جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برپایی حکومت علویان، مهم­ترین رویداد سیاسی بود که پس از ورود اسلام به ایران در طبرستان شکل گرفت. کاربست نظریة «کنش جمعی» از چارلز تیلی که به انقلاب­ها و حرکت­های اجتماعی می­پردازد، در ارائة خوانشی جدید از این جنبش تأثیرگذار است. در پژوهش حاضر، با استناد به منابع کتابخانه­ای و روش توصیفی - تحلیلی، جنبش علویان با رویکرد به آراء تیلی بررسی شده است. سؤال اصلی مقاله این است که کاربست نظریة یادشده، چه ابعادی از این جنبش را نمایان می­کند؟ به نظر می­رسد علویان از راه­اندازی این جنبش، تحقق سه هدف را در نظر داشتند: 1. حفظ بقا؛ 2. رسیدن به قدرت سیاسی؛ 3. گسترش مبانی تشیع. بر این اساس، پس از رسیدن به قدرت، با عنایت به هویت دینی مشترک با مردم و حاکمان بومی، سازمانی با شاکلة نظامی و دینی ایجاد گردید. بسیج منافع توسط رهبران علوی به صورت تهاجمی و تدارکاتی بوده و ماهیتی اجبارآمیز و هنجاری داشته است. عنصر قدرت در این جنبش، دو سویة تقابلی (خلافت سنی/ حکومت شیعی) دارد. مهم­ترین فرصت­های پیش­آمده برای رهبران جنبش، عبارت است از: ایجاد هویت دینی مشترک، بهره­جویی از توان نظامی حاکمان محلی و استفاده از ظرفیت­های توده. سامانیان و کینخواریان، مهم‌ترین عوامل تهدید علویان بودند که سیاست سرکوب را پیش گرفتند. نوع کنش جمعی علویان، رقابتی و نوخواهی بوده و بر مبنای تقابل دوگانه خودی - بیگانه شکل گرفته است.

خلاصه: مانی در سده سوم میلادی در بابل زاده شداو بنیان گذار کیش و آیینی بودکه از تلفیق ادیانی چون زرتشتی، گنوسی، مسیحی ، و بودایی بوجود آمده بود . دین مانی بر پایه دوبن نگری بود؛ یکی نور و دیگری تاریکی که این جهان به خاطر تلفیق این دو بوجود آمده بود ا نسان درجامعه مانی تنها وطیفه داشت با انجام اصولی به جدایی هر چه سریع تر ذرات نور از تاریکی کمک کند تا رستگار شود،مانویان اولین کسانی بودندکه هنر را در خدمت دین گرفتند و برای فهم بیشتر دین اسطوره ها و فرهنگ های هرمنطقه در خدمت دین خود درآوردند مانی توانست دینش را در دبار ساسانی به شاپور عرضه کند وبا حمایت اودینش در امپراتوری ایران گسترش کند که مورد مخالفت موبدان زرتشتی قرار گرفت و در زمان بهرام اولبه دستور بهرام کشته شد دین خود را در غرب امپراتوری روم تا هنداز مرزهای چین تا عربستان رواج دهد.اهداف: بررسیزندگیمانی وفلسفهدینی آیین مانیوجامعه دینی مانوی ، هنر و ادبیات مانیسیر گسترش مانویت در ایران ، چین، آسیای میانه، و در ایتالیا و گل .روش پژوهش: توصیفی، تشریحی و تحلیلی است.نتیجه کلی : با توجه ویژگی های که در سده سوم میلادی در منطقه بین النهرین و ایران وجودداشت مانی تحت تأثیر عقاید مذهبی مختلف قرار گرفت و آیینی بنا گذاشت که بر پایه ادیان زرتشتی و مسیحی و بودایی بود این دین با توجه شیوه تبلیغی خود انعطاف پذیری و شرایط مذهبیسخت گیرانه در ایران خیلی سریع گسترش یافت اما به دلیل مستحکم نبودن پایه های اصولی و همچنین دید منفی گرایانه اش نسبت به این دنیا و شرایط سخت، برای پیروانشو سخت گیری حکومت ها بر آن دوام نیاوردو آخرین بازمانده های ان در سده پنجم میلادی از بین رفتند.

مقدمه در دوره باستان ادیان زیادی وجود داشت وحکومت ها دین های متفاوتی داشتند، اما آنچه در این تحقیق بیشترموردتوجه نگارنده قرار گرفته استدین زرتشت ودین مسیح (ع)دردوره باستان است.در باره زندگانی و خاستگاه زرتشت بین مورخین اختلاف نظر وجود دارد.عده ای اورا ازشرق ,عده ای از غرب گویند زمان تولد زرتشت نیز مبهم است عده ای گویند او600سال پیش از میلاد میزیسته است ,بعضی دیگرزندگی اورا از 600تا 2000سال پیش از مسیح میدانند پژوهشگر در این تحقیق سعی نموده نظرات مختلف را درباب زرتشت به روی کاغذ بیاورد وهمچنین دین زرتشت را دردوران های باستان که شامل (ماد , هخامنشیان,اشکانیان,ساسانیان)میباشد مورد بررسی قراردهد وهمچنین در باب مسیحیت در دوران های اشکانی و ساسانی به بحث بپردازد.در دوران اشکانی که آزادی مذهب وجود داشت و مسیحیت توانست به راحتی دین خود را اشاعه دهد چرا که شاهان اشکانی تعصب دینی نداشتند و همچنین در دوره ساسانیان که دین زرتشت رسمی اعلام شد مسیحیت در تنگنا قرار گرفت و باعث شد که مسیحیان در این دوران علی الخصوص دوره شاپور دوم سختی های زیادی را تحمل کنند پژوهشگر در این تحقیق خود هر کدام از ادیان (مسیحیت،زرتشت)را در دوران های مختلف مورد بررسی قرار داده است و در آخر آموزه های هر یک را با یکدیگر مقایسه نموده است.

