جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله حاضر تلاش می‏کند، نقش فقر و نابرابری­های اجتماعی در سلفی تکفیری را بررسی کند. در شکل‏گیری گروه‏های تکفیری، عوامل مختلف و متغیرهای گوناگونی دخیل هستند. در این مقاله، نقش فقر و نابرابری اجتماعی به­عنوان یک متغیر مهم بررسی شده است؛ همچنین علل اقتصادی و فقر در گرایش به تکفیر و تروریسم، از مباحث مهم بوده و نقش و تاثیر آن در برخی از گروه‏ها دیده شده است. این پژوهش ضمن بررسی وضعیت گروه‏های افراطی‏ِ برجسته در جهان اسلام، کوشش می‏کند، با بررسی زندگی رهبران گروه‏های افراطی، نسبت و رابطه فقر و تکفیر را تحلیل کند؟ این پژوهش درصدد پاسخ به این سوال اساسی است که چه نسبت و رابطه معنا­داری بین فقر و تکفیر در جهان اسلام وجود دارد؟ اینکه آیا علل گرایش رهبران گروه‏های تکفیری و افراطی به تروریسم، خلاء و سرخوردگی اقتصادی است؟ نگارنده بر این باور است که اقتصاد، همواره علل گرایش به تکفیر نبوده و بسیاری از گروه‏های تکفیری در این قالب قابل تحلیل نیستند. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی _ تحلیلی، به بررسی وضعیت رهبران گروه‏های تکفیری پرداخته و با تحلیل و نگاه جامعه­شناسیِ تاریخی به افراط‏گرایی در دین اسلام، مدلی را ارائه کرده است.

حسن‏ البناء مؤسس، پایه‏گذار و رهبر جمعیت اخوان‏المسلمین در جهان اسلام به مرکزیت مصر بود. راشد الغنوشی بنیادگذار جنبش اسلامی تونس و ملهم از اندیشۀ البناء و منشعب از اخوان المسلمین است. اندیشۀ «بنا» و «غنوشی»، انعکاس وسیعی در گسترۀ جغرافیایی جهان اسلام و اندیشۀ معاصر مسلمین داشته است؛ از این منظر، اندیشۀ این دو متفکر مسلمان در خور توجه و تحقیق است. در نوشتار پیش رو، اندیشۀ سیاسی دو متفکر مزبور، با نگاه جدیدی مورد بررسی واقع شده‌ است. اهمیت مطالعۀ آراء و نظرات البناء و الغنوشی در شرایط بحرانی جهان اسلام، نوع مواجهه با چالش‏ها و پاسخ به آنهاست. بر این اساس، هدف و مسئلۀ اساسی مقالۀ حاضر، بررسی سیر تطور تاریخی اصلاح و نوسازی دولت مبتنی بر اندیشۀ البناء و الغنوشی است. سؤال اساسی مقاله این است که مبانی و اصول اندیشۀ سیاسیِ این دو تئوری‏پرداز مسلمان چیست؟ و رویکرد اصلاحی و نظام سازی/ دولت در منظومه فکری این دو چگونه قابل ارزیابی است؟ نگارندگان بر این باورند که؛ حسن البناء و راشد الغنوشی در کشور خود در صدد اصلاح وضعیت و احیاء حکومت بر اساس اسلام بوده‏اند. موفقیت نسبی جریان اسلام گرا در آن برهه مرهون اندیشه‏ورزی و آراء سیاسی این دو متفکر در مسائل سیاسی و دولت‏سازی بوده است. این نوشتار با استفاده از روش توصیفی – تبیینی به دنبال واکاوی و تبیین مواضع فکری این دو اندیشمند سیاسی، در عرصۀ اصلاح و نوسازی دولت است.

مقاله حاضر تلاش می‏کند، سیر نهضت‏های انقلابی ـ اصلاحی و جنبش مقاومت در تاریخ اسلام و مسیحیت را بررسی کرده و زمینه‏های افراط‏گرایی و تروریسم در دین اسلام و الهیات مسیحی را تبیین کند. نهضت‏های انقلابی و موضوع مقاومت در دو دین، دارای اهمیت هستند؛ همچنین بسترهای افراط‏گرایی و تروریسم در متون دینی اسلام و الهیات مسیحی، از مباحث مهم و درخور توجه بوده است. پژوهش ضمن بررسی نهضت انقلابی در دین اسلام و مسیحیت، کوشش مي‏کند، با خوانشی از مبانی افراط‏گرایی و تروریسم در تاریخ اسلام و الهیات مسیحی را نشان دهد. اين نوشتار با روش تحليلي ـ توصيفي درصدد پاسخ‌دهي به اين سؤال اساسي است که ماهیت نهضت‏های انقلابی در تاریخ اسلام و تاریخ مسیحیت چگونه بوده است؟ و افراط‏گرایی و تروریسم در اسلام و الهیات مسیحی چه فرایندی داشته است؟ نگارنده بر این باور است که این دو، در مبانی دینی و کارکردهای الهیات در این دو موضوع تفاوت مبنایی ندارند؛ یعنی ادیان الهی در فطرت، انقلابی و آزادی‌خواه بوده و ضدتروریسم هستند؛ زیرا در هر دو دین و دال‏های گفتمانی شکل‌گرفته در تاریخ اسلام و مسیحیت نهضت‏های مقاومت را تجربه کرده‏اند. همچنین اندیشه هر دو دین، با افراط‏گرایی مخالف بوده و تروریسم ناشي از مسائل سیاسی بوده و ریشه دینی و اندیشه‌ای ندارد.