جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تصویر به‌عنوان بخشی از پیام، واسطۀ عاطفی گوینده و مخاطب است. بررسی اجزای سازندۀ تصویر و تأثیری که بر مخاطب می‌گذارد، می‌تواند ما را از میزان هیجان و عاطفۀ شاعر آگاه کند؛ تنوّع و پویایی تصویر، موجب ماندگاری آن در ذهن مخاطب و در نتیجه انتقال بیشتر عاطفه می‌گردد. در این مقاله ابتدا به نقد و بررسی نظریه‌های مرتبط با عاطفه و تصویر و تأثیر متقابل آن‌ها بر یکدیگر و بر مخاطب، پرداخته شده است. سپس انواع تصاویر زبانی، حرکتی و صوتی، تصاویر متحرک و استحاله در محور عمودی خیال، هم‌ذات‌پنداری از طریق تصویر و همچنین اجزای تشکیل دهندۀ تصویر؛ مانندِ افعال، تصویرواژه‌ها و پیوند آن‌ها با عاطفه و هیجان مولوی در غزلیات شمس بررسی شده است. مولوی بر خلاف نظریه‌هایی که ایماژ زبانی را نازل می‌داند و تصاویر حسّی را سطحی، توانسته است با این نوع تصاویر هم عمق عاطفه و هیجان خود را به نمایش بگذارد و هم به اعماق جان مخاطب راه یابد.

چکیده دراین رساله بررسی رابطه خردگرایی و تقدیرگرایی در شاهنامه به این ترتیب شرح و گزارش شده‌است: در ابتدا ضمن ارائه کلیاتی از مفاهیم کلامی که موضوع رساله حاضر در آن قرار می‌گیرد و نیز طرح سوالاتی که اساس و بنیان این پژوهش است تصویری از اهمیت کلی این تحقیق نمودار شده‌است. سپس خردگرایی فردوسی و عوامل موثر در آن مورد پژوهش قرار گرفته است و با مقایسه شاعران معاصر فردوسی با وی، شخصیت خردگرای شاعر حکیم نمایان می‌شود. در کنار آن بررسی تقدیرگرایی در شاهنامه در پرتو ریشه‌های باستانی و اسلامی صورت گرفته و نشان داده شده‌است کهمحتوای تقدیرگرای داستان‌های شاهنامه از تفکر زروانی نشأت گرفته‌است و عواملی همچون فلک، روزگار، زمانه، چرخ و ... را داننده تقدیر و سرنوشت می‌داند اما تقدیرگرایی شخص فردوسی ریشه‌های اسلامی دارد و به قضا و قدر از منظر اسلامی معتقد است؛ چرا که آسمان و اختران و دیگر موجودات را بی‌خبر از راز آفرینش موجودات می‌داند. پس از آن با تکیه بر اصول اعتقادی مکتب تشیع که در شاهنامه جلوه‌گر است شیعه امامی بودن شاعر نشان داده شده‌است که در پرتو آن می‌توان تأکید بر نیروی خرد در کنار تقدیر در شاهنامه را بر طبق اصل "لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین" پذیرفت و به گونه‌ای عقلانی به آن پاسخ گفت.