جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روایاتی که در اثبات امامت پیشوایان معصوم  مورد استناد قرار می‌گیرد، دو گونه است؛ نخست: روایاتی که به صراحت دلالت بر امامت و سرپرستی دارد و گونه دیگر روایاتی که افضلیت امامان  را ثابت کرده سپس اثبات امامت می کند. باورمندان به افضلیت امیرمومنان  برای ادعای خلافت بلا فصل ایشان، به حدیث «رایت» استناد جسته اند که گزاره مشترک بین نقل ها، این چنین است: «فردا پرچم را به دست کسی می سپارم که خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول نیز او را دوست دارند». نوشتار حاضر، پس از معرفی قائلان به افضلیت، مفهوم آن را در لغت و اصطلاح بررسی نموده است و گونه‌های مختلف آن را گزارش کرده و در دلالت یابی، با توجه به ویژگی های اختصاص یافته، برتری و عصمت امیرمومنان و نفی آن از دیگران را نتیجه گرفته است و در نهایت امامت آن حضرت را اثبات نموده است. فرایند حاضر با روش نقلی –کلامی و با رویکردی توصیفی –تحلیلی صورت یافته است.

دو دیدگاه ناهمگون در حیات برزخی اهل بیت ع مطرح اسـت؛ گروهی از دانشـوران، ایـن زندگانـی را در بـدن برزخـی (مثالـی) و برخـی دیگـر، در جسـم دنیایـی می پندارنـد. هـر یـک از دیدگاه هـا، بـه احادیثـی مسـتند اسـت کـه برداشـت صحیـح از محتـوای آنها، مقامـات و خصائـص اهل بیـت ع مفیـد و راهگشـا اسـت. در ایـن نوشـتار، بـا ِ در درک در جسـم دنیایـی، اثبـات رویکـرد توصیفـی _ تحلیلـی، حیـات برزخـی اهل بیـت ع می گـردد؛ مسـتند اصلـی ایـن نظـر، روایاتـی اسـت کـه تأکیـد می کنـد بـدن هیـچ نبـی و ـی در روی زمیـن، بیـش از سـه یـا چهـل روز قـرار نمی گیـرد مگـر آن کـه خداونـد بـدن ّوصی او را بـه آسـمان می بـرد؛ افـزون بـر آن، شـواهدی از روایـات، ماننـد هم رتبـه بـودن جسـم اهل بیت ع بـا روح مـا، مشـاهدۀ انبیـاء و اوصیـاء پـس از رحلـت و دیـدار پیامبـر اکـرم ص بـا انبیـاء در معـراج، ایـن دیـدگاه را تقویـت می کننـد.

احادیث حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار، در حجم گسترده‌ای از میراث مکتوب امامیّه انعکاس یافته و سند آن‌ها در نگاه بسیاری از دانشمندان امامیّه معتبر است و در گونه شناسی احادیث، در دستۀ «متواتر معنوی» طبقه‌بندی می‌شوند؛ امّا از دیرباز دربارۀ محتوای این احادیث، دیدگاه‌های ناهمگونی وجود داشته است که نمونۀ آن را در اتخاذ رویکرد تأویلی به این روایات توسط شیخ مفید و سیّد مرتضی رحمهما‌الله می‌توان یافت. بررسی محتوای احادیث احتضار می‌تواند در برداشت صحیح از آن‌ها که از سویی بیان‌گر نتایج فراوان برای محتضر و از سویی دیگر، نشان‌گر منزلت پیشوایان شیعه است، مفید واقع شود. در این پژوهش با رویکردی توصیفی_ تحلیلی، با استناد به‌تصریح واژگانِ موجود در روایات و شواهد ارائه‌شده، مشاهده و حضور اهل‌بیت علیهم‌السلام در هنگامۀ احتضار مؤمن و کافر، ثابت گردیده و دیدگاه‌های دیگر نقد و بررسی شده است.