جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از نگارش این مقاله، تبیین مبانی عمل اخلاقی و بر اساس طرح‌واره اسلامی عمل است. در خصوص مبانی زیرساز عمل، از بررسی متون اسلامی و ‌به‌ویژه قرآن می‌توان نتیجه گرفت که مبانی عمل، دست‌کم در سه نوع مبانی اساسی خلاصه می‌شود که می‌توان آنها را مبانی شناختی، گرایشی، و ارادی ـ اختیاری نامید. هرگاه رفتاری، اعم از مشهود یا نامشهود، بر این سه مبنا مبتنی باشد، آن رفتار، عمل محسوب خواهد شد. روش پژوهش، کیفى از نوع تحلیل مفهومی است؛ بدین معنا که از تحلیل مفهوم آیات و روایات اخلاقی، توانستیم به مبانی عمل اخلاقی دست یابیم. ابزار جمع‌آورى داده‌ها فیش‌برداری است. جامعه تحلیلى این پژوهش، آیات قرآن و روایات و همچنین کتب تفسیری است. نمونه‌گیری از این جامعه، به طور هدفمند، بر اساس موضوع پژوهش (اخلاق) صورت گرفته است. روش تحلیل داده‌ها دسته‌بندی، کدگذاری و تفسیر آیات و روایات بوده که به طور مستمر و هم‌زمان با جمع‌آوری داده‌ها انجام شده است. ‌سؤال اصلی تحقیق این است که با بررسی آیات و و روایات، آیا امکان تعمیم نظریه انسان عامل به حیطه اخلاق وجود دارد؟ در این مقاله، با بررسی آیات قرآن و روایاتی که به حوزه اخلاق مرتبط می‌شود، به مبانی شناخت خدا به عنوان بنیاد خیر و خیر بنیادین، شناخت کرامت انسانی به عنوان زیربنای اخلاق، شناخت خداوند به عنوان واضع حد و حدود، ادراک کلیت عقلانی عمل اخلاقی در حیطه شناختی؛ و مبانی انسان خواستار خیر نهایى و تعادل هیجانی، مبنای فضیلت اخلاقی در حیطه گرایشی؛ و مبنای اراده و عزم شرط لازم اعمال اخلاقی در حیطه ارادی‌ـ اختیاری دست یافته، نظریه انسان عامل را به حیطه اخلاق تعمیم دادیم

از مهم ترين و بزرگترين نعمت هايي که خداوند سبحان به انسان بخشيده است، نعمت کرامت و فضيلت انساني است که از مقام خلافت الهي انسان، سرچشمه مي گيرد. کرامت، مربوط به شرافت ذاتي انسان مي شود و فضيلت، برتري او را نسبت به غير بيان مي کند. کرامت از نگاه ديني محصور به کرامت ذاتي نمي شود و آدمي مي تواند با تقرب به خدا و پرهيزکاري بر آن بيفزايد و ارزش متعالي تري کسب کند و اين ارزش، ارزش اکتسابي است؛ اما بنابر آيات و روايات، مبناي رفتار ما با ديگران حفظ کرامت ذاتي آنهاست. هدف اين پژوهش، تبيين نقش کرامت انساني در تربيت اخلاقي و استنتاج رهنمودهايي براي مربي و متربي است. در اين نوشتار، با بررسي آيات قرآن، کرامت انساني به عنوان زيربناي تربيت اخلاقي در نظر گرفته شد و با به کارگيري روش استنتاج، اصل ضرورت تجلي کرامت انسان در تربيت اخلاقي و روش هاي تربيتي تکريم شخصيت، تغافل از خطاهاي اخلاقي، حفظ آبروي خود و ديگران و اعتراف به کمالات ديگران تبيين شد.