جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اندیشمندان عصر حاضر، با روش ساختارشکنانه، به دنبال حل تناقضات مسائل و مبانی دینی بوده و بسیار مورد توجه هستند. جریان اعتزال نو در عصر اخیر، از روش ساختارشکنی و فروکاهی اسلام، به نفع مدرنیسم استفاده کرده و در جذب مسلمانان بسیار موفق بوده است. محمد ارکون، روشن­فکر مسلمان الجزایری، از نومعتزلی­هایی است که با نظریه نقد عقل اسلامی، به دنبال علل انحطاط مسلمانان بوده و عقل اسلامی را علت عقب­ماندگی مسلمانان می­داند. این نوشتار به دنبال بیان دیدگاه محمد ارکون یا نقد آن نیست، بلکه به دنبال عوامل و عللی است که باعث شده محمد ارکون رمز موفقیت غرب را عبور از عقل دینی بداند. در این مقاله، عواملی مانند گرایش­های مادی و رفاهی، الگوگیری از فلسفه غرب، مقایسه اسلام با مسیحیت، نسبیت در معرفت­شناسی و آزادی افراطی عقل بشر بررسی می­شود.

وحدت امت اسلامی، نه‌تنها یک دستور دینی، بلکه یک ضرورت عینی و مطلوب عقلی است. وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی، یک مسئله کلامی نیست، بلکه یک مسئله فقهی و حقوقی، و ناظر به زندگی مسالمت‌آمیز میان مسلمانان است. مبانی اصلی بحث به این صورت است که تقریب مذاهب اسلامی به معنای پذیرش حقانیت تمامی مذاهب اسلامی و ملازم با پلورالیسم مذهبی نیست؛ زیرا از دیدگاه اسلام، فقط صراط مستقیم محور است. همچنین کسی که در این صراط قرار ندارد، دارای درجه پایین‌تری از ایمان است، ولی هرگز کافر فقهی نیست. این دو مبنا، لوازمی عقلانی را به دنبال می‌آورد؛ ازجمله اینکه احترام و حرمت مقدسات مذاهب گوناگون و پیروان آنها حفظ شود؛ تبلیغ و ترویج عقلانی و مبتنی بر استدلال در هر مذهب صورت گیرد؛ تعامل‌ها و ارتباط‌ها بر اساس وحدت دینی و اخوت باشد؛ در هنگام تعامل میان مذاهب، به ادله نقلی مشترک و مورد اتفاق بین مذاهب تمسک شود و درنهایت قاعده نفی سبیل، اساس تعاملات بین مذاهب قرار گیرد

کاتوليک و شيعه، هر دو خواهان منزه بودن حاکم ديني از خطا بوده و مسيرهايي را براي اين امر، ترسيم کرده‌اند. کاتوليک بر اساس مصوبة شوراي واتيکان اول، تصميم بر خطاناپذيري پاپ گرفته و در نتيجه، قائل به عصمت آن شده است. از سوي ديگر، در انديشة شيعه، حاکم ديني داراي صفت «عصمت يا خطاناپذيري» نيست، بلکه با برشماري شرايطي دقيق و نظارتي عميق، امکان رخ دادن خطا در وي وجود ندارد. هدف اين پژوهش، مقايسة دو مسير منتخب از سوي کاتوليک و شيعه براي عملکرد بدون خطا در حاکم ديني است. بنابراين، ابتدا مسير کاتوليک و شيعه بررسي و سپس تحليلي بر اين مسيرها ارائه مي‌گردد. مهم‌ترين يافتة اين پژوهش جايگاه حاکم ديني در انديشة شيعه و کاتوليک است. ويژگي‌هاي حاکم ديني در شيعه، منهاي عصمت، به گونه‌اي ترسيم شده است كه امکان خطا در آن وجود ندارد، و حال آنکه در کاتوليک، با تصويب خطاناپذيري براي پاپ، امکان خطا در او وجود دارد.