جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جایگاه«معاد» و«قیامت» در عرفان اسلامی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قیامت خیزش تمام مخلوقات، به ویژه انسان، به سوی خداوند است. این خیزش، از نگاه عرفانی به چند گونه تحقق می‌یابد که عبارتند از: «قیامت آن‌به‌آن» و تجربه مرگ و حیات در هر لحظه‌ از زندگی دنیایی، «قیامت صغرای آفاقی» یا مرگ طبیعی برای عموم مردم، «قیامت صغرای انفسی» در همین دنیا برای سالک در راه و غیر کملین، «قیامت کبرای آفاقی» در جهان آخرت برای عموم انسان‌ها و «قیامت کبرای انفسی» در همین دنیا برای عارفان واصل. با توجه به ضرورت سلوک و اثر آن در ظهور انواع«قیامت» در روایات اسلامی، تحقیق حاضر به بررسی معادشناسی عرفانی در مأثورات حضرت علی پرداخته است. روش تحقیق در این رساله روش توصیفی-تحلیلی است که با مراجعه به تعالیم آن حضرت به تحقق انواع قیامت در باطن آدمیان صحه می‌نهد. یافته‌ها نشان می‌دهد که «مُخلَصین» شامل نبی اکرم و آل طاهرینش با کمال انقطاع خویشتن، به شهود اشراق وحدت شمس حقیقت بر جان خود و جهان نائل شده‌اند و با فنای ذات خویش، به خلافت و ولایت اتمّ دست یافته و بر عوالم وجود و مخلوقات، حقِ تصرف دارند. آنان فقر ذاتی خود و سایر مظاهر خلقی را به همان وجهه فقریشان شهود می‌نمایند و آخرت برای آنها در این دنیا با همه ساز و برگش به عینیت و حق الیقین مشهود است؛ غیر کملین نیز به نسبت درجه انقطاع از ماسوی الله، با اعراض از توجه به دنیا از نشئه‌ دنیایی مرده و در نشئه دیگر حیات می‌یابند و با این انتقال مرگی ارادی را تجربه می‌کنند که دروازه راهیابی به حقایق و کشف حجاب‌ و قیام بعضی مراتب قیامت است؛ مشاهده مراتبی از عالم غیب، انکشاف حجاب تن، نزدیک دیدن قیامت، ظهور ساحت عقل، شهود مراتبی از بهشت و دوزخ و... از ثمرات مرگ ارادی است.

تجلی یکی از مباحث مهم خداشناسی در عرفان نظری،به معنای نمایان شدن و ظهورذات در اسماء و صفات است. نظریه تجلی یا ظهور مورد توجه مکاتب مختلف بوده است ؛از جمله این مکاتب: سنت عرفانی یهودی (قبالا) است. در این سنت خدا دارای دو وجه متعالی (ان سوف) و وجودی (اسما و صفات) است؛وجه وجودی از وجه متعالی صادر می شود؛ ومراتب تجلی خداوند از بالا به پایین را نشان میدهد. این مراتب ده گانه تجلی را سفیرا یا سفیروت می نامند. سفیروت ها را به شکل انسان، درخت یا شمعدانی هفت شاخه وسه گره نشان می دهند. دهمین و آخرین سفیره ملکوت یا شخینا نامیده می شود واز آن به معنی نور و جلال خداوند یا حضور او در عالم یاد می کنند. در این مقاله به بررسی مراتب تجلی خداوند از دیدگاه عرفان قبالا که مهم ترین مکتب عرفان یهودی است؛ با هدف اثبات توحید در این سنت پرداخته می شود.با توجه به این مطلب که قبالاییان برای حفظ تعالی خداوند از عالم،قائل به واسطه در خلقت شده اند ؛در نتیجه این واسطه چیزی جز اولین مرتبه تجلی حق نیست و آن ها خلقت را بر اساس مراتب تجلی الهی یعنی تجلی خاص شرح می دهند.