جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«مکتب تفکیک» یا «مکتب معارف اهل بیت» جریانی فکری است که در میان شیعه دوازده امامی رواج یافته است. حوزه‌ی اصلی فعالیت این جریان خراسان است. بر اساس قول مشهور، مطالبه اصلی این مکتب فکری جدا ساختن فلسفه و عرفان از آموزه‌‌‌های اسلامی است. در این مکتب به طور کلی علوم به بشری و الهی تقسیم می‌شود و منظور از علوم بشری نزد ایشان بیشتر علومی است که از یونان در دوران ترجمه وارد جهان اسلام شد. قید یونانی در عبارت ‌‌فلسفه‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یونانی در تحقیق حاضر نیز ناظر به همین معنا است. مؤسس این مکتب را میرزای اصفهانی (1265-1325 شمسی) دانسته‌‌اند ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که نام کامل او محمد مهدی غروی اصفهانی خراسانی است. تمرکز بر آثار میرزا در تعیین چارچوب‌‌‌های مکتب تفکیک اهمیت بسزایی دارد. از میان کتاب‌‌‌های او برای ابواب الهدی جایگاه ویژه‌‌‌ای در شکل‌‌‌گیری مکتب تفکیک قائل شده‌‌اند. اختلاط آموزه‌‌‌های اسلامی با فلسفه و عرفان از نظر میرزا باعث دور شدن از باورهای ناب مذهبی شده است و مانند برخی دیگر ازمتفکرینی که در شرایط زمانی و مکانی مشابه متذکر الزام به رجوع به بنیاد‌‌‌های مذهبی شدند، میرزا در ابواب الهدی پالایش معارف دینی از انحرافات ناشی از پرداختن به فلسفه و عرفان را لازم می‌داند. تمرکز ما در تحقیق حاضر بر این پرسش است که «در کتاب ابواب الهدی چه مؤلفه‌هایی را می‌توان در مخالفت با ‌‌فلسفه‌ی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یونانی یافت؟». در نهایت فرضیه تحقیق تایید می‌شود که «در این اثر علاوه بر مخالفت‌‌‌های سطحی و مربوط به محتوا، می‌توان مخالفت‌هایی را نیز یافت که عمیقا ریشه در نگاه روش‌شناختی و معرفت‌شناختی متفاوت دارد». نقدهای محتوایی میرزا به طور کلی ناظر بر مسائلی چون وحدت وجود، معاد، علم به جزئیات، نفس، قدمت عالم و خطاپذیری روش فلاسفه است. رویکرد معرفت‌شناختی متفاوت میرزا را باید در طرح متفاوتی که مبتنی بر احادیث پیش کشیده است، جستجو نمود؛ رویکردی که به جهت منابع محدود به قرآن و احادیث (شیعه) و به جهت روش مبتنی بر تذکر، مراقبت و در نهایت اشراق نور علم و عقل است.