جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«قدم صدق» بشارتی از جانب خداوند است که ساختاری کاملاً متفاوت از سایر اخبار خوش الهی دارد و تنها در آیه 2 سوره یونس آمده است. مفسران دیدگاههای متعدد، متشابه و در برخی موارد متفاوت از یکدیگر درباره آن بیان کرده اند؛ آرائی همچون پاداش نیک، سابقه نیکو، مقام و منزلت، ولایت، شفاعت و ... . آنها هرگز به قول واحدی درباره این عبارت نرسیده اند، ضمن آنکه بیشتر آنها، میان معنای لغوی با تفسیری آن خلط نموده اند. حال سؤال اصلی این است که کدامیک از دیدگاهها، به مقصود خداوند نزدیک تر است؟ بر این اساس، نوشتار حاضر، با شیوه اسنادی، تاریخی و به کمک روش توصیفی تحلیلی، آراء مفسران را دسته بندی کرده است. پس از آن، ضمن تحلیل، نقد و ارزیابی دیدگاهها، آراء صحیح را با کمک مستندات در دو بخش جداگانه سیاقی و بخش روایی بررسی و تبیین کرده است و در پایان با بیان دلایل عقلی و نقلی، دیدگاه برگزیده را بیان کرده است. مهمترین ره آورد تحقیق حاضر آن است که از میان آراء مطرح شده، دو قول «ولایت» و «شفاعت» با سیاق آیات و روایات به طور کامل منطبق هستند. آن دو ملازم و همراه یکدیگر هستند و بدون یکدیگر معنا ندارند

موضوع قلمرو دین و روشهای مورد استفاده برای تعیین آن، از مباحث مهمی است که امروزه مورد توجه بسیاری از متفکران قرار گرفته است. اندیشمندان، از جمله، متکلمان و حکما، اعم ازسنت گرایان و متجددان، دراین مورد طرق مختلفی را پیموده، و از روشهای مختلفی استفاده کرده‌‌اند. برخی از این روشها، درون دینی و بعضی برون دینی هستند. مقبولترین روش برای تعیین قلمرو دین، نزد روشنفکران دینی، روش انتظار بشر از دین است. سنت گرایان مسلمان نیز برای تعیین قلمرو دین، از براهین ضرورت نبوت الهام گرفته اند. رویکرد هر دو گروه به دین، علیرغم تفاوتهای عمده‌ای که بین آنها وجود دارد؛ انسان گرایانه بوده و طبق آن، انتظار یا نیاز بشر، مبنای تعیین قلمرو دین قرار می گیرد. آیات قرآن کریم و کلمات گرانبار حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه، نشان می دهد که آنچه معیار اساسی و اصلی در تعیین قلمرو دین است، خواست واراده حکیمانه‌‌ خداوند در انتخاب محدوده دین خویش می باشد؛ نه خواستها و انتظارات انسانها و این حق خداوند است که برای خود دین انتخاب کند و قلمرو آن را تعیین نماید. البته این به معنای در نظر نگرفتن نیازها ی انسان و مصالح او نیست، بلکه خداوند با حکمت خویش، همه‌‌ی این موارد را مد نظر قرار داده است.