به دنبال سقوط حکومت هخامنشی ( 330 ق م ) ولایت پارس اهمیت پیشین خود را از دست داد . این منطقه در اختیار حکومت های محلی قرار گرفت. شاهان محلی با حفظ بیشتر رسم های کهن، این سرزمین را اداره می کردند. مسیحیان در عصر اشکانیان حضور داشتند و نه تنها در منطقه ادسا(Edessa) جایی که بعدها یکی از بزرگترین پایگاه های دین و مرکز فرهنگی مسیحیان شد سکونت داشتند بلکه تقریبا در آغاز سده دوم بهآدیابن (Adiaben) که پیشتر مرکز تجمع یهودیان بودند وارد شدند و از زمان فرمانروایی شاپور یکم مسیحیان در ایران پراکنده شدند و سیاست دینی اعمال شده توسط شاپور همراه با تسامح و تساهل دینی بود. با سپری شدن زمانی کوتاه کرتیر، روحانی برجسته و منتقد ساسانی مسیحیان را تحت پیگرد و آزار جدی قرار داد و بهرام دوم پادشاه ساسانی که کرتیر بر او نفوذ زیادی داشت به توصیه همین روحانی پرقدرت فرمان تعقیب و کشتار مسیحیان را صادرکرد. به موجب فرمان میلان در 313م مسیحیت به عنوان دین رسمی در امپراطوری روم تثبیت شدو کنستانتین به موجب این فرمان به تعقیب و آزار مسیحیان در روم خاتمه داد. در ایران دوره ساسانی در زمان شاپور دوم آزار و کشتار مسیحیان از سر گرفته شد. در زمان اردشیر دوم جانشین وی، تسامح دینی دوباره به وجود آمد. جانشیان شاپور از همین سیاست تسامح و تساهل دینی استفاده می کردند .یزد گرد یکم و بهرام پنجم به مسیحیان ساکن ایران آزادی مذهبی اعطا نمودند .یکی از دشوارترین دوره های زندگی عیسویان در ایران زمان سلطنت یزدگرد دوم بود که مجددا بدرفتاری با مسیحیان آغاز شد . این پادشاه به توصیه وزیر خود مهرنرسی به آزار مسیحیان همت گماشت .موقعیت مسیحیان در زمان خسرو یکم (انوشیروان) به مراتب بهتر شد و خسرو تعصب دینی نداشتو به مسیحیان اجازه اجرای مراسم و تاسیس کلیسا را دادهودر زمان خسرو دوم ( پرویز ) نیزمسیحیان ایراندر کمال آرامش و آسایش زندگی می کردند . تنها محدودیتی که داشتند این بودکه اجازه تبلیغات دینی به آنان داده نمی شد . به رغم رقابت پنهان میان دستگاه دینی و دولت اساسا جهان بینی ومنافع اصلی مشترکی داشتند.دولت معمولا از دستگاه های دینی ، پشتیبانی می کرد .بارها به تحریک دستگاه دینی به تعقیب و آزار اقلیت های دینی (یهودیان، مسیحیان و بودائیان) پرداخت .

در تحقیق حاضر سعی شده توضیحاتی درباره وضع اقلیمی، آداب و رسوم و پیشینه مذهبی در جزیره العرب و دول همسایه آن، ایران و روم و تأثیر این دو امپراتوری در نفوذ آیین یهود و نصاری بر باورهای مذهبی ساکنان جزیره العرب قبل و بعد از ظهور اسلام پرداخته شود. همچنین ریشه یابی چگونگی نفوذ و اشاعه باورها، عقاید، افسانه ها و خرافات آیین یهود و نصاری در بین تازه مسلمانان و خلفا و دستگاه های حکومتی مسلمانان تا دوره اول عباسیان (333هـ ق) مورد بررسی قرار گیرد. اهداف: بررسی عوامل بوجود آورنده افکار و اندیشه های دو مذهب یهود و نصاری و تأثیر آن در جزیره العرب بعد از ظهور اسلام بر عقاید مذهبی اعراب تازه مسلمان، همچنین شناخت و آگاهی از میزان و چگونگی رسوخ اسرائیلیات بر فِرق اسلامی به ویژه فقره اشاعره.روش پژوهش: توصیفی، تحلیلی است.نتیجه کلی: بعد از ظهور اسلام و پذیرفته شدن آن از سوی اعراب ساکن جزیره العرب به میران قابل توجهی از اقتدار و قدرت علما و دانشمندان و پیروان دو آیین یهود و نصاری ساکن در جزیره العرب کاسته شد. در پی آن وضعیت معیشتی و اقتصادی آنان نیز دستخوش نابسامانی گردید. به همین دلیل آنها دست به مبارزه بر ضد اسلام زدند. علما و دانشمندان آنها با تظاهر به اسلام آوردن وارد جوامع علمی و حکومتی مسلمان شده و در پی کسب قدرت از دست رفته خود شروع به تبلیغ باورها و خرافات خود در قالب احادیث در بین نومسلمانان و حکومت های تازه مسلمان نمودند و با استفاده از ناآگاهی بعضی از خلفا، به جعل احادیث و رواج اسرائیلیات درمیان مسلمانان پرداخته و در نتیجه تفرقه انداختن در بین مسلمانان و فرقه های مختلفی که بعد از فوت پیامبر(ص) به وجود آمد، نقش بسزایی ایفا کردند. از جمله فرقه اشاعره که در آراء کلامی و عقاید دینی آنان در بسیاری موارد نفوذ اسرائیلیات و آیات انجیل و تورات قابل تأمل است.