جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توضیح کتاب: بی‌تردید، در رفتار زنان و مردان توجه به شرم و آزرم نمود برجسته‌ای دارد و در این بین، حجاب راهکار آرامش بخشی است که ادیان الهی بر آن انگشت می‌نهند، به ویژه آیین اسلام که هدفش تربیت انسان و بازگشت او به فطرت نخستین است. پیشوایان اسلام از نبی اکرم گرفته تا ائمه اطهار و دیگر پیشوایان مذاهب اسلامی، بر اهمیت حجاب که هدفش جز سلامتی روانی و رفتاری مرد و زن در تعاملاتشان نیست، تاکید دارند و کوشیده‌اند با توجه به منابع اصیل اسلامی، حدود و ثغور آن را تبیین کنند و خالق جامعه‌ای باشند که زنان، با آرامش خاطر و در امنیت و مردان با حفظ حرمت زن و پاسداری از جفت خود، چشم از تجاوزها و حرمت شکنی ها فرو پوشند.

این مقاله در بارۀ راز رسول خدا6 و افشای آن توسط یکی از همسران ایشان در آیه سوم سوره تحریم است که معرکۀ آراء مفسران شده است. افشای این راز در همین سوره، سبب شده است که خداوند به نحو بی­نظیری از رسولش دفاع کند. روایات شأن نزول مورد استناد مفسران اهل سنت و مفسران شیعه متأثر از منابع اهل سنت، نه تنها از پیچیدگی این راز نکاسته، بلکه موجب انتساب نسبت­های ناروایی به مقام رسالت گردیده است. نگارنده با معیار قرار دادن سیاق حاکم بر آیات آغازین سوره تحریم و بررسی روایات وارده در شأن نزول، به شأن نزولی دست یافته که تا قرن پنجم مورد توجه عالمان شیعه بوده و پس از آن مورد غفلت واقع شده است. در این شأن نزول، منظور از راز رسول خدا 6خلافت بلافصل امیرالمؤمنین7 از جانب خداوند، و اقدامات دیگران در کنار زدن ایشان از خلافت معرفی شده است. در این روایات، علاوه بر حفظ شأن و عصمت رسول خدا6، ارتباط بین راز مذکور با عبارت ﴿صالح المومنین﴾ و همچنین علت واکنش شدید پروردگار در مقابل افشای آن بیان شده است.

مسأله اختلاط بین مردان و زنان از جمله مسائل مورد بحث در جامعه کنونی است که با رشد روزافزون حضور زنان در عرصه های مختلف اجتماعی، بر اهمیت آن افزوده شده است. اینکه عرصه های مجاز اختلاط از نظر شرع مقدس چه عرصه هایی است و چه ضوابطی برآن حاکم است، توجه پژوهشگران دینی را به خود جلب نموده است. در این مقاله با بررسی منابع معتبر و کهن به ویژه اشعار شاعران عصر جاهلی، ابتدا وضعیت اختلاط در عصر جاهلیت مشخص شده و سپس با بررسی آیات قرآن کریم، احادیث نبوی (در منابع معتبر فریقین) و کتب تاریخی، موضوع مذکور در دوران رسول خدا6 و تغییرات انجام گرفته این دوره نسبت به عصر جاهلیت مشخص گردیده است. نتیجه این بررسی حکایت از این دارد که وضعیت اختلاط چه از نظر عرصه و چه از نظر ضوابط حاکم بر آن دچار تغییرات فراوانی گردیده است.

در این تحقیق سعی برآن بوده که آن زوایای انسان شناسی قرآن که اصلا مورد توجه واقع نشده و یا کمتر مورد توجه واقع شده ، مورد بررسی قرار گیرد. در فصل اول از این تحقیق ابتدا به بررسی تعدد اسما انسان در قرآن کریم پرداخته شده و چنین نتیجه گرفته شده که این اسما با یکدیگر مترادف نمی باشند و هر یک حامل معنای مخصوص به خود است به گونه ای که واژه بنی آدم همواره با نوعی تکریم و کرامت همراه بوده ، برخلاف واژه انسان که همواره با نوعی مذمت و نکوهش همراه است و در جایی این واژه به کار می رود که سخن از نقاط ضعف طبیعت اولیه انسان و یا طبیعت ثانویه انسان فاقد ایمان و تقوا در میان باشد. سپس به دوگانگی اوصاف انسان در قرآن پرداخته شده و مباحثی از قبیل : سر دوگانگی اوصاف انسان در قرآن ، تبیین نقاط ضعف طبیعت اولیه انسان ، بیان گرایش های موجود در طبیعت اولیه انسان ، حکمت وجود چنین گرایشهایی در طبیعت اولیه انسان ، علت کثرت اوصاف منفی انسان نسبت به اوصاف مثبت او در قرآن کریم و ... پرداخته شده و سعی شده به گونه ای مستدل به شبهات و پرسشهای موجود در این زمینه پاسخ گفته شود. و در پایان نمایه دقیقی از آیات اسما و اوصاف انسان در قرآن ارائه شده است . در فصل دوم و سوم نیز سعی سعی شده ، تمامی اوصاف مثبت و منفی انسان از زوایای مختلف بحث و بررسی قرار گیرد.

در این پایان نامه طی سه فصل اسامی و صفات انسان با استفاده از آیات قرآن بررسی شده است. در فصل اول با عنوان تعدد اسماء و تنوع اوصاف انسان الفاظ انس، انسی، اناسی، انسان، بشر، بنی آدم و ناس و کاربرد آنها در قرآن و نیز منفی و مثبت بودن اوصاف انسان در قرآن بیان شده است. در فصل دوم، اوصاف مثبت انسان نظیر کرامت، امانت داری، علم، بصیرت، خداشناسی و جز آنها در قرآن بررسی شده است. در فصل سوم اوصاف منفی انسان اعم از آنهایی که مربوط به خلقت انسان است یا آنهایی که بر اثر سوء اختیار انسان حاصل می شود، بیان گردیده است