهارم را مبرهن و مستند به آیات و روایات نماید. به همین منظور پس از تحلیل واژه های مرتبط با ارتداد، فصلی اختصاص داده شد به اینکه وجود آزادی عقیده و بیان و حکم ارتداد هر دو از بدیهیات اسلام بوده و پس از نگاهی کوتاه به آراء مختلف منتقدین و مدافعین از حکم ارتداد، با تحلیل مفهوم عقیده و اسلام و تبیین ماهیت ارتداد، و اثبات لجوجانه و معاندانه بودن آن پارادوکس مورد ادّعا مرتفع گردید.

در این پژوهش با بررسی علت گرایش به کفر و آتئیسم در جهان معاصر و مقایسه تطبیقی بین آنها ، موضوع فطرت خداپرستی و خداجو یی در انسانها مورد بررسی قرار می گیرد برای پاسخ به این پرسش که چرا در جهان معاصر با وجود گسترش علم و فن آوری ، شاهد اقبال به «آتئیسم» و افزایش شمار «خداناباوران» هستیم و راهکار برون رفت از آن چیست ؟ بررسی آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) نشان میدهد که خداوند یک حقیقت و واقعیت خارجی است، نه آنچه که ساخته وهم و پندار ما است و نه آنچه که به حس ادراک شود و فطرت همان پرسش از توحید است. لذا انسان برای یافتن حقیت و گذر از کفر و آتئیسم باید از ادراک حسی فراتر رفته و با تأمل در حقیقت خود به علم حضوری و شهودی خدا را دریابد و با برهان حصولی بر وجود خداوند استدلال عقلی نماید.

برخی از صاحب نظران حوزه دین با هر گونه تعقل و ژرف نگری در دین مخالفت می ورزند و ممارست در معقولات و تفلسف را مردود می دانند . در حالی که یافتن حقیقت دین نیازمند تعمق و ژرف نگری است . از آنجا که در دین مبین اسلام، عقل و خردورزی بسیار ارزشمند بوده و از جایگاه ویژه ای برخوردار است از عقل و شرع در کنار یکدیگر یاد می شود و فرهنگ غنی اسلامی بر دو ستون محکم عقل و نقل استوار گردیده است و عقل دارای دو کارکرد در مقام تحقیق در دین و درباره دین و نیز در امر دین داری و مقام تحقق می باشد . یکی از کارکردهای آن مربوط به نقش عقل در ایجاد معرفت و فهم دین است و فلسفه اسلامی که حاصل خردورزی اندیشمندان مسلمان می باشد همسو و با قرآن کریم و روایات معصومان علیهم السلام، راهبردهای برون شریعتی فراوانی را ارائه نموده است که قادر است پاره ای از معارف دینی را در حوزه توحید، نبوت و معاد تولید نماید . راهبرد درون شریعتی عقل نقش معنایابی و معناسنجی آن است. بدین معنا که بدون راهبرد عقل، درک نقل میسر نخواهد بود . عقل علاوه بر این دو کارکرد در اصول اعتقادی، در استنباط احکام شرعی در کنار کتاب و سنت نقش آفرینی می نماید.

میل و گرایش انسان به عبادت، ناشی از نیاز او به معشوق حقیقی و همراه با شوقی درونی است. از سوی دیگر در متون دینی بر تکلیف بودن اعمال عبادی تصریح شده است. مسئله این است که بر اساس اندیشه ابن سینا در مورد فلسفه و حقیقت عبادت، چه رابطه ای میان شوق به عبادت و تکلیف بودن آن وجود دارد. بر اساس مبانی فلسفی ابن سینا حقیقت عبادت، ادراک و شناخت خداوند است؛ به گونه ای که تأملات فلسفی فی نفسه گونه ای عبادت به شمار می رود. ابن سینا در خصوص رابطه لذت و عبادت از نوعی مساوقت میان این دو سخن می͏ گوید. او لذت را مانند ادراک، دارای مراتب چهارگانه حسی، تخیلی، وهمی و عقلی می داند که کامل ترین آن ادراک عقلی است و لذت عقلی بر لذت حسی رجحان دارد؛ زیرا متلذذ عقلی بر متلذذ حسی رجحان دارد. اوج ادراک عقلی، مرتبه ادراک و معرفت حق تعالی است و التذاذ در این مرتبه با طاعت و عبودیت حق تعالی و تفکر در اوصاف الهی حاصل می شود. از نظر ابن سینا عبادت ذو مراتب است؛ بدین نحو که پوسته و صورت عبادت تکلیف است و مغز و لُب آن شوق و لذت عقلی است. برای کسانی که به لذات حسی و غیرعقلی اشتغال دارند و از لذات عقلی غافل هستند، تکلیف بودن عمل عبادی موجب مشقت است. در راهکاری که ابن سینا ارائه می دهد، تکلیف ساقط نیست و انسان با عمل به تکلیف عبادی از پوسته به مغز می رود و باید این لایه ها را رفت و تکرار کرد تا از لایه های سطحی عبادت به مغز و لُبّ آن رسید.

