جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آسمان های هفت گانه از جمله مفاهیمی است که در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است. اندیشمندان در تفسیر هفت آسمان و تبیین مفهوم آن بر دیدگاه واحدی اتفاق نظر ندارند. صدرالمتالهین بر این باور است که شناخت هفت آسمان از طریق ابزارهای حسی و مادی امکان پذیر نیست و تنها با تمسک به قرآن و حدیث می‌توان به حقیقت آن دست یافت. وی هفت آسمان را منطبق بر عالم مثال می داند. از سوی دیگر فخر رازی در تفسیر هفت آسمان به هیات بطلمیوسی متمسک شده و تعریفی بر اساس نظر منجمین ارائه داده است. بر اساس دیدگاه وی هفت آسمان، هفت فلک مادی اند که به گرد سیاره زمین قرار دارند. در این مقاله پس از تبیین دیدگاه ملاصدرا و فخر رازی در باب هفت آسمان، دیدگاه فخر مورد نقد قرار گرفته وترجیحات نظریه ملاصدرا مبتنی بر شناخت هفت آسمان تنها از طریق آیات و روایات بیان شده است.

حقيقت قضا و قدر از ديرباز کانون ارائه ديدگاه‌ها و مباحث مختلف در ميان متفکران فلسفه و کلام بوده است. صدرالمتألهين از جمله فيلسوفاني است که حقيقت قضا و قدر را تبيين کرده است. او با طرحي بديع و متفاوت با ديگر حکما، معتقد است قضا حقايق علمي و عقلي تمام موجودات است که لازمه ذات حق‌تعالي است و جزء صقع ربوبي به‌شمار مي‌آيد. صدرالمتألهين بر اين باور است که علم عنايي خداوند که حقيقت بسيط اجمالي است، با طي مراحل ام‌الکتاب، لوح محفوظ و لوح محو و اثبات به تقديرات عيني در عالم ماده تبديل مي‌شود. صدرالمتألهين با استفاده از مضامين ديني، موطن هفت آسمان قرآن را لوح محو و اثبات مي‌داند که تقديرهاي علمي به وجود مثالي در آن رقم مي‌خورد. در اين مقاله ضمن بيان مراحل قضا و قدر، نسبت قضا و قدر با هفت آسمان قرآن تبيين شده است.

بداء از آموزه‌های قطعی و مسلم شیعی و از دیرباز کانون دیدگاه‌ها و مباحث مختلف فلسفی و کلامی بوده است. صدرالمتألهین راه‌حل جدیدی برای مسئلۀ بداء یافت. او حصول بداء را برای خداوند در عالم مثال می‎داند. در اندیشۀ وی، عالم مثال مطابق هفت‌آسمان قرآن است که موطن ملائکۀ عماله است؛ چون هفت‌آسمان قرآن یکی از موطن‎های امری خداوند و فعل موطن‎های امری، فعل خداوند است؛ ازاین‌رو بداء که در این موطن و برای ملائکۀ عماله رخ می‌دهد، به خداوند متعال نسبت داده می‎شود. در این مقاله، دیدگاه ملاصدرا را دربارۀ بداء در پرتو آیات و روایات تبیین و تحلیل می‌کنیم.