دین چیست-دیدگاههای مختلف در مورد قلمرو دین-روشهای تعیین قلمرو دین

مجموعه ی حاضررویکردی توصیفی تطبیقی نسبت به یکی از منظرهای دین پژوهی و اندیشه ورزی به نام فطرت است که می تواند بستر ژرف کاوی را در ساحت نگاه اهل اندیشه و باور بگستراند.بررسی تطبیقی ماهیت فطرت در دیدگاه شهید مطهری و مکتب تفکیک هدف اصلی این پژوهش است تا بدینوسیله نسبت به یکی از ابزارهای مهم معرفتی یعنی همان فطرت، شناخت پیدا کرده و با فهم بهتر آن در بکارگیری این گوهر درونی قدمی موثر بردارد.فطرت گونه ‏اى خاص از ساختار خلقى و سرشتى است که انسان در آغاز آفرینش خود و پیش از قرار گرفتن در شعاع تأثیر عوامل مختلف دارا می باشد در دیدگاه شهیدمطهری فطرت از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و ایشان در راستای تببین واقع گرایانه آن تلاشهای فکری در خور توجه و شایسته ای انجام داده اند . استاد مطهّری با تحلیلی فلسفی، توسعی در معنای قرآنی فطرت قایل شده اند.سپس فطرت را در دو بعد بررسی می کنند وبدین امر قائلند که فطرت دو بعد ادراکی(عقل) و احساسی(دل) دارد، که بعد ادراکی آن نیز به دو قسم تصورات و تصدیقات تقسیم‌پذیر است. در باب فطرت ادراکی، استاد مطهّری معتقدند که انسان تصورات فطری ندارد؛ ولی تصدیقات فطری به معنای تصدیق بدیهی اولی دارد.در مکتب تفکیک نیز به عقل فطری اشاره شده است. در نگاه اهل تفکیک، عقلِ اصطلاحىِ فلاسفه به کلى با عقل فطرى بشرى متفاوت است . تفکیکیان معرفت فطری را برای شناخت کافی دانسته و اظهار می دارند عقل فطرى امرى نورانى، مجرد و بسیط است که به صورت بالذات استقلال دارد و خداوند آن را براساس حکمت خود، بر بندگانش ارزانى مى دارد و هر کس را هم که لایق نداند، از وصول بدان محروم مى کند و تلاش انسان در جهت هدایت تنها تلاش سلبی است .دراین پژوهش نهایتا بدین نتیجه رسیده ایم که،کم تاثیر دانستن عقل ومعرفت عقلی در هدایت و بستن باب تعقل توسط مکتب تفکیک منجر به این امر شده است که قائل به نوعی معرفت شهودی شوند بدون این که بر ای این معرفت تبیین عقلی ارائه دهند و همین امر معرفتی ناقص برای تفکیک به ارمغان آورده است.

مهدویت به عنوان یکی از مهمترین پایه های فکری شیعیان از اهمیت ویژه ‌ای برخوردار است. این مبحث به دلیل اینکه راه نجاتی برای بشریت است مورد توجه همگان واقع شده است. همین موضوعسبب شده است تا کوچکترین انحرافی در آن بتواند تاثیرات مخربیبر جامعه و مردم بگذارد. هدف از انجام این پژوهش شناخت و معرفی کم و کاستی ها و اشتباهاتی است که نسبت به موضوع مهدویت در جامعه و در میان بعضی از مردم رواج دارد و آنها بدون آگاهی، آن را پذیرفته و به آن عمل می کنند. در این تحقیق با استفاده از آیات و روایات و مستندات راهکارهایی برای رفع ابهامات موجود، به دست آمده است . نتایج بدست آمده در این تحقیق عبارتند از اینکه هر فرهنگ در سیر حرکت زمانی خود در دوره های متفاوت به موانع و کج فهمی هایی بر می‌ ‌خورد. بهترین راه برای ادامه دادن به این حرکت، برداشتن آن موانع و انحرافات است. این آسیب ها و انحرافات را نباید ناشی از ضعف مبحث مهدویت دانست؛ بلکه باید علت آن را کسانی دانست که چنین انحرافاتی را به وجود آورده اند. این آسیب ها و انحرافات متناسب با زمان تغییر می کنند. بنابراین در هر زمان باید محققین به روشنگری بپردازند تا انحرافات و آسیب های به وجود آمده مهدویت را کم اهمیت جلوه ندهد. منتظر واقعی کسی است که برای اصلاح خود و جامعه خویش تلاش می کند و هیچگاه دچار یاس و ناامیدی نمی شود و چشم به طلوعی می دوزد که روزی به وقوع خواهد پیوست و برای این طلوع لحظه شماری می کند ولی ناسپاسی نمی کند و در مقابل مشیت الهی تسلیم باقی می ماند. چنین انتظاری که همراه با تمام معیارهای اسلامی و شیعی باشد، برترین اعمال است. کسانی که در این راه تلاش می کنند و مفاسد اجتماعی مانع حرکت آنها به سوی حق نمی شود در زمره منتظران واقعی قرار می گیرند. مهمترین عاملی که می تواند جامعه شیعی را از آسیب های مختلف در موضوع مهدویت حفظ کند تلاش جدی در امر دین شناسی و توجه به همه ابعاد آن است.

