جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابت قرآن دقت فراوان می‌طلبد زیرا باید به سهولت و بدون اشتباه خوانده شود و از لحاظ بصری زیبا باشد. قرآن معروف به آریامهر معروف‌ترین قرآن به خط نسخ ایرانی است که استاد بنی‌رضی با الهام ازآن، مشق بسیار نموده‌است و حاصل تلاش‌های وی کتابت قرآن رسمی جمهوری اسلامی است. اما درمورد روان‌خوانی این دو قرآن بحث‌های متفاوت، بصورت غیر مکتوب وجود دارد. سؤال اصلی پژوهش، سنجش روان‌خوانی خط نسخ در قرآن نیریزی و بنی‌رضی است و فرض براین است، امروزه خوانایی قرآن نسبت به گذشته، اهمیت بیشتری دارد. روش توصیفی ـ تطبیقی درصدد یافتن پاسخ برآمده و طبق یافته‌ها، قرآن بنی‌رضی به‌دلیل توجه به جایگاه نقطه و اعراب، نحوه استقرار کلمات روی کرسی، رعایت فواصل مابین کلمات و حروف، اغلب از لحاظ خوانایی بر قرآن نیریزی پیشی گرفته است، اما قرآن نیریزی به‌دلیل توجه بیشتر به وجه زیبای کلمات، عدم استفاده از الف مقصوره و پرداختن به تزیینات، زیباتر از قرآن بنی‌رضی کتابت‌ شده‌است.

اساس آگاهی و اطلاعات کنونی از هنرمندان ایران به واسطه‏ ی آثار ایشان و همچنین کتاب‏های تاریخ و تذکره‏ هاست. در شرح حال و آثار نگارگران به ندرت به توصیف و خیال‏ پردازی سخنوران از ایشان اشاره شده است. کهن‏ ترین کاربرد واژه‏ ی نگارگری در شعر سبک خراسانی دیده شده است. همچنین از اوایل سبک خراسانی و متن‏ هایی چون شاهنامه‏ ی فردوسی (400-370 ق.)، واژه‏ ی مانی به عنوان نماد نگارگری بکار رفته است. در این مقاله به انعکاس نگارگران در تفکر و خیال سخنوران دوره‏ ی صفوی پرداخته شده است. در بخش نخست به بسامد و تکرار نام مانی و بهزاد، در بخش دوم ترکیب‏ های ساخته شده با نام این دو نگارگر در شعر سبک هندی و در بخش سوم نیز اطلاعاتِ هنری که از میان اشعار درباره‏ ی این دو نگارگر استخراج شده و توصیفاتِ سخنوران ارائه و بررسی می‏ گردد. در پایان، علاوه بر مانی و بهزاد به نام‏ نگارگرانی که به ندرت در سبک هندی بکار رفته اند، نیز اشاره شده است. جامعه‏ ی آماری این مقاله، دیوان‏ های حدود بیست سخنور سبکِ هندی از اواخر سده‏ ی 10 تا اواخر سده‏ ی 12 هجری است که برخی همچون بیدل و رایج، هندی بوده و زبان دوم آنها فارسی بوده است.

پیش از پیدایشِ چاپ در ایران، واژه‌ی <نسخه> همانند و هم معنای <نسخه‌ی خطّی>، کتاب، دستنویس و دستنوشته در شعرِ فارسی به کار رفته است. در این مقاله، واژه‌ی <نسخه> و ترکیباتِ آن از دیوان‏های دوازده شاعر از عرفی شیرازی (969-999ق) تا بیدل دهلوی (1054-1133ق) استخراج و بررسی شده است تا روشن شود که در سبک هندی با وجود ترکیباتِ فراوانی که با <نسخه> ساخته شده، ترکیبِ <نسخه‌ی خطّی> ساخته نشده است و با رواج صنعت چاپ در سده‌ی سیزدهم هجری، این اصطلاح در برابرِ <نسخه‌ی چاپی> و کتابِ چاپی در زبانِ فارسی وضع شده است. پس از آن نمونه‏هایی از کاربردِ واژگان: کتاب، دفتر، سفینه، مجموعه و بیاض از آثارِ همان سخنوران، ارائه شده است تا هم‏معنایی این واژگان با ترکیبِ <نسخه‌ی خطی> آشکار گردد.