یکی از مهمترین و اساسی ترین قوانین کشورها، قانون آیین دادرسی کیفری است. نظم عمومی، امنیت داخلی، اجرای قوانین، احترام به آزادی و حقوق افراد، مصونیت اشخاص از تعرض، رونق فعالیت های فکری، فرهنگی، علمی و اقتصادی و همه ی زمینه هایی که بشر در آن توانا و پویا است تا حد زیادی به آن وابستگی دارد. اسلام و مسیحیت بعنوان دو مذهب الهی و آسمانی توجه خاصی به مقوله جرم و مجازات و نحوه رسیدگی به جرایم داشته اند به نحوی که هر کدام از این ادیان در رابطه با رسیدگی به جرایم دارای یک سری اصول و قواعد مخصوص به خود هستند که الزاماً در جریان رسیدگی، باید رعایت شود. در این نوشتار سعی بر آن داریم به بررسی تطبیقی آیین دادرسی کیفری در مذاهب اسلام و قوانین موضوعه ایران و مسیحیت در قرون وسطی بپردازیم، بعنوان مثال اصولی نظیر اصل برائت ، تساوی افراد ، قانونی بودن رسیدگی ، دو درجه ایی بودن رسیدگی ، علنی بودن رسیدگی و همچنین حقوقی نظیر، حق دفاع، مصونیت اشخاص در طول جریان رسیدگی ، برخوردار بودن از رفتاری مساوی که همگی از اصول و حقوق دادرسی کیفری بشمار می روند در اسلام و قوانین موضوعه که نشأت گرفته از شرع مقدس اسلام است از ارزش والایی برخوردار است، اما ملاحظه می کنیم که در آیین مسیحیت علیرغم تأکید بر آن و بر خلاف آموزه های دینی این اصول نادیده گرفته شده است، بنابراین محور مباحث حقوقی این پژوهش در رابطه با آیین مسیحیت در چهارچوب قرون وسطی بیان شده است.بعد از عروج مسیح، از قرون سوم میلادی تا قرن دوازدهم میلادی نزدیک به ده قرن حاکمیت کلیسا بر جهان غرب حاکم بوده است. دور? قرون وسطی مهم ترین دوره ایی است که می توان دربار? قوانین مسیحیت به بحث و گفتگو پرداخت. در این تحقیق از روش کتابخانه ایی استفاده شده است و از آنجا که در منابع فارسی در رابطه با حقوق مسیحیت به ندرت به این موضوع پرداخته شده لذا در استفاده از منابع با مشکلات بسیار مواجه بوده ام و زمان زیادی صرف مطالعه در تاریخ ادیان، اروپا در قرون وسطی و قرون جدید و تفتیش عقاید شده است تا از لابلای مطالب این کتابها موضوع مورد نظر مورد بررسی قرار گیرد.

در انجیل یوحنا مسیح بشارت آمدن کسی را میدهد که نام او پراکلیتوس یا پاراکلیتوس است. پراکلیتوس بمعنی «ستوده» یا «محمد» واژهیی است که در متون کهن بکار رفته است و پاراکلیتوس بمعنی «تسلی دهنده» یا «روح القدس» واژه مورد قبول کلیساست.این مقاله با جستجو در نظریه عرفانی تجلّی و چگونگی ظهور اسماء و صفات الهی در مراتب مختلف هستی و مظهریت انسان کامل برای اسم اعظم خداوند و تجلّی آن در وجود پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) و نیز تداوم آن با حضور بقیة الله (عج)، در پی اثبات این مدعاست که آنچه در انجیل یوحنا، مسیح بشارت آمدنش را داده، همان حقیقت محمدیه(ص) است که با همة انبیا بوده و در وجود نبی اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) بکمال ظهور رسیده است. در این راستا ابتدا به تبیین تجلّی اول و ظهور حقیقت محمدیه که «عقل اول» و «روح القدس» نامهای دیگر آن هستند، میپردازیم و سپس به تجلی دوم اشاره میکنیم که در نتیجة آن همة موجودات که در تجلّی اول در علم الهی حضور دارند، در عالم خارج بمنصه ظهور میرسند و حقیقت محمدیه که بعنوان انسان کامل در لباس نبوت، رسالت و امامت نمودار میگردد و بر همة عوالم وجود ولایت دارد، همان تسلی دهنده، روح القدس یا ستوده است که مسیح بشارت آمدن و ماندنش را داده است. ازاینرو باوجود تفاوت مفهومی میان دو واژة پراکلیتوس و پاراکلیتوس، بلحاظ مصداقی میان این دو واژه تقاوتی وجود ندارد و مصداق هر دو یک حقیقت میباشد و آن حقیقت محمدیه (ص) است.