موضوع خلافت و جانشینی پیامبر9 از زمان وفات رسول خدا9به نزاع اصلی میان مسلمانان تبدیل شده است و این نزاع ، هم‎چنان ادامه دارد، به عبارت دیگر، نزاع اصلی بین شیعه و غیرشیعه ، بر سر مسأله‎ی نصّ می‎باشد ؛ درصورتی کهمدّعایاصلی شیعه، معرّفی مقام امامت الهی مانند نبوّت و رسالت به عنوان منصب الهی است. امّا مدّعای اصلی غیر شیعیان، ازجمله ابن ابی الحدید ،که با حقیقت امامت الهی ، مواجهه‎ی جدّی نداشته‌اند و در مسأله‎ی امامت، از دایره‎ی خلافت، پا را فراتر نگذاشته‎اند ، انکار نصّ بر خلافت امیرالمومنین7 و اثبات مشروعیت خلافت خلفاست و متکلّمان امامی در برابر این دو ادّعای غیر شیعه، همّ خود را بر اثبات وجود نصّ بر امامت و خلافت امیرالمومنین7 و نفی مشروعیت خلافت خلفا معطوف کرده‌اند. بنابراین در این پژوهش علاوه بر نقد آرای ابن ابی الحدید با استناد به سخنان امیرالمومنین7 در نهج البلاغه بر این نکته تأکید خواهد شد که حقیقت امامت الهی، امری بسیار فراتر از خلافت بوده و سخن اصلی اهل بیت: در این زمینه، وجود نصّ بر امامت علی7 نیست بلکه مدّعای خاندان عصمت و طهارت:، امامت منصوب من الله است که خلافت از شوون و فروع آن می‎باشد. گذراز حقیقت امامت الهی و غفلت از مقام فرض الطاعه منصوب من الله، اگرچه در مقام جدل با مخالفان، بجا و پذیرفتنی مى باشدامّا در مقام شناخت و معرفت و در برابر مخاطب خودی قابل پذیرش نیست

عقل در نهج البلاغه، هویّتی نوری، رحمانی دارد. عقل موجودی مستقل از انسان و سایر اشیاست که خداوند آن‌را به آدمی عطا کرده‌است. اوّلین حجّت اساسی، عقل است. حتّی وحی نیز، حجّیّت خود را از عقل می‌گیرد. در کلام امیرالمومنین(علیه السّلام)، ضمن ارج نهادن به حجّیّت ذاتی و استقلال عقل، به محدودیّت‌های آن نیز، اشاره شده‌است. از آن‌جایی که عقل بشر علاوه بر محدودیّت‌های ذاتی‌اش، گرفتار نسیان و غفلت نیز خواهد شد، خداوند یکی از رسالت‌های مربیّان الهی را، اثار? دفائن عقول و رفع نسیان و غفلت عقلی مردمان قرار داده‌است. از همین رو بسیاری از احادیث شیعی مشتمل بر تنبیهات و اشارات عقلی است.پژوهش حاضر ضمن کاوش در نهج البلاغه و منابع روایی دیگر، با ارائه تعالیم و ارشادات امیرالمومنین(علیه السّلام) و دیگر ائمه معصومین(علیهم السّلام)، نشان می‌دهد که ایشان چگونه عقل‌های خفته بشر را، اثاره کرده و با بیرون آوردن آن از زیر گرد و غبار کفر و شرک، عقول را در رسیدن به باوری درست از حقایق عالم هستی، یاری می‌کنند.

چکیده:تکامل معنوى، تقرّب به خدا و حیات جاویدان اخروى، عالى‏ترین هدف انسان است. انسانی که خواهان قرب خداوند است باید مراحلی را پشت سر بگذارد و به دنبال کسب رضایت خدای متعال باشد. رضایت از زندگی و آنچه خداوند برای انسان تقدیر نموده است نه تنها اجر اخروی دارد بلکه باعث رسیدن به آرامش و موفقیت در زندگی فردی و اجتماعی است. این پایان‌نامه با موضوع«بررسی جایگاه و اثرات مقام رضا با تاکید برآموزه های امام علی علیه السلام» با هدف آگاهی بیشتر برای دستیابی به مقام رضا تألیف گردیده است تا مفهوم و جایگاه و اثراتی که مقام رضا دارد برای خواننده تبیین شود.در این مجموعه سعی شده است از قرآن،روایات معصومین علیهم صلوات الله اجمعین وبخصوص آموزه های امام علی علیه السلام استفاده شود. در این راستا به سوال هایی از قبیل: آیا راضی بودن با تدبیر و تلاش سازگار است؟ آیا رضا داشتن با دعا کردن منافات ندارد؟ پاسخ داده شده است. همچنین عوامل رضایت و نارضایتی و راه های افزایش رضامندی و کاهش نارضایتی برای حصول به مقام رضا بررسی شده است. در طی این تحقیق نتیجه این شد که هر چه توحید افعالی صحیح و کاملتر باشد، رضایت از زندگی بیشتر است. تمام نارضایتی انسان ناشی ازعدم شناخت او به خدا و کم اعتمادیش به حکمت و علم و قدرت خدای حکیم است.

