جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی تعاملات دین و فلسفه و نحوه ارتباطات این دو راه معرفتی، همواره از مسائل بسیار مهم اندیشمندان دینی و حکیمان اسلامی و از کهن‌ترین و پرسابقه‌ترین موضوعات فلسفی و کلامی است که تاریخ بر سابقه دیرینه آن گواهی می‌دهد. از آنجا که کشف ارتباط فلسفه و دین و یا تعارض آنها در بالندگی معرفت دینی تأثیر بسزایی داشته و نتایج آن در رشد و شکوفایی فلسفه دینی جایگاه مهمی دارد، عموم فلاسفه اسلامی، از جمله استاد جلال‌الدین آشتیانی، اهتمام بلیغی به طرح این مسأله داشته و سعی نموده‌اند با نظریه‌پردازی به این سوال پاسخ دهند که نحوه ارتباط فلسفه و دین به چه صورت است؟ آیا هماهنگی آنها به نحو تام و تمام است، یا هماهنگی آنها تنها در برخی زمینه‌ها و مسائل است؟ در جواب به این مسائل، رویکردهای متفاوتی وجود دارد. برخی همچون تفکیکیان ارتباط فلسفه با معارف دینی را به کلی مسدود کرده و معارف فلسفی و دینی را در تعارض کامل با یکدیگر می‌دانند. برخی با پذیرش صحیح بودن هر یک از معارف فلسفی و دینی، به استقلال این معارف از یکدیگر نظرداده و برخی هماهنگی این دو معرفت را تنها در برخی از مسائل و مباحث پذیرفته‌اند و عده‌ای نیز هماهنگی کامل بین فلسفه و دین را نتیجه گرفته‌اند. در این پایان‌نامه با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی نظریه سید جلال‌الدین آشتیانی پرداخته شده است. آشتیانی از جمله فلاسفه‌ای است که با تبیین مبانی معرفتی خاص از جمله: مقدم بودن عقل در هندسه معرفتی، تقدم براهین عقلی بر دلایل نقلی و تأویل دلایل نقلی که مخالف با براهین عقلی‌اند و ... ، هماهنگی کامل و تام بین مسائل فلسفی و دینی را نتیجه گرفته و معتقد است هر آنچه عقل سلیم به عنوان ابزار معرفتی بدان دست یابد، مورد نظر شارع الهی بوده و اگر گاهی تعارضی بین فلسفه و دین مشاهده می‌شود، نه تعارض فلسفه با دین، بلکه تعارض فلسفه با دلیل نقلی است و بایستی دلیل نقلی، با توجه به چارچوب و ضوابطی خاص، به تأویل برده شود.