جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش پس از مطالعه آراء قائلین به رسم‌المصحف و رسم‌الاملاء و بررسی چگونگی مواجهه ایندو نظر با یکدیگر، با روشی توصیفی- تحلیلی و با هدف کشف مبانی و معیارهای آراء مطرح شده پیرامون توقیفی بودن و اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی به نگارش در آمده است. اهمیت رسم و ضبط قرآن از طرفی و بررسی و نقد ادله قائلین به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف، موجب این سؤال شد که دو گروه مورد بحث با کدام مبانی و ادله‌ به بیان دیدگاه می‌پردازند؟ و نظر برگزیده کدام است؟ اعتقاد به توقیفی یا اجتهادی بودن رسم‌المصحف قرآن یکی از مسائل مهم در حوزه مطالعات علوم قرآنی است. قائلین به توقیفی بودن رسم‌المصحف، هرگونه تغییری در نحوۀ نگارش مصاحف قرآنی را غیر مجاز و به مثابه تحریف در الفاظ قرآن می‌دانند و برای این منظور به بیان ادلّه‌ استناد می‌جویند. در مقابل، نظریه اجتهادی بودن رسم‌الخط قرآنی مطرح است که به منظور تسهیل در امر قرائت غیر عرب ‌زبان‌ها و به ویژه برای نوآموزان، تغییر در رسم‌المصحف را جایز می‌دانند و نگارش قرآن براساس رسم قیاسی (رسم‌الاملاء) را پیشنهاد می‌کنند. بررسی مبانی نظری و نقد و تحلیل ادله مطرح شده بیانگر عدم حجیت توقیفی بودن رسم مصحف و جواز تبعیت از قیاس در نگارش قرآن است که ضمن تحلیل تفاوت‌های موجود در رسم المصحف و رسم الاملای متداول و تبیین نقاط ضعف و قوّت هریک از آنها، رسم قیاسی را قول راجح می‌داند.

توجه همه جانبه، عمیق و واقع بینانه اسلام به جامعه و امور و مسائل اجتماعی، اگر نگوییم امری بی نظیر است، بدون شک در تاریخ بشریت موضوعی کم نظیر به شمار می‌رود. مسئله الفت و مصاحبت‌ها اثری مستقیم بر آدمی دارد؛ چه اثر نیک و مثبت، و چه اثر ناپسند و سوء. تاثیر عنصر ارتباطات اجتماعی بر بعد اعتقادی و نیز عملی انسان، نقشی انکار ناپذیر و حیاتی است. با توجه به روایات فراوان وارد شده در مسئله الفت و نیز عزلت، این نوشتار بر آن است که به سوالات زیر پاسخ دهد: آیا از منظر روایات، الفت و ارتباطات اجتماعی مطلق است یا عزلت و تفرّد؟ و آیا معاشرت (الفت) از نظر روایات حدی دارد یا وسیع است؟ و در چه مواردی اگر انسان عزلت گزیند بهتر است از اینکه در اجتماعی باشد؟ روایات فراوانی در این باب داریم که تلاش شده با استفاده از روش «تحلیل مضمونی» به مطالعه آنها پرداخته و از ره‌آورد این روش با ترسیم شبکه مضامین گسترده آنها، به فهمی دقیق‌تر از مراد معصومینعلیهم‌السلام دست یابیم. با تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده‌های روایی در موضوع الفت و عزلت، مجموعاً 23 مضمون کلیدی و مهم در باب روابط اجتماعی اشاره شده که در دو دسته‌ی مطلق و نسبی طبقه‌بندی‌ می‌شوند و یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد اساساً بحث افضلیت الفت یا عزلت مطرح نیست، بلکه اصل بر آن است که دین شخص حفظ گردد؛ چه از طریق الفت، و چه با عزلت نشینی.

این پایان نامه که به زبان عربی تحریر یافته است ابتدا به تعریف قراءات و چگونگی تکامل آنها، اختلاف قراءات و دلایل آن، ارکان قرائت صحیح و ذکر نام قراءو ناقلین از آنها می پردازد. سپس زندگانی عاصم و شیوخ او و کسانی را که از او روایت کرده اند شرح می دهد وآنگاه به بیان موارد اختلاف بین قرائت عاصم و قرائت سایر قراء مشهور و دلیل ترجیح قرائت عاصم بر سایرقراءات از جهت قواعد زبان عربی و اسلوبهای آن می پردازد. مؤلف در آخرین فصل پایان نامه موارداختلاف بین حفص و شعبه (دو راوی از عاصم) را بیان می کند .