جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در حوزهٔ شناخت علمی چگونگی دستیابی به واقعیت و شیوهٔ دسترسی به یافته‌ها گاه اهمیت بیشتری از خود یافته‌ها دارد، چراکه اعتبار و سودمندی یافته‌ها وابسته به روش‌هایی است که محققان در فرآیند تحقیق به‌کار می‌گیرند. روش‌شناسی تکوینی نگاهی هدفمند به پژوهش است که با مبنا قراردهی فلسفهٔ اسلامی به‌صورت عام و حکمت متعالیه صدرایی به‌صورت خاص کوشش دارد واقعیت (گذشته/حال/ آینده) را مورد شناسایی قرار دهد. این روش‌شناسی مبتنی بر فرانظریه تکوینی است که با قبول مبانی اساسی حکمت صدرایی (اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری) منطقی را پیشنهاد می‌دهد تا راهنمای پژوهشگران برای ورود به علوم تجربی انسانی- اجتماعی در بستر اندیشه اسلامی باشد. روش این پژوهش هستاریابی تکوینی از نوع هستارانگاری توصیفی- استنتاجی است که در آن پژوهشگر با تشریح مؤلفه‌های فرانظریه تکوینی و روش‌شناسی مفروض در این فرانظریه تلاش نموده است، دستگاهی شناختاری با عنوان دستگاه «مختصات کروی تکوینی» را پیشنهاد دهد. این دستگاه فضایی توپولوژیک را فراهم می‌آورد که مختصات رویدادهای مشاهده‌شده که با عنوان هستار از آن یاد می‌شود، قابل بازنمایی کمی، کیفی، مکان‌مندی، زمان‌مندی، اثرگذاری، اثرپذیری و دیگر مختصاتی که امکان شناخت رویدادهای درون فردی و بیرون فردی و تبادل فرد و کرانمندی‌های او یا آنچه او را احاطه کرده است را فراهم می‌آورد. در این مقاله ابتدا با معرفی رویکرد تکوینی، فرانظریه تکوینی و دستگاه مختصات کروی تکوینی به روش‌های پژوهش در این رویکرد اشاره خواهد شد و با استنتاج ویژگی‌های روش‌شناسی تکوینی، تلویحات این روش‌شناسی برای علوم انسانی و اجتماعی در بستر اندیشه‌های اسلامی موردبحث قرار می‌گیرد. حسب‌نظر مؤلف این نگارش، روش‌شناسی تکوینی رهیافتی قابل‌توجه در مواجهه با پرسش دشوار چیستی روش‌شناسی و چگونگی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی اسلامی است.

نیاز علوم به فلسفه و بهره‌گیری آنها از فلسفه، امری است که همواره بسیاری از صاحب‌نظران به آن تأکید داشته‌اند. در چند دهۀ اخیر و با رشد فزایندۀ فناوری‌‌های نوین، تبیین رابطه این فناوری‌ها و فلسفه، هم‌چنین جایگاه فلسفه در هویت‌بخشی به این فناوری‌ها و کاربرد فلسفه برای آنها به امری ضروری مبدل شده است. ترااِنسان‌گرایی یک جنبش فناورانه وآینده‌گرا است که صاحب‌نظران آن، ایده‌‌های خود را از منظر فلسفی وارث و احیاگر آرمان‌های عصر روشنگری می‌دانند. هدف پژوهش حاضر، فهم و واکاوی خاستگاه تاریخی‌ـ‌فلسفی ترااِنسان‌گرایی و تلاش درجهت تبیین مبانی فلسفی این تفکر است. کمال‌گرایی یک ایدۀ اخلاقی‌ـ‌فلسفی است که می‌توان آن را اساسی‌ترین مفهوم الهام‌بخش ترااِنسان‌گرایان در شکل‌دهی به ایدۀ‌ اولیه ترااِنسان دانست. اومانیسم و روشنگری دو جریان فلسفی اثرگذار بر اندیشه‌های ترااِنسانی بوده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد هرچند ذات فناورانۀ این جنبش باعث تحول ایده‌های ترااِنسانی و فرارفتن آنها از این خاستگاه‌‌های فلسفی می‌شود، اما با لحاظ‌کردن این سه خاستگاه فلسفی با عنصر فناوری می‌توان مبانی فلسفی ترااِنسان را ذیل هستی‌شناسی اومانیستی، معرفت‌‌شناسی پراگماتیستی و ارزش‌شناسی فناورانه گنجاند.

