جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ساحت‌های وجودی انسان نمایان‌گر اندیشه و رفتاری از اوست که ریشه در علوم گوناگون دارند. کنش‌ها و رفتارهایی که از این ساحت‌ها در انسان نمود می­یابد، براساس نوع تقسیم‌بندی مشمول ویژگی‌هایی مخصوص به­خود است؛ بنابراین روشی مناسب برای شناخت ابعاد مختلف انسان به­شمار می‌آید. زندگی شمس تبریزی همواره در هاله‌ای از ابهام بوده و از این­رو پیوسته مخاطب را برای آگاهی از ابعاد مختلف رفتاری خود تشویق و ترغیب کرده ­است. نوشتار پیش­رو که به­روش تحلیل و تبیین محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تنظیم شده، می­کوشد با الگوبرداری از طبقه‌بندی شفیعی کدکنی در تبیین ساحات وجودی انسان به سه دستۀ روشن، خاکستری و تیره شخصیت شمس­تبریزی را با توجه به مقالات او تحلیل و هریک از ساحت‌‌های وجودی شخصیت او را با رویکردی روان­شناسانه تبیین نماید. نتایج این جستار نشان می­دهد که شمس­ دارای ویژگی‌های بسیار پسندیده، دیدگاه‌هایی انتقادی و نیز خصوصیات ناپسند است، امّا به­سبب برخورداری از جمال زیبای درونی در اذهان مخاطبان خود خوش می‌نشیند و هر خواننده با تفکر در مقالات شمس در‌می‌یابد که او در اغلبِ سخنان خود در پی یافتن مظاهر خوبی‌هاست. عشق به پروردگار و یاری­جستن از او، مهر و مهرورزی از جمله خصیصه‌هایی ا­ست که در ساحت روشن او همواره موجب جاودانگی و درخشش است. در ساحت خاکستریِ شمس، با عارفی روبه‌رو هستیم که بسیاری از عرفای نامدار ادبیات فارسی را با برچسب عدم متابعت از پیامبر مورد نقد و نکوهش قرار می‌دهد. ساحت سیاه وجودیِ شمس شامل تندخویی‌ها، پرخاشگری‌ها، توهین‌ها و تحقیرهایی است که بر زبان می‌راند.

هدف روان­شناسییونگ، بررسی فردیّت یا خویشتن­یابی در روان انسان است. فردیّت، سفری روانی است که با یک جدال درونی در فرد آغاز می­شود و به کشف و بازشناسی جنبه­های ناشناخته­ی روان آدمی و رسیدن به خودآگاهی رهنمون می­گردد. فرد، در این سفر، جنبه­های مثبت و منفی روان ناخودآگاهِ خویش را کشف کرده و درنهایت به خودآگاهی می­رسد. این خودآگاهی، بنا بر ماهیّت کهن­الگویی­اش، در آثار هنری با نمادهایی که بر مضمون تکامل و فردیت دلالت می­کنند،نشان داده می­شود. منظومه­ی الهی­نامه­، گفتگوی پدری با شش پسرش است که آنان را به سفری نمادین به درون خویش فرامی­خواند. در این پژوهش سعی شده است تا با روشی توصیفی-تحلیلی، این سفر روانی با استفاده از نظریه­ی یونگ بررسی شده و جنبه­های نمادین فردیت در آن رمزگشایی شود. دستاورد پژوهش نشان می­دهدکه این پدر با فراخواندن شش پسر به عنوان نمادهایی از شش لایه­ی درونی خویش، مسیر فردیت و تکامل را سپری می­کند.