روایات در نیل به مقام توحید و فنای فی الله یا رفع کبر به دو راهکار اشاره دارند: 1-نماز 2- اطاعت امام برحق (امامت). در تحقیق حاضر سعی بر آنست که به چگونگی عملکرد و ارتباط بین این دو راهکار در رفع کبر و نیل به توحید پرداخته شود. و به این پرسش پرداخته می شود که: علت تکبر درونی برخی افراد ملتزم به نماز در چیست؟ پس از بررسی آیات با مشتقات کبر، طوع، صلو، سجد و قرائن لفظی آن ها در حاصل درارتباط بین نماز و به طور خاص سجده نماز، و اطاعت امام برحق در رفع کبرمی توان گفت: همواره قرائن لفظی مشتقات صلو و سجد دربردارنده نوعی اعمال و خصالند که از میان این اعمال مهمترین و سختترین آن ها "اطاعت از رسول خدا(ص)" اطاعت رسول و همطراز آن، اطاعت امام برحق(امام اهل بیت(ع))، ویژگی و خصلتی است ملحوف در حقیقت سجده نماز که بواسطه آن می توان به مقام فنای فی الله (رفع کبر) نایل آمد. چنانکه عدم برخورداری از این خصلت ارزشمند نمازی در مقارنت کبر و فحشا و منکر را به همراه دارد

چکیدهپژوهش حاضر به بررسی دیدگاه‌های کلامی مرحوم کلینی در رابطه با راهنما شناسی می‌پردازد. وی که از محدثان بزرگ عالم تشیع به شمار می‌آید، با رویکردی نقلی ، مسأله نبوت و امامت را تبیین می‌کند و با توجه به مقارن بودن دوران حیات این عالم بزرگوار شیعه با زمان غیبت صغری و نزدیکی به دوران حضور ائمه ? و دسترسی به منابع اولیّه روایی شیعه بیانات و آراء کلامی ایشان از اهمیّت بسزایی برخوردار می باشد. مسأله راهنما شناسی مشتمل بر دو بحث اساسی نبوت و امامت از عالی‌ترین آموزه اعتقادی مکتب تشیع است که در طول تاریخ با آراء و تبیین‌های مختلفی همراه بوده و همین اختلاف ‌ها موجب تشکیل فرقه‌ها و مکتب‌های کلامی مختلفی گردیده است در حدی که بعضاً از نگاه فرقه ای موجب خارج دانستن مخالفین از اسلام و یا منجر به تکفیر و قتل عدّه ای از انسانها شده است .مباحث اصلی راهنما شناسی در آراء کلینی را در چهار محور می توان دنبال نمود:اول در رابطه با نبوت عامه که درصدد تبیین مباحث مشترک در مورد نبوت پیامبران می باشد و دوم در رابطه با نبوت و رسالت پیامبر بزرگوار اسلام حضرت محمد مصطفی ? به عنوان آخرین ذخیره و پیامبر الهی که ختم کننده رسالت پیامبران و تکمیل کننده دین و صاحب شریعت همگانی و جاودان اسلام می باشد. و از آن جهت که مرحوم کلینی در تنها اثر گرانسنگ به جای مانده از وی یعنی کتاب شریف کافی درصدد تبیین آراء کلامی شیعه بوده و شیعیان در امر نبوت کمتر دچار اختلاف می باشند لذا ایشان به این امر کمتر روی آورده و بیشتر به مباحث امامت پرداخته است.سوم در رابطه با امامت عامه که به بحث از مسائل مشترک در مورد امامت و اوصاف و شرایط و کارکردهای آن می باشد و چهارم در رابطه با بحث امامت خاصه که امامت ائمه معصومین اثنی عشر ? اشاره داشته و در صدد تبیین حقانیّت این بزرگواران می باشد.کلید‌واژه‌ها: کلینی، کافی ، نبوت عامه، نبوت خاصه،امامت عامه، امامت خاصه