جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خطبه حضرت زهرا(س)(11 ق) به هنگام عیادت زنان مهاجر و انصار از ایشان، متنی است که به دلیل اهمیت تاریخی، شایسته تحلیل در چارچوب نظریه کنش‌ گفتاری است. بر اساس این نظریه، گوینده ضمن بیان کلمات، کنش‌هایی را در قالب محتوای گزاره‌ها انجام می‌دهد که آنها را به پنج دسته بیانی، انشایی، تعهدی، اعلامی و عاطفی تقسیم می‌کنند. این مقاله پس از بازخوانی خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار، به این نتیجه می‌رسد که از میان انواع کنش‌های گفتاری به ترتیب کنش اظهاری، کنش عاطفی و کنش ترغیبی، بیشترین سهم را در سخنان آن حضرت به خود اختصاص دهند. با توجه به رابطه معنا‌دار بافت موقعیتی و فضای اجتماعی ایراد سخن و کنش‌های گفتاری گوینده، می‌توان گفت که حضرت زهرا(س)، این کنش‌های گفتاری را با توجه به شناختی که از تحولات جامعه نوپای اسلامی داشتند، برگزیدند و به همین سبب با شناخت و تحلیل این کنش‌ها می‌توان راهی به سوی شناخت بیشتر شرایط تاریخی آن روزگار گشود.

چکیده زمینه: پس از ارتحال پیامبر(ص) -آن یگانه روزگار- جنگ روانی و فرهنگی جامعه اسلامی را در برگرفت.در این زمان قدرت خواهی فزونی یافت، فتنه انگیزی و حق کشی رواج یافت. مرجع تراشی دینی جای الگوهای حقیقی را گرفت و حاکمان سعی نمودند خطوط فکری مردم را متناسب با خواست خود تغییر دهند. آنان با به کار بردن تکنیک ها و شگردهای مختلفی همچون: وارونه‌کردن، ابهام وشائبه، غربالگری‌اطلاعات ،دروغ‌بزرگ،جوسازی،تفرقه‌افکنی و..... سعی در تضعیف جایگاه اهل بیت(ع) در جامعه داشتند و با راه اندازی عملیات روانی وسیع تصویر نامطلوبی از واقعیت ها را در اذهان مردم مدینه ایجاد نمودند.در چنین فضای پر آشوبی حضرت زهرا (س) به مقابله با این انحراف برخاستند تا سطحی نگری و عوام فریبی حاکم بر جامعه را برطرف سازند.ایشان در ابطال جریان انحرافی زمان خود و هشدار مسلمانان در لزوم بازگشت به سیره نبوی، تلاش فراوانی نمودند.هدف: تحقیق پیش رو بازشناسی سیره سیاسی حضرت زهرا (س)-به عنوان آغازگر دفاع از ولایت- در مواجهه با جنگ نرم مخالفان حریم ولایت است که به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد روایی- تاریخی و مطالعه بین رشته ای، روشها و شیوه های معاندان و تکنیک های حضرت در برخورد با آنها را بررسی می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد که در سیره حضرت زهرا (س) دو شیوه عملیات ضد جنگ روانی و تکنیک های دفاعی قابل مشاهده است. بیشترین روش دفاعی دخت پیامبر گفتمان‌های انتقادی در مواجهه با جنگ نرم زمانه خویش می باشد که مشهورترین آن خطبه های حضرتاست. نتیجه این که حضرت شیوه های ضد جنگ مثل روشنگری، افشاگری، تحریک عواطف، تشجیع و.......راهمزمان و توامان با گفتمان انتقادی به کار گرفتند و لحظه ای در دفاع از امامت فرو نگذاشتند.تحلیل سیره حضرت در برخورد با جنگ روانی و تبلیغاتی معاندان می تواند الگویی عملی جهت استفاده و به کارگیری در عصر حاضر باشد.کلمات کلیدی: حضرت زهرا(س)،جنگ نرم، تکنیک، ‌مقابله، گفتمان انتقادی