جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اشیاء که در زندگی عادی مردم، مبتنی بر نوعی عقلانیت ابزاری هستند، گاه در زندگی روزمره، از جایگاه و کارکرد معمول خود فراتر رفته، کاربرد و جایگاه فرهنگی و مرتبط با جهان ماوراء پیدا می­کنند. قفل­ها از جملة اشیایی هستند که در فرهنگ ایرانی، با تأثیر از فرهنگ و اعتقادات اسلامی و به ویژه مذهب تشیع کارکرد اعتقادی یافته­اند. در این تحقیق که با هدف شناخت تأثیر ایدئولوژی و مذهب بر فرهنگ مادی دورة قاجار و به شیوة توصیفی ـ تحلیلی انجام پذیرفته، تلاش گردیده است تا با مطالعة جایگاه و کارکرد قفل­ها در زندگی مردم دورة قاجار، به موضوع چگونگی تأثیرگذاری مذهب بر ساختار ظاهری و کارکرد اعتقادی قفل­های این دوره پرداخته شود. نتیجة این بررسی، ضمن این ­که نشان از تأثیر مستقیم مذهب تشیع و اعتقادات اسلامی بر فرهنگ مادی دورة قاجار دارد، تأثیر مستقیم باورهای عامیانه در شیوة کاربرد و طراحی قفل­های این دوره را نیز نشان می‌دهد.

فردینان دوسوسور، زبان‌شناس سوئیسى و چارلزساندرس پیرس، فیلسوف آمریکایى، که تقریباً هم عصر بودند، بنیانگذاران علم نشانه‌شناسى محسوب می‌شوند.امروزه نشانه شناسی همچون رویکردی به تحلیل متن می تواند ما را به گستره‌ی معناهای متن نزدیک کند. تحلیل نشانه شناختی متن ما را قادر می سازد تا روند شکل گیری معنایی را نشان دهیم که از متن دریافته ایم.در نشانه شناسی، نشانه ها واحد های معنی داری هستند که به شکل تصاویر، اصوات ،اعمال و حرکات و اشیا در آمده اند.نشانه‌شناسی تصویری بخشی از علم «معناشناسی» است که به طور ویژه‌ای فهم ماهیت ویژگی معناها یا وسایل بیان معنایی است که تحت عنوان تصویر شناخته می‌شوند.در این میان پیکتوگرام(Pictogram)نوعی نماد بصری است که اطلاعات را به صورت تصویری و بدون استفاده از کلام ارائه می کند. «تصویر نشانه» نوعی نماد گرافیکی است که داستان را به شیوه ای بسیار ساده و همه فهم و فارغ از محدودیت زبانی روایت می کند. بیشک پیکتوگرام نیز،هم بازتاب دهنده و هم آفریننده گفتمانی با افراد است و به رغم برخورد ظاهراً منفعلش، هرگز یک بازنمایی خنثی نیست.پیکتوگرام را نیز باید در حیطه نشانه‌های دلالنگر خودش تفسیر کرد و آنرا به عنوان بازتاب عالم واقعی، بلکه به عنوان تائیل تصویری نگریست.در این تحقیق سعی شده است روش های خوانش و ارتباط بر قرار کردن در یک گفتمان تصویری همچون پیکتوگرام را بررسی کنیم تا به خوانش ارجح از یک نشانه تصویری و فرایند ارتباط در آن به شکلی منسجم و انتقادی نگاه کنیم که در نهایت بتوانیم روش طراحی و خوانش یک پیکتوگرام را ارزیابی کرده و شاخص های مفید در جهت ارتباط موثر را شناسایی کنیم.

قرآن به عنوان اصلی ترین دست مایه هنر اسلامی است. از بخش های مهم این هنر، نگارگری اسلامی است. داستان های قرآن کریم یکی از برجسته ترین عناوین مضمون قرآنی است. به همین دلیل شناخت این داستان ها، چگونگی بیان آن ها و نحوه روایتگری این قصه ها در خور توجه است. در کتاب قصص الانبیا شرح بیشتری در خصوص جزییات این گونه داستان ها نقل شده است که دارای جاذبه و فضای دلنشینی برای خواننده است. در نسخه های مصور قصص الانبیا جایگاه هنرمندان نگارگر قابل تامل است، چرا که به خوبی ضمن شناخت دقیق مفاهیم داستان به خیال پردازی و روایتگری تصویری داستان پرداخته است. در این مقاله با بررسی چند نمونه از نگاره های موجود سعی شده است ضمن مطالعه تطبیقی محتوی داستان های برگرفته از کتب تفسیر و مضامین قصه های قرآنی به بررسی نگاره ها با تاکید بر ویژگی زیباشناسی آنان پرداخته شود. از این میان نقش محیط های فرهنگی و اجتماع فرهیختگان در گسترش و غنی نمودن علوم قرآنی و تعامل آنان با هنرمندان تصویرگر کاملا محسوس است. این همسویی موجب شده تا آثار نگاره ها بسیار نزدیک به داستان قرآنی و در عین حال با روح بلند پروازی هنرمندان توام شده و دنیای زیبایی را از هماهنگی محتوی و قالب نگاره پدید آورد.سوالات اساسی در این مطالعه شامل:1) هنرمند نگارگر تا چه میزان به مضامین داستان حضرت آدم (ع) احاطه داشته است؟2) چگونه این مفاهیم در قالب عناصر بصری و تجسمی به تصویر کشیده شده است؟اهداف:1) شناخت نوع ارتباط مضامین داستان حضرت آدم (ع) با زیباشناسی نگاره ای مرتبط قرآنی.2) مطالعه عناصر بصری و زیباشناسی نگاره های داستانی حضرت آدم (ع) در نسخ خطی مصور دوران صفویه.روش تحقیق در این مقاله تاریخی، تحلیلی و توسعی و با مطالعه نمونه هایی تصویری و نیز منابع تفاسیر قرآنی حضرت آدم (ع) بررسی و تحلیل شده است.