جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم انسان‌ها را به دو گروه بهشتی و دوزخی تقسیم کرده و وعده تحقق آن در قیامت را می‌دهد. میان متکلمان مناقشاتی پیش آمده است که حقیقت این پاداش و عذاب اخروی چه بوده و از کجا نشئت می‌گیرد. یکی از مباحث مطرح در علم‌النفس نیز حقیقت و منشأ سعادت و شقاوت انسان است. به هر روی، متکلمان و فلاسفه درباره مجازات اخروی نظریه‌های مختلف بیان کرده‌اند. پژوهش حاضر، که از سنخ معرفةالنفس است، با روش توصیفی‌تحلیلی و با استفاده از اندیشه‌های کلامی و فلسفی انجام شد. هدف این تحقیق تحلیل هستی‌شناختی حقیقت مجازات اخروی از دیدگاه دو شخصیت متقدم و معاصر شیعه، ملاصدرا و سبحانی، است و به این پرسش اساسی پاسخ می‌دهد که از دیدگاه ملاصدرا و سبحانی منشأ پاداش و عذاب اخروی و ظهور بهشت و جهنم چیست. نتایج پژوهش اشتراکات و افتراقاتی را نشان می‌دهد. اشتراکات عبارت از این است که حیات و حشر اخروی مرهون اتحاد بین علم و عمل و نفس انسان در دنیا است و ظهور ملکات در نشئه آخرت، بدن اخروی و ابدی را می‌سازد. همچنین، برخلاف تصور بسیاری از حکما، عذاب اخروی حاصل امور عدمی و نقصان‌های دنیوی ناشی از تعلقات نفسانی است و پاداش بهشت زدودن آنها و کسب کمالات حقیقی با معارف الاهیه و اخلاق حمیده است. وجه افتراق اندیشه هر دو متفکر درباره شرور بر این نکته استوار است که ملاصدرا بر ذاتی‌بودن شرور و وجودی‌بودن آنها تمرکز دارد، اما سبحانی شر را از لوازم وجود خیر تلقی می‌کند.

زمینه و هدف: یکی از نیازهای بشر، شادی و سلامت معنوی است. شادی و سلامت معنوی متکی به کیفیت شناخت، گرایش و رفتار و به نوع نگرش فرد بستگی دارد. شادی و سلامت معنوی از عوامل مختلف؛ از جمله نگرش انسان به عالم هستی، اثر می‌پذیرد. هدف اصلی این مقاله؛ بررسی سازوکار تأثیر ‌نگرش‌الهی بر تحقق شادی و سلامت معنوی‌ از منظر آیات و روایات است. روش تحقیق در این نگارش توصیفی- تحلیلی بوده و روش گردآوردی اطلاعات کتابخانه ای می باشد. یافته‌های تحقیق نشان داد؛ از نظر قرآن کریم، ‌نگرش‌الهی عامل مهم سلامت روانی و شادی انسان بوده که با رضایت از گذشته و ایجاد اطمینان به آینده، شادی حال را رقم می‌زند. بحث و نتیجه‌گیری: آدمیان یا اندوه گذشته را می‌خورند یا نگران آینده‌ای نیامده هستند. از این رو در الگوی شادی معنوی، مومنان آینده و گذشته‌ی خویش را تحت اراده و تدبیر خدای می‌بینند و هیچ اندوهی از گذشته و ترسی از آینده ندارند «أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ»؛«إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا» و به آنچه خدا اراده نموده آرام و خشنودند. آخرین کتاب آسمانی، شادی عمیق انسان را به فضل عام الهی بر همه‌ی انسان‌ها و رحمت خاص الهی بر مومنان منحصر و وابسته نموده «قُلْ بِفَضْلِ اَللّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِکَ فَلْیَفْرَحُوا هُوَ خَیْرٌ مِمّا یَجْمَعُونَ». است. به این ترتیب تمام ابعاد شخصیت یک مؤمن و حالات و هیجانات او از جمله شادی، تحت عملکرد ایمان قرار گرفته و آرامشی الهی و شادی معنوی و الهی نصیب وی می‌گردد.