جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حسین بین منصور حلاج - عارف دلسوختۀ قرن سوم هجری- در ادبیات تصوف جایگاه والایی دارد. در بیشتر رساله‏ها و کتاب‏های عرفانی، سخنان، حالات و آرای وی ذکر شده و عمدتاً به دلیل بیان شطح‏گونه‏اش- اناالحق- مورد انتقاد قرار گرفته است. هجویری در کشف‏المحجوب و عطار نیشابوری در تذکره‏الاولیا فصلی از کتاب‏هایشان را به ذکر او اختصاص داده‏اند. این مقاله سعی دارد با شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با نگرش تطبیقی چهرۀ حلاج را در این دو کتاب بررسی کند. پژوهش حاضر به این نتیجه دست یافته است که هجویری با توجه به اعتقاد به صحو چهره‏ای از حلاج ترسیم می‏کند که با تأیید کلّی همراه نیست. او تنها دیندار بودن و کرامات حلاج را تأیید می‏کند و می‏پذیرد که او حلولی نبوده و سخنانش قابل تأویل است. در مقابل، عطار به دلیل تمایل قوی‏ خود به تصوف و عرفان، چهرۀ مقدسی از وی ترسیم می‏کند و تلویحاً تنها ایراد وی را فاش کردن اسرار الهی می‏داند.