هدف پژوهش حاضر، تدوین مدلی ساختاری به منظور تبیین بهزیستی فضیلت‏گرا بر اساس مؤلفه‏های دینداری و نقش واسطه‏ای صبر و امید است. روش پژوهش همبستگی است و مشارکت‏کنندگان شامل ۵۲۷ دانشجوی دانشگاه شیراز بودند که برای انتخاب آنها از روش نمونه‏گیری تصادفی‏ خوشه‏ای چندمرحله‏ای استفاده ‏شد و پرسش‏نامه‏های دینداری (گلاک و استارک، ۱۹۶۵)، مقیاس‏ صبر (خرمایی و همکاران، ۱۳۹۳ ب)، پرسش‏نامه ‏امید (اشنایدر، ۱۹۹۶) و پرسش‏نامه بهزیستی‏ فضیلت‏گرا (واترمن و همکاران، ۲۰۱۰) را تکمیل کردند. روایی و پایایی ابزارهای استفاده‏شده، برای استفاده در فرهنگ ایرانی در سطح رضایت‏بخش بود. تحلیل ‏داده‏ها با استفاده از نرم‏افزار SPSS21 برای آمار توصیفی، و از AMOS21 برای تحلیل مسیر در مدل معادلات ‏ساختاری استفاده ‏شد. نتایج تحلیل‏ مسیر از نوع مدل‏یابی معادلات ساختاری نشان داد مدل پیشنهادی با داده‏های این پژوهش برازش مناسبی دارد و اثر مستقیم دینداری بر بهزیستی فضیلت‏گرا، دینداری بر امید و صبر، و امید و صبر، بر بهزیستی فضیلت‏گرا تأیید شد. همچنین، مدل نشان داد اثر غیرمستقیم دینداری با واسطه امید و صبر، بیشتر از اثر مستقیم آن، باعث ارتقای سطح بهزیستی فضیلت‏گرا می‏شود. به این معنا که اگر اعتقادات و مناسک دین با امید و صبر همراه شود، سبب ایجاد زندگی بهتر جوانان می‏شود. از یافته‏های دیگر پژوهش آن بود که ضرایب بعد اعتقادی (۸۶/۰=β) و عاطفی (۸۰/۰=β) دینداری، بیشتر از ابعاد پیامدی (۵۰/۰=β) و مناسکی (۲۸/۰=β) بود. بنابراین، پیشنهاد می‏شود تأکید بیشتری بر درونی و نهادینه‏کردن باورها (مانند: معرفت ‏نفس و خدا) و احساسات ‏دینی (مانند دلبستگی به خدا) نسبت به سایر ابعاد دینداری صورت پذیرد.

پژوهش حاضر در چارچوب یک مدل علی، رابطه باورهای معرفتشناسی و تابآوری را با واسطهگری معنای زندگی بررسی نمود، شرکتکنندگان شامل، 328 دانشجوی دختر و پسر سال اول، مقطع کارشناسی دانشگاه شیراز بود که براساس روش نمونه گیری خوشهای چند مرحلهای تصادفی انتخاب گردیدند. مشارکت کنندگان، پرسشنامه باورهای معرفتشناسی شومر (1990)، شاخص ارزشمندی زندگی باتیستا و آلموند(1973) و مقیاس تابآوری کانر و دیویدسون (2003) را تکمیل نمودند. داده ها با استفاده از روش رگرسیون چند گانه به شیوه همزمان مبتنی بر مراحل بارون و کنی (1986) تحلیل شد. نتایج نشان داد که تنها بعد یادگیری سریع از ابعاد باورهای معرفتشناسی، تابآوری را به صورت منفی و معنی دار پیش بینی میکند. همچنین بعد یادگیری سریع و توانایی ذاتی توانست به ترتیب دو بعد چارچوب و رضایت از معنای زندگی را به صورت منفی و معنیدار پیشبینی کند. در مجموع یافتههای پژوهش حاضر نشان داد که معنای زندگی نقش واسطهای بین متغیر های باورهای معرفتشناسی و تابآوری دارد. نتایج با توجه به مبانی نظری و تحقیقات پیشین به بحث گذاشته شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پیش بین مؤلّفه های صبر در پرخاشگری دانشجویان انجام شد. بدین منظور، 300 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز به شیوة «تصادفی خوشه ای» به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های پژوهش، از مقیاس پرخاشگری AQ و پرسش نامه مؤلفه های صبر استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از ضرایب همبستگی و تحلیل «رگرسیون چندگانه» مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین مؤلّفه های صبر و پرخاشگری در سطح (01/0=P) رابطه ای منفی و معنادار وجود دارد و افزایش صبر با کاهش سطوح پرخاشگری همراه است. بین هر یک از مؤلّفه های صبر نیز رابطة معناداری با پرخاشگری مشاهده شد.

این مقاله، گروه های متمرکز را به عنوان روشی سودمند در پژوهش های کیفی مورد بحث قرار می دهد. گروه های متمرکز در منابع پژوهشی کم تر مورد توصیف قرار گرفته، هر چند که کاربرد فراوانی در پژوهش های کیفی دارد. در این مقاله منشا و تاریخچه گروه های متمرکز، تعریف، کاربرد، انتخاب مشارکت کنندگان، اندازه و تعداد گروه ها، چگونگی پرسیدن سوال در این گروه ها، تعداد پرسش ها، نوع پرسش ها، ویژگی های گرداننده یا تسهیل گر گروه متمرکز، جمع آوری و تحلیل داده ها در گروه های متمرکز و بحث و نتیجه گیری مطرح می شود.